Van korsetten tot Kardashians: vrouwelijke macht en de geschiedenis van het silhouet

Op de modeweek in Parijs dit jaar vertelde de ontwerper van Comme des Garçons Rei Kawakubo dat haar nieuwe collectie over "de toekomst van het silhouet" gaat. Kawakubo presenteerde vervolgens een reeks vrouwen wiens vormen ingepakt zaten in isolatieschuim. De collectie en de raadselachtige boodschap erachter deed Cathy Hory van The Cut zich afvragen: "Beweerde Kawakubu dat we in de toekomst allemaal verschrikkelijk dik worden?"

Dat is niet de vraag die gesteld zou moeten worden. De vrouwen verpakt in de vuilnissculpturen waren nog steeds verschrikkelijk dunne modellen – het accent lag gewoon niet op hun vorm. Vermoedelijk zat er een vrouw van vlees en bloed onder deze witte klodder van een jurk met aparte pruik erboven, maar overduidelijk was vrouwelijke sex-appeal niet Kawakubu's hoogste prioriteit.

Veel grootste modemomenten – de hoepelrokken van Marie Antoinette; de skelettenjurk van Elsa Schiaparelli en Salvador Dali; Rihana in 2015 op het Met Gala – gingen over de vormen van vrouwen. Niet per se over de vorm van hun lichaam, maar meer de ruimte die ze innemen – en iedere verandering in silhouet is een reflectie van de periode waarin die is ontstaan. "Er vallen zo veel veranderingen in silhouet te bespeuren tijdens de twintigste eeuw," zegt Nancy Diehl, hoofd van de master Kostuum Studies op de Universiteit van New York. "Vrouwenmode reflecteert zonder meer zekere maatschappelijke prioriteiten."

De eerste grote verandering van het vrouwelijke silhouet ontstond uit pure noodzaak. Voor de Eerste Wereldoorlog werden vrouwen ingeregen in navolging van het silhouet dat op dat moment in zwang was. Maar in 1917 werden ze gevraagd om geen korsetten meer te kopen; het staal in het korset was nodig voor oorlogvoering. Volgens NPR, een nieuwsorganisatie uit de VS, kwam er genoeg metaal vrij om twee slagschepen mee te bouwen. Gek genoeg genoten vrouwen van de sensatie om vrij te ademen, en verdween de wespentaillelook bijna twee decennia van het toneel.

Het gevoel dat vrouwen het verdienden om net zo 'vrij' te zijn als mannen, gebruikte Coco Chanel door comfortabele kleding aan te bieden. "Ik verschafte vrouwen een gevoel van vrijheid," zei ze. "Ik gaf ze hun lichamen terug: lichamen die hadden gegutst van het zweet onder het juk van versiersels, kant, korsetten, onderkleding, vulling." Chanel bracht twee onmisbare klassiekers op de markt: het vrouwenpak en 'the little black dress', die allebei losjes om het lichaam hingen. Er moet natuurlijk wel bij vernoemd worden dat om deze look perfect te kunnen dragen, de vrouw een mager "jongensachtig meisje" of een scharminkel moet zijn. Diehl zegt dat dit de ironie is van de mode uit de jaren twintig: Je zou denken dat vrouwen, nu ze eenmaal rechten en onafhankelijkheid hadden verworven, hun volwassen vormen zouden vieren. Maar terwijl je in de jaren twintig "een echte zelfbewuste impuls zag voor vrouwen om meer in de openbaarheid te treden," droegen vrouwen volgens Diehl ook "jurkjes die de realiteit van het lichaam van de vrouw ontkenden."

Coco Chanel koos comfort boven alles, wat kan verklaren dat ze heulde met de nazi's. Na de Tweede Wereldoorlog werd de plek van de Franse couturier opgeëist door Christian Dior; bestaande uit een corselet, een jas met zachte, glooiende, vrouwelijke schouders en een gigantische rok negeerde Dior met deze "New Look" schaamteloos de rantsoenering op stoffen. Toen de collectie in 1947 uitkwam, was de oorlog al twee jaar afgelopen, maar de bezuinigingsmaatregelen waren nog steeds van kracht. Dior beloofde welvaart die er nog niet was: Een vrouw kon letterlijk meters stof dragen in een outfit die haar man voor haar had gekocht. Omdat ze niet meer aan het werk was, godzijdank.

De Grote Depressie dwong veel vrouwen om te werken en de Tweede Wereldoorlog zorgde ervoor dat ze op plekken aan de slag moesten die eerst door mannen werden gedomineerd, zoals het vervaardigen van munitie, spionage en honkbal. Toen de oorlog voorbij was, wilden mensen terug naar een simpelere tijd. "In tijdschriften uit die tijd zie je dat vrouwen weer op een voetstuk werden geplaatst, zegt Diehl. De New Look was eigenlijk gedateerd en de onderkleding en technieken terugkwamen die in de jaren dertig en veertig waren verdwenen. Dior zelf noemde zijn werk "de terugkeer naar een ideaal van beschaafd geluk." Chanel was minder barmhartig in haar oordeel: "Dior kleedt vrouwen niet aan; hij stoffeert ze."

De volgende grote verandering in de silhouetten van vrouwen kwam niet uit Parijs, maar uit New York, of in ieder geval de Hollywoodiaanse benadering ervan. Tot het televisieprogramma The Dick Van Dyke Show hadden mensen wel enigszins benul dat vrouwen benen hadden onder hun jurken, en billen net boven die benen, maar die werden niet getoond, en zeker niet op televisie. Mary Tyler Moore bracht daar verandering in. "Ik heb alle andere actrices geobserveerd en ze stofzuigen altijd in van die kleine bloemenjurkjes en hoge hakken," zei Moore in 1995 tegen Terry Gross in Fresh Air over haar ideeën in de vroege jaren zestig. "Ik doe dat niet en ik ken niemand die dat doet, dus waarom zouden we niet laten zien hoe het er echt aan toegaat? Ik kleed me in de serie hoe ik me ook in het echte leven kleed." De sponsoren werden gek. "Ze gebruikten de term nauwgesloten," zei Moore. "En ik kan alleen maar veronderstellen dat dat betekende, je weet wel, dat er een klein beetje te veel van mijn contouren zichtbaar waren."

