Joey de Jong ging op zoek naar alle data die de overheid van hem had

Tijdens zijn stage bij de Waag Society begon Joey de Jong aan zijn Project Open Kaart: een zoektocht naar al zijn gegevens die in databases en registers staan van de overheid. Hij probeerde hiermee te achterhalen wat de overheid van hem wist en hoe moeilijk het is om aan je data te komen. Aanstaande vrijdag staat Joey op New Horizons Festival met het eindproduct van zijn project: de website OverheidsMetaDatabase. Motherboard sprak met Joey de Jong over Project Open Kaart en zijn data.

Motherboard: Hoe is Project Open Kaart precies gegaan?

Joey de Jong: Ik ben simpel begonnen met al die informatie op te vragen, via internet in eerste instantie, zoals op overheidswebsites, maar ik heb ook brieven moet sturen aan hele hoop instanties zoals sociale verzekering, ov-chipkaart, telecomprovider, alles wat je maar kan bedenken. In die brief vroeg ik: wat voor data hebben jullie van mij, wat gebeurt er mee, hoe veilig zijn mijn gegevens e.d. Je kan je je eigen gegevens allemaal opvragen. De instanties moeten dat geven, dat staat in de wet. Je gegevens zijn wettelijk beschermd. Na heel veel heen en weer geschrijf, heb ik nu een pakket informatie thuis liggen. Maar veel interessanter dan de data is het proces erachter, want het bleek niet zo makkelijk.

Ik kreeg vaak niet meteen de reactie die ik wilde. De instanties hebben wettelijk vier weken om te reageren op je verzoek, daarna moeten ze met iets komen. Maar die vier weken werd best wel vaak overschreden of uitgesteld. Dan zeiden ze bijvoorbeeld: "we hebben het in behandeling genomen en reageren zo snel mogelijk" en dan duurde het daarna weer vier weken. Bij de gemeente heb ik anderhalve maand moeten wachten en bij de belastingdienst uiteindelijk drie maanden voordat ik überhaupt iets op papier had. Toen ik alles binnen had, zat mijn stage er al weer bijna op.

Het ging niet makkelijk dus, je data opvragen?

Nee, dat kwam heel erg naar voren in het onderzoek. Veel instanties doen moeilijk. Ik ben mij niet bewust van hoeveel mensen er om hun gegevens vragen, maar ik kan me niet voorstellen dat het er veel zijn. Ik kreeg namelijk het gevoel dat mijn verzoeken meer als lastig werd ervaren. Terwijl ze het gewoon wettelijk verplicht zijn. Ik heb een lijstje gemaakt met de reactietijd van instanties. Ze namen wel echt het uiterste, dus die vier weken zijn wel een gemiddelde reactietijd. Er waren weinig instanties die eerder dan verplicht reageerden. Soms krijg je dan een brief terug waar niet alles instaat of alles wat je wilt hebben, soms krijg je helemaal niks terug. Het was best wel een gedoe.

Oké je krijgt dan uiteindelijk al je data, staan daar nog schokkende dingen tussen?

Nou, ik ben nog niet zo oud en ik heb niet zoveel gekke dingen meegemaakt, dus ik heb minder informatie dan een vent van veertig met een eigen huis, vrouw en kinderen. Er stond dus weinig schokkends bij mij tussen. Maar wat ook interessant is, zijn andere partijen die jouw gegevens hebben opgevraagd. Want dat kan je ook zien. Sommige instanties zeggen mij niks, maar de politie had bijvoorbeeld in 2009 mijn gegevens opgevraagd. Daar staat verder geen reden bij dus dan denk je wel van wat moeten die mensen met mijn gegevens?

Dit hele project komt nu samen in een website, hoe krijgt dit precies vorm?

Ik wilde het hele project voor de mensen wat persoonlijker maken. Het verschilt natuurlijk per persoon in welke database je staat, dus met de informatie die ik verzameld heb, heb ik een soort van vragenlijst opgesteld waarmee je kan kijken in welke databases je allemaal staat. Ik wil zo mensen bewust maken, over waar hun de gegevens allemaal in staan en wat voor data er in staat. De website dient dus vooral om mensen aan te sporen om hetzelfde te doen, dat ze serieus gaan na denken over hun data en dat het niet vanzelfsprekend is dat daar altijd even netjes mee wordt omgegaan.

Daarnaast ben ik bezig met een overzicht van alle databases waar je gegevens in staan. Dat zijn er echt enorm veel, niet normaal. Er is niet eens een goede schatting vanuit de overheid hoeveel registers er zijn. Daar hebben ze totaal geen overzicht op. Er is geen totaal plaatje van het geheel. Dus ik dacht laat ik dan maar eens een stap in de goede richting gaan zetten. Ik heb er nu een stuk of honderd maar er zijn er veel en veel meer, sommige schattingen zeggen dat de overheid 30.000 systemen heeft.

Hoe gaat dit alles gestalte krijgen op het New Horizons Festival?

Het idee is dat er een paar computers staan en dat mensen zelf ter plekke die vragenlijst op mijn website in kunnen vullen. Zo zien ze bewust met welke databases ze te maken hebben. Ik wil ook Bits of Freedom er bij betrekken. Die website genereert standaardbrieven die je kan sturen naar een instantie voor je gegevens. Hopelijk worden mensen hierdoor zich bewuster van hun eigen gegevens en wat daar eigenlijk mee gebeurd.

Aanstaande vrijdag kun je tijdens het New Horizons Festival in Rotterdam door wat simpele vragen in te vullen achterhalen bij hoeveel instanties je bekend bent.