Hoe angst voor ‘satanische sektes’ een heel dorp verwoestte

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Italië.

De agenten doorzoeken de bezittingen van haar gezin en nemen videobanden in beslag van feesten, dooprituelen en heilige communies. Morselli begrijpt niet wat er aan de hand is. De agenten zeggen dat ze haar man en kinderen wakker moet maken.

Op het politiebureau krijgen Lorena Morselli en haar man, Delfino Covezzi, een noodbevel aan hun broek. Ze worden gescheiden van hun kinderen, die naar een onbekende plek worden gebracht. De reden: ze zouden hebben toegestaan dat hun kinderen regelmatig 's nachts door een groep pedofielen werden meegenomen naar een begraafplaats, waar satanische rituelen met ze werden uitgevoerd.

Het stel is verward en in paniek. Ze bezoeken de moeder van Morselli, die in tranen is. De politie is ook bij haar thuis geweest, en heeft haar man en twee van haar broers gearresteerd omdat ze hun kinderen zouden hebben misbruikt. Het hele dorp is in shock, want het is een gerespecteerde familie. Ze hebben nooit problemen met iemand gehad, laat staan met de wet.

Eenmaal thuis gaat Lorena Morselli in het bed van haar oudste dochter liggen en huilt ze zichzelf in slaap. En dan weet ze nog niet eens dat deze ochtend de laatste keer is dat ze haar kinderen zal zien.

De zaak van "de duivels van laag Modena", zoals ze ook wel wel genoemd werden in de Italiaanse media, werd dit jaar opnieuw geopend omdat er nieuw bewijs was vrijgekomen. In de podcast Veleno ('gif', in het Italiaans) deden een paar van de betrokken kinderen onthullende uitspraken.

Het begon allemaal in 1997, toen een aantal leden van de Galliera-familie ervan werden beschuldigd dat ze lokale minderjarigen zouden hebben misbruikt. Hun jongste zoon Dario* Galliera was eerder al uit huis gehaald door de kinderbescherming omdat het gezin amper rondkwam. Hij woonde bij een pleeggezin en af en toe zocht hij zijn biologische ouders op.

Dario vertelde zijn pleegmoeder dat zijn broer Igor* weleens “trucjes onder de lakens deed” met hem en zijn zus. De pleegmoeder was bezorgd en bracht hem in contact met een kinderpsycholoog, Valeria Donati. In de maanden die volgden kwamen er nog meer namen naar boven in Dario's verhalen, met gruwelijkste details. Uiteindelijk werd zijn hele familie gearresteerd.

De autoriteiten dachten dat er sprake was van een hele groep pedofielen die kinderen binnen en buiten het huis van de familie Galliera misbruikte. De vader van Dario werd ervan beschuldigd dat hij zijn zoon en andere kinderen sadomasochistische handelingen liet verrichten voor geld, en dat hij daar foto's en video's van maakte en die verkocht.

Op basis van Dario's verklaringen werden vijf mensen van buiten de familie onderzocht, en werden hun kinderen weggenomen. Ook van de alleenstaande moeder Francesca Ederoclite, die zichzelf in 1997 van het leven beroofde. Het was het eerste sterfgeval dat met de zaak in verband werd gebracht, en niet de laatste.

De rechtszaak van 'Pedofielen-1' begon in 1998. De aanklacht was gebaseerd op de verklaringen van de kinderen en de medische rapporten die een gerespecteerde gynaecoloog had opgesteld, op basis van gesprekken met de vermeende slachtoffers. Zes mensen werden veroordeeld tot de gevangenis. Een paar weken later kreeg een van hen een hartaanval, met een dodelijke afloop.

Het onderzoek van de procureur van Modena breidde zich uit naar andere kinderen. Hun verhalen waren nog extremer: ze vertelden over nachtelijke rituelen bij begraafplaatsen waarbij kinderen gedwongen werden om kruizen te verbranden en katten te vermoorden. Ze zeiden dat volwassenen in zwarte mantels ze in doodskisten stopten en ze deel lieten nemen aan satanische orgies en het vermoorden van andere kinderen, van wie de lichamen in een nabijgelegen rivier zouden zijn gedumpt.

