Je bent zestien, niet zwanger – en lekt melk

De puberteit is ongetwijfeld de meest fascinerende, zweterige en vervreemdende fase van je leven. Niet alleen verander je van vrolijk kind in een emotioneel wrak (ik gooide eens krijsend Harry Potter en de gevangene van Azkaban naar mijn moeders hoofd omdat ik mijn kamer niet wou opruimen), ook lek je gegarandeerd minstens één keer door terwijl je een witte broek aanhebt of krijg je een stijve terwijl je net moet gaan presenteren. Tegelijkertijd worden het meisje dat als eerste een Hema-bh met sterretjes draagt en de jongen die als eerst drie snorharen heeft opeens getorpedeerd tot de populairste kinderen van de klas.

Maar ondanks dat in je biologieboek met tekst en kleurrijke dwarsdoorsnedes stond uitgelegd wat voor ellende je zou overkomen – niks kon je voorbereiden op de regelrechte hormonale chaos van een stuk of zes jaar die je te wachten stond.

Die verwarring wordt er niet minder op als er dan ook nog eens dingen in je lichaam gebeuren die niet helemaal volgens het boekje gaan. Zo schrokken Anne* (22) en haar toenmalige vriend zich rot toen haar borsten op haar zestiende opeens melk begonnen af te geven. In bijna alle gevallen betekent dat namelijk dat je zwanger bent of bent geweest. Een zwangerschapstest deed die zorgen verdwijnen. Maar zes jaar later produceren haar borsten nog steeds maandelijks wat melk, vertelde ze me eens na wat wijntjes op de sportclub.

Ik belde Anne op en sprak met haar over verschillende anticonceptiemiddelen, taboes doorbreken en vriendjes die koeiengeluiden maken.

Tonic: Hoe merkte je voor het eerst dat er vloeistof uit je borsten lekte?
Anne: Rond m’n zestiende had ik m’n eerste vriend, en toen we eens bezig waren op de slaapkamer merkten we opeens allebei dat er een vloeistof uit mijn tepels kwam. We schrokken ons wild en dachten meteen dat ik zwanger was. We hadden dit allebei nog nooit eerder gezien.

Hoe zag het eruit?
Het waren een paar drupjes waterige melk, net als moedermelk. Ik kan me herinneren dat toen mijn moeder mijn tien jaar jongere broertje borstvoeding gaf, die melk ook wat waterig leek. En ik heb gehoord van vriendjes dat het wat zoetig smaakt – tijdens voorspel kwam het wel eens in hun mond.

Wat deed je toen jullie het de eerste keer merkte?
Ik ben meteen naar mijn moeder gegaan om te vragen wat dit was. Ze reageerde verbaasd en had het ook nog nooit eerder gezien. Ik was aan de pil, maar we bedachten we ons dat het toch wel handig was om een zwangerschapstest te kopen – want dit komt eigenlijk alleen voor als je zwanger bent of net bent bevallen. Gelukkig was ik niet zwanger. Het enige dat we konden bedenken was dat mijn hormoonstelsel misschien wat op hol was geslagen, omdat ik aan de pil was.

Wat vreemd. Gebruik je nog steeds de pil?
Nee. Ik heb het een lange tijd gebruikt, maar ben later overgestapt naar zo’n staafje in mijn arm – zo’n Implanon. Maar wat betreft mijn borsten is er niks veranderd: die produceren nog steeds melk. Mijn huidige vriend vindt het heel leuk.

Ja?
Hij heeft er bijna een sport van gemaakt om zoveel mogelijk melk uit mijn tepel proberen te knijpen. Dan knijpt ‘ie een beetje rond mijn tepel – en de ene keer komen er vijf druppels uit en de andere keer moet ‘ie moeite doen om er één te krijgen.

Sinds hij erover weet heeft hij me ook allerlei bijnamen gegeven, die allemaal een beetje refereren aan een koe. Soms noemt ‘ie me Berta of een andere koeiennaam en dan lachen we erom – want ja, het is ook wel iets geks. Als hij het merkt tijdens het voorspel dan maakt hij ook wel eens een koeiengeluid ofzo.

Heeft je menstruatiecyclus er iets mee te maken?
Ja, er zit een duidelijk patroon in. Omdat mijn moeder borstkanker heeft gehad voel ik zelf ook vaak aan mijn borsten, om te checken of er knobbeltjes zitten, en ik heb gemerkt dat mijn borsten tijdens mijn eisprong wat meer melk geven. Ik denk dat er tijdens mijn eisprong een bepaald hormoon vrijkomt dat mijn borsten triggert om vloeistof aan te maken. Ik ben nu net ongesteld geweest, dus als ik er nu in knijp komt er misschien maar één druppel uit, maar als ik het over twee weken zou doen zijn dat er vijf, zes.