De bedenker van de show, Carl Reiner, bemiddelde tussen Moores billen en de sponsoren: Laura Petrie droeg hoogstens één keer per aflevering een broek. Nadat de samenleving niet implodeerde onder het gewicht van een kont van een huisvrouw, kreeg ze toestemming om vaker een broek te dragen. "Ik mocht eindelijk gewoon de broek aan," zegt Moore tegen TV Guide in 2004.

Mary Tyler Moore was nog baanbrekender in haar eigen show in de jaren zeventig, waarin ze een vrouw speelde die werkte op een nieuwsredactie voor televisie, terwijl de werkkleding van vrouwen steeds belangrijker werd. Power Dressing, beschreven in de bestseller van John T. Molloy Dress for Succes , werd als gepast beschouwd voor vrouwen in de jaren tachtig. Grote schouders en gewaagde stropdassen waren de kenmerken van Power Dressing bij mannen; vrouwen vervingen de stropdas voor opvallende sieraden of een Hermès-sjaal. Oorspronkelijk hadden schoudervullingen een praktisch doel, als vulling in militaire uniformen, maar ze werden ook in pakken voor vrouwen verwerkt in de late jaren dertig en de vroege jaren veertig. Toen vrouwen weer begonnen met werken in de jaren tachtig, kwam de breedgeschouderde look weer terug. "In de jaren tachtig was volume zo'n groot ding," zegt Diehl. "Rokken waren groot, schouders waren groot en het haar was heel groot." De schoudervullingen van vrouwen bootsten de brede Italiaanse snit van herenpakken na. Om succes te hebben in het mannelijke bedrijfsleven, moest je mannelijker worden.

Een van de grootste power-kledingdragers was Margaret Thatcher, die rechte pakken droeg om uniseks te zijn, zoals Lady Macbeth. Rosa Schiller Crawhurst beschrijft Thatcher in de Oxford Student als "een vrouw die er tijdens haar carrière in is geslaagd om kleding en accessoires aan te wenden om macht uit te stralen." Thatcher werd vaak op de foto gezet alsof ze streed om wie de grootste schouderomtrek had met haar beste maatje Ronald Reagan.

Terwijl vrouwen uit de jaren tachtig hun geslacht hadden 'afgeworpen' om toegang tot machtsposities te krijgen, ontstond in de jaren negentig de mogelijkheid om jezelf vorm te geven met kleren. Madonna accentueerde haar vrouwelijke vormen met de befaamde 'Cone Bra' van Jean Paul Gaultier – vervaardigd voor de Blonde Ambition Tour van Madonna in 1990 – die in 2012 voor 52,000 dollar op een veiling werd verkocht. De bh is nooit echt een hit geworden onder vrouwen die niet Madonna zijn, maar het was een van de vele samenwerkingen tussen een artiest en ontwerper, die draaide om borsten. Madonna liep met blote borsten in kleding van Gaultier in de amFAR benefietshow in 1992, een show waar ook Dr. Ruth in latex te zien was. "Vanavond gaat het om bescherming," zei Gaultier aan het begin van de show. "Draag rubber en bescherm jezelf!" Gaultiers bh kan alleen begrepen worden in de context van de aidsepidemie. Toen ik nog een kind was, was ik doodsbenauwd voor Madonna's cone-borsten, maar seksualiteit in het algemeen was angstaanjagend in de vroege jaren negentig.

De athleisure-trend van nu laat niet veel van je silhouet aan de verbeelding over: Bodycon bandagejurkjes maakten de weg vrij voor Lycra als levenswijze op het gebied van kleding voor overdag en de billen komen echt tot hun recht in dit nieuwe millennium. Dankzij Kim Kardashian weten we alles over tailletrainers en bilvullingen; door Remy Ma weten we over de bilimplantaten van Nicki Minaj. De cirkel is rond. De vrouwelijke vorm wordt overdreven en is bijna een Victoriaans silhouet, alleen is nu het zitvlak van een japon gemaakt is van collageeninjecties. En hoewel deze vorm "geen modelichaam" is, is het volgens Diehl wel alomtegenwoordig. Wat beroemdheden delen op Instagram is net zo cruciaal geworden voor mode als wat er in de tijdschriften te zien is.

Aan het andere uiterste van het spectrum zijn er veel mensen die tegenwoordig alle modevoorschriften totaal in de wind slaan. "Veel mensen doen dat uit een soort anti-burgerlijke rebellie," zegt Diehl. "De oude voorschriften over wat er wel of niet flatteus is, moeten worden herzien." Positiviteit over vet, genderfluïde zijn en andere progressieve ideologieën vinden een esthetische uitdrukking. "Ik heb een vriend die stylist is en hij vertelde dat je niet meer tegen iemand kan zeggen 'Dat staat je niet,'" zegt Diehl.

Met andere woorden, de toekomst van het silhouet is veel diffuser dan vroeger. Als de samenleving doorgaat met het versplinteren in uiterst specifieke subculturen, zal één bepaalde vorm niet langer vrouwelijkheid definiëren. Dit jaar stond het Met Gala in het teken van Kawakubo en Comme des Garçons – dat gaf maar weer eens aan hoe de grootste moderebellen geschiedenis schrijven.

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.