Striptekenaar Aloys Oosterwijk klust bij als rechtbanktekenaar

Afgelopen maandag zat striptekenaar Aloys Oosterwijk tegenover huurmoordenaar Jesse R. Als hij niet aan de strip Willems Wereld werkt, maakt hij rechtbanktekeningen, de illustraties die je in kranten en op tv ziet bij de berichtgeving over rechtszaken. Dat werk bestaat trouwens omdat filmen en fotograferen verboden zijn in de rechtszaal. Dankzij deze regel, die de anonimiteit van verdachten moet beschermen, heeft Aloys onder meer Radovan Karadžić, Geert Wilders en Willem Holleeder kunnen tekenen.

We vroegen Aloys hoe het maken van een volkse en soms licht erotische strip te verenigen is met het tekenen van mensen die vaak heel wat op hun kerfstok hebben.

The Creators Project: Hallo Aloys, jij bent zowel strip- als rechtbanktekenaar?
Aloys: Dat klopt, ik maak al jaren strips, en sinds 2004 ben ik ook rechtbanktekenaar. Een echte link tussen de rechtbanktekeningen en mijn volkse strips is er niet. Natuurlijk, als er een mooie meid in de rechtbank zit dan zal ik haar wel natekenen, maar alleen als het past in iets anders dat ik maak. Het is heerlijk om de twee vormen af te wisselen. Het ene moment duik ik in mijn fantasie, het andere vertoef ik in de rechtszaal.

Zoals deze week bij het Passageproces?
Ja, dat klopt. Ik volg het Passageproces nu al tien jaar, het is een beladen zaak. Ik heb daar vandaag een tekening gemaakt van huurmoordenaar Jesse R. Ik kreeg hem niet goed te pakken, maar gelukkig heb ik al eerdere zittingen gevolgd en kan ik tekeningen van toen gebruiken.

Kun je zomaar in iedere rechtszaal gaan zitten tekenen?
Voor sommige processen heb je een accreditatie nodig, maar normaal gezien heb je het recht om in elke rechtszaal te tekenen. Mijn plaats hangt af van de rechtszaal, geen zaal is namelijk hetzelfde. Toch zit ik vaak op twee of drie meter van de verdachte en heb ik dus goed zicht op diens gedragingen tijdens het proces.

Teken je dan alles wat je ziet?
Tijdens het proces schets ik alleen, maar wel echt alles wat beweegt, ja. Ik werk om die reden in sepia, een ideale kleur om snel mee te werken. Later werk ik ze thuis of in mijn atelier uit. Dan heb ik meer tijd om verbanden te leggen en aan een mooie compositie te werken.

Danny D., rechtbank Dordrecht, 21.09.2016

Zijn er bepaalde richtlijnen waar je je aan houdt?
Ik leg geen persoonlijk gevoel in mijn tekeningen, maar ga zo objectief mogelijk te werk. Het is aan de lezer om er zijn eigen verhaal bij te maken. Ik sluit me meestal volledig af van het journalistieke gedeelte en doe vaak mijn hoorapparaat uit. Mijn taak bestaat eruit om de anonimiteit van de verdachte te waarborgen. Natuurlijk ga je bepaalde kenmerken wel tekenen, maar het gaat mij vooral om uitdrukkingen en houdingen.

Hoe bedoel je dat?
Ik heb eens een zaak gehad waarbij een dame verschrikkelijk aan het huilen was en dan ben ik enkel bezig geweest die huilende vrouw te tekenen, omdat dat me fascineerde. Zo’n beeld is voor de kijker interessanter dan een perfecte weergave van hoe de verdachte eruitziet, want dat zal ook wel ergens op een foto te zien zijn.

Heb je ooit problemen tijdens een proces?
Ik blijf over het algemeen heel kalm als het hectisch wordt. Toch heb ik zeker ook problemen gehad. Ik ben al meerdere keren uit een proces verwijderd, meestal als het gaat over witteboordencriminaliteit. Het eerste wat die dure advocaten daar doen is de tekenaar eruit flikkeren.

Sick. Hoe ga je daarmee om?
Ik had eens iemand die niet getekend wilde worden. Ik zei tegen hem: “De echt grote jongens hebben er geen moeite mee.” Daarna stemde hij onmiddellijk toe. Een andere keer waarschuwde een verdachte me dat hij mijn vingers zou breken. Daar word je wel een beetje zenuwachtig van. En naast problemen tijdens het proces, kunnen er ook achteraf klachten komen. Dan kan ik een tekening meestal niet laten publiceren.