Drie Nederlandse zangeressen over seksisme op en achter het podium

In de elf jaar dat ik als zangeres werkte, heb ik meerdere gigs gehad waarbij er ineens een naakte man op het podium stond. Ook ging ik een keer op zakenlunch met een mannelijke booker, die me letterlijk vroeg of ik bereid zou zijn om seksuele gunsten te verrichten, omdat ik ‘anders nooit hogerop zou komen’. Een andere keer deed ik auditie voor een clubproject van een bekende Amsterdamse dj-producer, die me de uitslag per se persoonlijk wilde vertellen. Hij nam me mee naar een Italiaans restaurant en verkondigde, tijdens een ongemakkelijk diner bij kaarslicht, dat hij mij had gekozen – niet omdat ik de beste was, maar vanwege mijn ‘mooie ogen’.

Vrouwen spelen zowel op als achter het muziekpodium vaak nog een ondergeschikte rol – op festivals worden een stuk minder vrouwen geboekt, vrouwelijke festivaldirecteuren zijn er nauwelijks, en als technicus of booker heb je helemaal te maken met vooroordelen. Het gevolg daarvan is dat de vrouwen die er wél zijn te maken krijgen met seksistische grapjes en misplaatste stereotyperingen – denk bijvoorbeeld aan het ‘grapje’ van radio 538 en zangeres Maan, eind vorige maand. Een vrouw in de muziekindustrie is voor veel mensen eerst vrouw, dan pas artiest.

We spraken drie vrouwen die hun brood verdienen met muziek over machtsvertoon, mansplaining en de mislukte grap met Maan.

Broadly: Kristel, wat vond jij van het Maan-incident?
Kristel: Ik vind het echt not done, en kan me niet voorstellen dat het geen vooraf bedachte marketingstunt was. Ik durf te wedden dat de dj’s het niet hadden gedaan bij een mannelijke zanger, want dat heeft geen zin.

Denk je dat er in de muziekindustrie meer seksisme heerst dan in andere branches?
Voordat ik de muziek in ging, werkte ik in het bedrijfsleven en had ik genoeg te maken met machtsspelletjes. Maar die hadden altijd een zakelijke ondertoon – de dingen die ik heb meegemaakt in de muziek, heb ik daar nooit ervaren.

Misschien zijn de grenzen tussen privé en zakelijk in deze industrie vager?
Ja, zakelijk en privé worden niet los van elkaar gezien. Ik heb meegemaakt dat een radio-dj mij direct benaderde, op een flirterige manier. Hij zou een wereldster van me maken en liet weten dat-ie me wel erg leuk vond. Ik gaf daar geen gehoor aan. Een tijd later probeerde ik weer zakelijk contact met hem op te nemen, maar heb toen nooit meer iets van hem gehoord.

Merk je dat je als vrouw anders wordt behandeld in deze wereld?
Ik kan geen namen noemen, maar ik voel me zeker regelmatig gedomineerd door mannen in de business. Ik ben een heel kwetsbaar mens. Mannen zien dat vaak als een kans om over me heen te lopen. Dat heb ik zowel met mijn bands als in de muziekbranche zelf meegemaakt.

Ik denk ook dat mannen bij mij misbruik durven te maken van hun machtspositie, omdat ik geen wereldster ben. Maar het is heel duidelijk dat ik als vrouwelijke muzikant anders word behandeld, en dat dingen waar ik over begin vaak worden afgedaan als ‘piepen’. Daarom zal ik niet snel de feminist uithangen of een sterk statement maken over seksisme in de muziek. Dat heeft geen nut.

Je denkt dat het geen zin heeft om het aan te kaarten?
Dat wel, maar de manier waarop dat gebeurt is heel belangrijk. Ik kan heel snel in het hokje ‘vrouwen die piepen’ geflikkerd worden. Terwijl ik mijn boodschap, of die nou positief of negatief is, juist sterk wil overbrengen – niet alsof ik een slachtoffer ben. Dat helpt niemand. Sommige mensen vinden me veel te gevoelig, zelfs als artiest. Maar ik wil laten zien dat mijn kracht juist in die vrouwelijke kant van mij zit.

Heb je het idee dat je jezelf nog steeds moet bewijzen als artiest en ondernemer? Dat je niet serieus wordt genomen?
Ja, heel erg. Ik heb het idee dat ik klein gehouden word. Dat mij door spelers in de industrie en stakeholders wordt verteld hoe Kris Berry het de komende tijd in Nederland moet gaan maken, en dat ik daarna pas de grens over mag. Dat de naam niet verkoopt, maar we zijn niks aan het verkopen. Ik maak gewoon muziek voor mensen die erdoor geraakt worden.

Ik zag op je facebookpagina dat je de MeToo-hashtag hebt geplaatst.
Ja, in mijn kindertijd ben ik misbruikt; dat heeft me uiteindelijk ook gevormd en zich doorvertaald naar mijn algemene levenshouding, en dus ook die in de muziekindustrie.

Broadly: Ha Caroline, klinkt seksisme in de Nederlandse muziekscene je bekend in de oren?
Caroline: Ja. Mensen gaan er zelfs van uit dat onze band succes heeft omdat ik een stel tieten heb. De muziek wordt als bijzaak gezien, en als die goed is, dan is dat 'mooi meegenomen'. Ook word ik vaak aangezien voor aanhang of een groupie. Een keer stond ik backstage op de gang met een mannelijk bandlid, toen er een beveiliger naar ons toekwam om hém te vragen of hij mij niet even ergens anders mee naartoe kon nemen. Dat vond ik zo denigrerend.

