Waarom deze gast een onderzoek verzon dat een gigahype veroorzaakte

Het is een regel die voor veel dingen geldt: als iets te mooi is om waar te zijn, dan is het dat meestal ook. Vorig jaar herfst publiceerde iemand een onderzoek waaruit bleek dat je door het eten van chocoladerepen afvalt. Dit onderzoek haalde kranten over de hele wereld. Deze week kwam de waarheid boven water: het was allemaal een hoax. Een hoax gecreëerd door John Bohannon, een wetenschapsjournalist die deelnam aan een documentaire om de lakse houdingen van sommige collega-journalisten en publicaties aan te tonen.

Bohannon heeft wel echt een onderzoek uitgevoerd waaruit bleek dat mensen die chocola aten meer gewicht verloren, maar dat onderzoek was wel heel gebrekkig, vertelde hij in een blogpost op io9. Zo heeft hij maar vijftien mensen onderzocht en duurde het onderzoek maar drie weken. Maar er zijn nog meer redenen om het onderzoek in twijfel te brengen: het werd fel bekritiseerd, het opleidingsinsituut bestond niet en hij publiceerde het onderzoek onder de naam Johannes Bohannon, een pseudoniem voor John Bohannon.

Toch liepen tientallen mediabedrijven, waaronder the Daily Mail en Shape magazine, weg met het nieuws over het onderzoek zonder het zelf te lezen of contact met de auteurs op te nemen. Wij namen via mail contact op met Bohannon om hem een paar vragen te stellen over zijn stunt, waarom hij het heeft gedaan, en waarom hij denkt dat de gezondheidswetenschap vol zit met nutteloze onderzoeken.

Motherboard: Je had het er al over in je blogpost, maar wat waren precies je motieven om dit te doen?
Bohannon: Ten eerste: omdat een verschrikkelijk enthousiaste Duitse filmregisseur me opbelde met dit fantastische plan. En ten tweede: veel wat er in de wetenschappelijke media terechtkomt over diëten is corrupt en klopt niet.

Waarom wilde je per se echt een onderzoek doen en niet gewoon wat statistieken vervalsen?
Het is veel krachtiger om het hele proces te laten zien, van onderzoek tot krantenkoppen. Je ziet nu hoe weinig kwaliteitscontrole er is bij diverse media. Was je verrast hoe ver jou onderzoek zich verspreidde en welke media jou onderzoek oppikten?
Gechoqueerd! Wat is volgens jou het grootste probleem met wetenschapsjournalistiek: is het luiheid? Een gebrek aan kennis? Beide?
Het is pure luiheid. Ik bedoel, als je zelf niet de moeite neemt om een wetenschappelijk stuk door te lezen, huur dan op z'n minst een expert in die dat wel doet! Ondanks dat je onderzoek zich ver verspreidde, werd het niet opgepikt door de bekende wetenschappelijke mediakanalen. Is dit een probleem bij de wetenschapsjournalistiek in het algemeen of alleen bij de sites die vaker twijfelachtige verhalen publiceren?
Ik heb met mijn onderzoek wel de ergste overtreders aangetrokken. Maar dieet en voeding worden door iedereen behandeld als tweederangs wetenschappelijke onderwerpen.

Denk je dat de gemiddelde lezer het verschil weet tussen dingen die hij op Tumblr leest en een goed wetenschappelijk verhaal? Zo niet, wat is dan het nut van jouw experiment?
Het is niet moelijk om te zien of een verhaal een aantal bronnen en fact checks benoemd in de publicatie. Iedere lezer kan dit controleren. Het is alleen belangrijk dat ze weten hoe ze dat moeten doen.

Wat zijn een paar makkelijke manieren om een wetenschappelijk onderzoek te herkennen (behalve dan het zoeken naar de namen van de auteurs)?
Wanneer een onderzoek jou adviezen probeert te geven over hoe je moet diëten, vertrouw het dan niet. Stop dan onmiddellijk met lezen. Hierover is namelijk nog bijna geen wetenschappelijke consensus. Bijna alles wat je leest over diëten of voeding is misleidend.

Waarom denk je dat dieet- en voedingsonderzoeken een beetje genegeerd worden? Is het een gebied dat vol zit met onzinonderzoeken?
Geen idee waarom. Misschien omdat het een veld is binnen de wetenschap waar je als verslaggever dingen makkelijk kan 'faken'. Ik bedoel, het is maar eten! Nee maar serieus, deze wetenschap is net zo gecompliceerd als de astrofysica.