Is je cyclus het enige dat je borsten aanzet om melk aan te maken?
Volgens mij wel. Ik heb wel eens gehoord dat vrouwen die een kind hebben gekregen een soort moederinstinct hebben en dat hun borsten bijna direct melk beginnen te maken als zij een kind horen huilen. Dat vind ik eigenlijk wel iets moois, dat als het kind voedsel nodig heeft, het lichaam er meteen op reageert. Maar zo werkt het niet bij mij. Je vertelde dat je moeder borstkanker heeft gehad, zou dat er iets mee te maken kunnen hebben?
Ik ben er nooit op getest, omdat het pas één keer in mijn familie is voorgekomen en de dokter vertelde dat borstkanker pas in grote mate erfelijk is als het vaker voorkomt in je familie. Ik ben sowieso nooit hiervoor naar de dokter geweest, omdat het in mijn ogen zo onschuldig is. De laatste keer dat ik bij de huisarts was bespraken we verschillende anticonceptiemiddelen en het kwam toen niet eens in me op om mijn borsten ter sprake te brengen.

Wel voel ik dus eens in de zoveel tijd aan mijn borsten of er niks geks zit, gewoon voor de zekerheid. Maar als het produceren van melk een symptoom zou zijn van borstkanker, hadden we dat allang gemerkt denk ik - de ziekte komt zo vaak voor, dan was dat wel opgevallen. Mijn moeder leek het ook niet waarschijnlijk dat die twee dingen met elkaar te maken hebben. Oke, gelukkig. Heb je het er wel eens met vrienden over?
Het is niet iets dat ik aan de grote klok hang, maar soms vertel ik erover. Toen we op de sportclub een keer aan het douchen waren na onze training, hadden we het over kwaaltjes die we hebben. Toen heb ik het aan twee meisjes verteld, zo van “o ja, ik heb trouwens dit.” Meestal reageren mensen een beetje verbaasd en lacherig, en ik vind het zelf ook wel grappig omdat het voor zover ik weet niet schadelijk is. Mijns inziens is dit iets waar mijn lichaam gewoon een overvloed aan heeft. Ik hoef me ook geen zorgen te maken of ik later genoeg melk heb voor mijn kinderen, omdat ik dat nu al heb. Beter te veel dan te weinig, zoiets. Ken je andere vrouwen die dit hebben?
Nee, niemand. Maar ik heb het er ook weinig over en heb er eigenlijk ook nog nooit naar gevraagd bij andere vrouwen.

Denk je dat er een taboe op het onderwerp rust?
Ja, eigenlijk wel. Toen je me vroeg hierover te vertellen, had ik er in eerste instantie ook absoluut geen zin in. Zo van “ja hallo, dat ga ik mooi niet doen,” maar later vond ik mijn eigen reactie wel gek. Ik vind het namelijk juist wel grappig dat ik dit heb, maar om er zo open over te praten is dan weer een tweede.

Ik vertelde vriendjes er aan het begin van de relatie ook nooit over, het kwam pas ter sprake als ze het eens merkten tijdens het voorspel. Als je zwanger bent, of net een kind hebt gehad is het heel normaal – maar ik denk dat er alleen in die context over wordt gesproken. Mijn geval is toch wel een beetje vreemd en dan heb je het er niet zo snel over. Dat is ergens best jammer, want ik denk dat je elkaar als vrouw juist goed kan helpen als je ervaringen met elkaar deelt. Ik ben ook heel benieuwd of andere vrouwen dit herkennen. En wil ze zeggen dat als ze dat doen, ze zich vooral geen freak hoeven te voelen. Het lichaam werkt gewoon iets té goed, en daar is niks mis mee.

Een patiëntenfolder van het AMC legt uit dat tepeluitvloed meestal onschuldig is en er slechts in 4 procent van de gevallen sprake is van een kwaadaardige aandoening. Meestal zijn het schommelingen in de hormoonspiegel tijdens de menstruatiecyclus die ervoor zorgen dat de melkklieren in de borsten actief worden en vocht afscheiden. De meeste vrouwen merken hier weinig van, omdat het vocht doorgaans weer door het lichaam wordt opgenomen - maar in sommige gevallen kan het evenwicht tussen de aanmaak en de opname van het vocht verstoord raken, waardoor het uit de tepel vloeit. Over het algemeen is dit dus vrij onschuldig en volgens de folder moeten de alarmbellen pas gaan rinkelen in geval van (1) bloed bij de uitscheiding of kleverige uitscheiding, vooral als dit uit één tepel komt, (2) pussige uitvloed, (3) een knobbel in de borst of (4) als je een man bent en tepeluitvloed hebt.

Het AMC raadt af om de borst te masseren om te kijken of de uitvloed er nog is (omdat dit de melkproductie in stand houdt), en om bij bezorgdheid of twijfel even naar de huisarts te gaan.

* De naam Anne is gefingeerd wegens privacyredenen. Haar echte naam is bekend bij de redactie.

Tonic is de nieuwe site over gezondheid van VICE. Volg ons op Facebook.