Dario omschreef de leider van deze pedofiele, satanische bende als een “burgemeester" of "dokter" die lange zwarte kleren droeg en gehakte laarzen aan had. Zijn naam was Giorgio.

De autoriteiten waren geschokt door deze bloederige details, en arresteerden een priester die Giorgio Govoni heette. De kinderporno die hij in zijn bezit zou hebben is nooit gevonden, maar ze namen wel twee andere dingen uit zijn huis in beslag: een paar laarzen met hakken en zijn computer, waarop hij gezocht had naar termen als 'meisje', 'hard' en 'vrienden van kinderen'.

Hoewel hij veel steun kreeg vanuit de kerk en de lokale gemeenschap, werd vader Govoni vervolgd in de tweede ronde van de rechtszaak – 'Pedofielen-2' – samen met vijftien anderen. Tijdens de zitting kreeg hij een hartaanval, en hij stierf in het kantoor van zijn advocaat. Een paar dagen later werden twaalf van de zestien aangeklaagde mensen schuldig bevonden, en veroordeeld voor in totaal 157 jaar gevangenisstraf. Vader Govoni werd postuum uitgeroepen tot “hoofd van de sekte”.

Een jaar na de eerste bekentenis van Dario waren zestien kinderen uit hun gezinnen gehaald en waren drie mensen gestorven. De mensen uit de omgeving waren bang en zaten vol argwaan.

Er was alleen een probleem met de zaak: het bewijs was niet waterdicht. De lichamen van de kinderen zijn nooit gevonden, er is geen bewijs dat er ooit inbraken of branden hebben plaatsgevonden bij de begraafplaatsen en de klinische rapporten van de gynaecologen werden in twijfel getrokken door andere deskundigen. En er waren nul getuigen.

Critici denken dat de zaak een geval is van 'satanistische paniek' – een term die voor het eerst gebruikt werd door de Canadese psychiater Lawrence Padzer. Hij is co-auteur van Michelle Remembers, een boek waarin een van zijn patiënten (en latere vrouw) Michelle Smith vertelt hoe ze misbruikt werd door haar ouders, die lid waren van de Satanistische kerk. Het verhaal bleek achterafcompleet verzonnen te zijn, maar had in zowel Canada als de Verenigde Staten een groot schandaal veroorzaakt.

Rond dezelfde tijd werd de controversiële psychologische behandeling recovered-memory therapy steeds populairder onder psychotherapeuten. Duizenden mensen beweerden aan de hand van deze therapie slachtoffer te zijn van misbruik en satanische rituelen, met als gevolg dat het aantal strafrechtelijke procedures in de VS toenam.

Het meest beruchte voorbeeld hiervan is van de familie McMartin, die een kinderopvang runde in het Californische Manhattan Beach. In 1983 werden ze beschuldigd van het misbruiken van meer dan vierhonderd kinderen. Het werd met zeven jaar de langst durende en duurste rechtszaak in de geschiedenis van het Amerikaanse rechtsstelsel. Uiteindelijk werden de McMartins vrijgesproken.

Na nog een aantal juridische debacles nam de satanistische paniek wat af in Noord-Amerika, maar daarna waaide het alsnog over naar Europa.

Het is 13 november 1998, een dag nadat Morselli en Covezzi van hun kinderen zijn gescheiden. Maatschappelijk werkers vertellen ze dat hun kinderen “erg gelukkig bij het nieuwe gezin zijn” en ze niet meer terug naar hun huis willen. Morselli is verbijsterd. Ze zag het totaal niet aankomen, vertelt ze aan de telefoon. “Mijn kinderen werden weggenomen zonder dat er inspecties hadden plaatsgevonden, en zonder dat er ergens vragen waren gesteld – op school, in de kerk, op de zondagsschool, bij de scouting. Helemaal niets.”

Morselli en haar man werden pas in maart 1999 onderzocht – ruim een jaar nadat hun kinderen weg waren gehaald. Een van hun dochters bracht ze in verband met de satanistische rituelen, met een derde rechtszaak als gevolg: 'Pedofielen-3'. Ondertussen was Morselli zwanger geworden. Ze vluchtte naar Frankrijk om te bevallen van haar vijfde zoon Stefano, omdat ze bang was dat ook hij van haar weggenomen zou worden.

