Deze ambachtelijke kaasmakers maken het verschil in Kenia

"We vinden het allebei fijn om voor onszelf te kunnen zorgen," zegt Susan Brown. Hoewel zij en haar man in Kenia geboren en getogen zijn, spreken ze beide met een Brits accent. Ik ben over weg vol gaten vanuit het centrum van Nairobi naar de buitenwijk Tigoni gereden – een weelderig gebied met theeplantages en in verval geraakte villa's, waar ook het huis van Susan staat. Buiten staan tientallen mensen mozzarella en ricotta te maken. "We hielden koeien en begonnen kaas te maken van de melk die we over hadden, vooral omdat we het leuk vinden om zelf dingen te maken."

Wat begon als een manier om onafhankelijk te kunnen zijn, 35 jaar geleden, is uitgegroeid tot de meest ambitieuze (en enige) kaasmakerij in Oost-Afrika. Op dit moment maakt Brown's Cheese zes dagen per week mascarpone, feta, cheddar, brie, Parmezaan, camembert en ruim dertig andere soorten kaas. De herkenbare en kleurrijke verpakkingen van het merk zijn in iedere Keniaanse supermarkt te vinden en worden geserveerd in luxe hotels en safari-lodges. Tours door de kaasmakerij en proeverijen zijn populair bij expats en vrijwilligers, en vaak al maanden van tevoren volgeboekt. Met de groei van het bedrijf is de invloed op de gemeenschap ook gegroeid. Hoewel de omzet een schijntje is vergeleken met Europese zuivelgiganten, kan de kleine kudde koeien van de familie nooit de 10 duizend liter melk produceren die het bedrijf nodig heeft. Daarom wordt er hulp ingeroepen van 3 tot 4 duizend lokale boeren, waarvan de grote meerderheid kleine beetjes melk verkoopt voor wat extra inkomsten.

David en Susan, die een bedrijfje hadden in op zonne-energie werkende boilers, hadden toen ze begonnen met het project geen kaas gegeten van kaasmaken (sorry). Toen er in de jaren zeventig een tekort ontstond aan melk en de overheid verplichtte dat alle zuivel in vloeibare vorm verkocht moest worden, veranderde het project in een klein bedrijf. Buren, vrienden en kennissen wilden namelijk maar wat graag mee snoepen van de privévoorraad van de Browns.

"Mensen wilden ontzettend graag kaas hebben," herinnert Susan zich. "Er werden hier nergens zachte Franse kazen gemaakt, maar David is dol op camembert. Ik dacht er niet aan om het zelf te maken, maar David was vastberaden dus probeerden we het in de gootsteen van onze keuken. We hadden jarenlang niet eens een naam voor het bedrijf, mensen noemden het gewoon Brown's Cheese, en dat is gebleven."

Tot op de dag van vandaag heeft Susan geen andere training gehad dan een cursus kaasmaken van een week in Schotland. "Ik leerde het door veel boeken te lezen, veel fouten te maken en dankzij mijn doorzettingsvermogen," zegt ze. Wonen op een plek waar stroom vaak uitvalt, de watervoorraad beperkt is, melk van inconsistente kwaliteit is en kaas zelf nog als een zeldzaam product werd gezien, waren geen bevorderende omstandigheden maar stonden de groei van het bedrijf uiteindelijk niet in de weg.

Een dochter van de Browns, Delia, runt sinds 2010 samen met haar man de kaasmakerij. Ze voerden veranderingen door die het bedrijf harder heeft laten groeien; behalve veel verschillende soorten kazen en het opzetten van een roomijsmerk, werken ze samen met vrijwilligersorganisaties om onderzoek te doen naar een manier om de kwaliteit van de melk te verbeteren. Het grootste deel van de boeren leeft van wat ze niet kunnen verkopen. Een grotere bron van vet en proteïne zou dus goed zijn voor hun families en de kwaliteit van de kaas.

"We zijn momenteel met een groot melkonderzoek bezig. De hoeveelheid melk die de koeien afgeven is ontzettend laag, net als de hoeveelheid proteïne," zegt dochter Delia. Van boerderij naar boerderij reizen om melk op te halen is monnikenwerk, maar wel iets waar het hele land profijt van kan hebben. "Het is bizar dat nog nooit iemand dit soort onderzoek gedaan heeft." Zeker als je kijkt naar het bedrag dat de overheid uitgeeft aan het promoten van de zuivelindustrie – geen prioriteit in een land waar bijna de hele bevolking dagelijks melk drinkt.

"Het probleem is dat veel projecten door verschillende non-profit bedrijven gefinancierd worden, en er is weinig motivatie voor die bedrijven om samen te werken," zegt Andy. "Dat is waar een commercieel bedrijf kan helpen."

Het grootste project is op het moment een zwarte gerookte kaas van schapenmelk die is geïnspireerd door , een traditionele Keniaanse gerookte en gefermenteerde yoghurt. Ondanks de ongebruikelijke kleur heeft de kaas een milde smaak die het meest doet denken aan pecorino. De kaas heeft nog geen naam maar wordt door chefs in luxe safarilodges al gebruikt om een visueel element aan gerechten toe te voegen.

"Ik gebruik melk van inheemse Rode Masaai-schapen. Ze grazen op de bodem van de Grote Riftvallei, waar ze met de regen meetrekken," zegt Delia. De soort was bijna uitgestorven, maar sinds de kaasmakerij ze gebruikt gaat het beter. "We werken samen met een liefdadigheidsorganisatie in Maai Mahiu, Ubuntu, die zich inzetten voor kinderen met een handicap. Het probleem met deze kinderen is dat niemand weet wat ze ermee aan moeten en ze als ze ouder zijn vaak zonder inkomen zitten. Ik zei: 'Gehandicapte kinderen kunnen best voor geiten en schapen zorgen.' Dus zo werken we samen – wij garanderen dat we de melk kopen en dat we onderzoek doen naar het verbeten van kwaliteit."

Ervoor zorgen dat de veranderingen die dochter Delia en haar man doorvoeren blijvend zijn, is duidelijk een prioriteit voor ze. Een makkelijker leven hebben ze niet gekregen, maar ze zijn in een leven gedoken met een hoop uitdagingen en tegenslagen.

"Mijn moeder was heel goed in het versimpelen van dingen. Ze wist redelijk goede kaas uit slechte melk te maken," zegt Delia. Ze droomt van een milieubewustere samenwerking, direct met de boeren. Het is een ambitieus doel dat nog niet op zo'n grote schaal in dit gebied gerealiseerd is – maar dat kun je ook zeggen over het maken van Franse kaas in Oost-Afrika in de jaren zeventig.