Vooral in de ‘schreeuwmetal’ zijn er heel weinig vrouwen. Het wordt gezien als iets exotisch, omdat metal zogenaamd mannelijkheid ademt; de muziek, de agressie, de man-vrouwverhouding binnen de scene. Maar het schreeuwen zelf is gewoon een techniek, een trucje dat te leren valt. Metalvrouwen hoeven daar niet extra voor bejubeld te worden. Het is even moeilijk of makkelijk om een mooie noot te zingen als een goede schreeuw te produceren.

Word je op je stemkwaliteiten beoordeeld, of toch eerst op hoe je eruitziet?
Heb je ooit een recensie gelezen waarin stond ‘de enorm aantrekkelijke James Hetfield liep het podium op en…’? Ik niet. En dat terwijl ik me bijna geen review kan heugen waarin géén opmerking werd gemaakt over mijn uiterlijk. Het is altijd hetzelfde liedje: 'De aantrekkelijke Caroline Westendorp schreeuwt alsof haar leven ervan afhangt'. Alsof mijn uiterlijk iets te maken heeft met het optreden en onze muziek.

Ik las ook een keer in een comment onder een Instagramfoto van onze band: “The Charm The Fury, oftewel ‘Hoe Zuig Je Jezelf Het Podium Op.’” Alsof ik dat zou doen! Alsof we niet jarenlang in de oefenruimte hebben gestaan, nachtenlang tracks hebben geschreven, alles hebben weggegooid, opnieuw zijn begonnen, urenlang in kutbusjes hebben gezeten om uiteindelijk voor twintig man en een kratje bier te spelen. Metal levert geen drol op, dus waarom zou ik een leven als low-life kiezen als het me om zoiets plats te doen is?

Hoe reageerde je op dat berichtje?
Ondanks dat mijn handen jeukten, ben ik nooit op die opmerking – of überhaupt op welke negatieve opmerking dan ook – ingegaan. Het motiveert me om alleen maar harder te werken, beter te worden als vocalist. Ik schreeuw geen moord en brand om seksisme; ik praat er in interviews alleen over als ernaar gevraagd wordt, en ik wil dat de mensen die ik ontmoet zien dat ik een hardwerkend mens ben met een hart voor metal.

Broadly: Ha Vicky, waar word je meer op beoordeeld: je looks of je strot? Vicky: Vaak eerder op hoe ik eruitzie. In de scene waar ik in zit, worden we als band sowieso vaak aangeduid als ‘female-fronted’, wat ik heel raar vind. Ik heb de term ‘male-fronted’ nog nooit voorbij zien komen. Dus daar begint het al mee. En je hebt mensen die zeggen: ‘Oh, een band met een frontvrouw, nee daar hou ik niet van.’ Absurd. Daar snap ik helemaal niks van.

En hoe zit het met gendergelijkheid in jullie band zelf? Ik hou me toch wel vaak in. Ik moet altijd wachten totdat de mannen uitgepraat zijn, en dan mag ik nog even wat zeggen. En dat terwijl mijn man ook in de band zit, maar als ze dan met z’n allen zijn, ben ik als laatste aan de beurt.

Dat klinkt niet echt alsof je serieus wordt genomen. Ik krijg wel bepaalde opmerkingen naar m’n hoofd, zoals dat ik maar een zangeresje ben dat zit te zeuren, dat ik helemaal niet weet waar ik het over heb, of dat ik wel ongesteld zal zijn. Zelfs goede muzikantenvrienden van me, waarmee ik dan een show doe, zeggen geregeld tegen me dat ze eigenlijk nooit met een vrouw optreden. Maar waarom zou je überhaupt het onderscheid tussen man en vrouw maken? Ik ben ook gewoon een muzikant.

Dit merk ik ook bij mannelijke technici die in de zaal staan tijdens onze shows – die vragen me dan bijvoorbeeld of ik ‘wel hard genoeg kan zingen’. Terwijl ik waarschijnlijk langer in de muziek zit dan dat zij leven. Bovendien zouden ze zoiets nooit aan een man vragen. Soms beginnen ze me ook meteen uit te leggen hoe de microfoon in de standaard moet. Ze gaan er eigenlijk al vanuit dat ik daar niks vanaf weet.

Hou jij je dan in?
De laatste tijd bedank ik ze vriendelijk, en ik weet dat ze zullen beseffen dat ze het mis hadden zodra ze me zien en horen performen. Maar het is niet leuk, want ik wil gewoon met mijn muziek bezig zijn en niet met wat mensen nu weer over me zullen zeggen.

Moet je je als vrouw harder bewijzen in de muziek?
Dat niet per se, maar ik moet wel veel geduld hebben. Je moet wel echt heel goed zijn om hetzelfde respect af te dwingen als mannen voor elkaar hebben. Maar helaas zijn vrouwen naar elkaar toe ook niet altijd fijn.

Je draait nu dertig jaar mee in de muziekwereld. Merk je qua gendergelijkheid verschil tussen vroeger en nu?
Ik heb nu vooral te maken met leeftijdsdiscriminatie. Toen ik jonger was, werd ik vaak fysiek lastig gevallen. Nu ik ouder ben, is mijn leeftijd ineens een issue en vinden mensen dat ik daardoor eigenlijk niet meer in een band ‘mag’ zingen. Na je dertigste mag je als vrouw kennelijk ophouden met jezelf laten zien, maar dat geldt niet voor mannen. Blijkbaar is dat een sociale regel. Ik vind dat heel heftig en verwarrend. En ik ben ook benieuwd naar waar ik dit soort sociale regels kan vinden; staan ze ergens in een boek, zodat ik ze kan lezen en weet wat ik wel en niet mag doen?