De vader, broers en eerste advocaat van Morselli werden ondertussen ook door de openbare aanklager beschuldigd omdat ze de kinderen zouden hebben geïntimideerd. De zaken 'Pedofielen-4' en 'Pedofielen-5' werden geopend.

In geen van deze gevallen werd ooit bewezen dat er satanische rituelen hadden plaatsgevonden. De meeste aangeklaagden werden vrijgesproken, maar veel pas na een lange rechtszaak. Die tegen Morselli en haar man duurde het langst, tot juli 2014. Covezzi zou dit zelf nooit meemaken – een paar maanden hiervoor stierf hij aan een hartaanval.

Lorena Morselli zegt dat het niet alleen haar man is die is gestorven. “Er is een heel spoor van bloed. Er zijn gebroken gezinnen, er is zoveel pijn.” Zelfs nu alles eindelijk voorbij is, komen haar kinderen niet bij haar terug.

In 2014 stuitte de Italiaanse journalist Pablo Trincia op het verhaal, en besloot hij er een podcast over te maken. “Ik besefte al snel dat dit verhaal helemaal niet over pedofilie of satanisme ging,” zegt hij aan de telefoon. “Het was iets veel groters. Het ging over massahysterie, vervormde herinneringen, het juridische systeem, de pleegzorg en nog zoveel meer.”

Samen met collega Alessia Rafanelli begon Trincia een onderzoek naar de gerechtelijke dossiers, dat drie jaar zou duren. Ze interviewden deskundigen en betrokkenen, en bezochten de plaatsen waar de gebeurtenissen zouden hebben plaatsvonden. De podcast die ze hier over maakten, Veleno, werd in zeven delen gepubliceerd door de krant la Repubblica.

Trincia en Rafanelli behandelen onder andere het concept 'vervormde herinneringen'. Trincia definieert dit als "een afwijking in het geheugenproces, dat ertoe leidt dat iemand dingen verzint die nauwelijks van echte herinneringen te onderscheiden zijn".

Ze geloven dat je, door suggestieve vragen te stellen, “het risico loopt om twijfels in iemands hoofd te zaaien, en vervolgens ook vervormde herinneringen.”

Ze denken dat hier sprake van was bij deze zaak, en daar zijn ze niet de enige in. Bij het slotoordeel voor de rechtszaak van 'Pedofielen-3' werden de psychologen en maatschappelijk werkers die in het onderzoek betrokken waren als “objectief onervaren” beoordeeld, en zouden ze een “verwerpelijke” methode hebben gebruikt om de kinderen te ondervragen.

Trincia en Rafanelli wisten bovendien drie van de betrokken kinderen op te sporen, waaronder Dario. “Hij vertelde dat hij ervan overtuigd is dat hij gehersenspoeld is,” zegt Trincia. De twee andere kinderen waren Sonia* en Marta*. Sonia zegt dat ze haar ouders nooit ergens van beschuldigd heeft, en werd weggehaald op basis van de verklaring van een ander kind. “Ik voelde me ontvoerd door de maatschappelijk werkers,” zegt ze in de podcast. Marta is de dochter van de alleenstaande moeder die suïcide had gepleegd. Ze zegt dat ze “alles heeft verzonnen”.

Dankzij deze getuigenissen is de zaak opnieuw geopend, en worden een aantal gerechtelijke beslissingen herzien. Morselli hoopt dat de aangeklaagden onschuldig worden verklaard, maar vooral dat de focus op de ware slachtoffers van dit verhaal komt te liggen: de kinderen.

“Ik heb mijn eigen pijn – ik ben volwassen en probeer mezelf te beschermen,” zegt ze. “Maar hoe dat met de kinderen zit? Hoe kan ik weten of ze geleden of gehuild hebben? Ze hebben het recht om de waarheid te weten, dan mogen ze zelf bepalen wat ze geloven.”

Om de privacy van de kinderen te beschermen zijn hun namen tijdens de zaak aangepast door de Italiaanse pers.

Dit artikel verscheen eerder bij VICE IT.