"Ik zet de machteloosheid na de zelfmoord van mijn broertje om in actie"

Iedere dag maken gemiddeld vijf mensen in Nederland een einde aan hun leven; onder jongeren is zelfmoord zelfs een van de belangrijkste doodsoorzaken. Hoeveel mensen er ieder jaar precies aan een zelfmoordpoging overlijden is niet helemaal duidelijk, maar wereldwijd spreken we over ongeveer 94.000 mensen.

Een enorm aantal. Toch is zelfdoding nog altijd iets waar we als samenleving liever niet over praten; en dat terwijl een open discussie hierover hartstikke nodig is bij het voorkomen ervan. Stichting 113 Zelfmoordpreventie streeft ernaar het aantal zelfdodingen in Nederland terug te dringen door middel van een crisislijn die je kunt bellen wanneer je zelf over zelfdoding nadenkt, of wanneer iemand in je omgeving met suïcidale gedachten worstelt.

Camiel, Charlotte en Remko kwamen ieder op een andere manier bij stichting 113 terecht, maar besloten allemaal geld voor de organisatie in te zamelen. Wij spraken ze over de acties die ze op touw hebben gezet, het taboe rondom psychische problematiek en wat 113 voor hen betekent.

Tonic: Hoi Camiel. Waar kwam die betrokkenheid bij 113 Zelfmoordpreventie vandaan?
Camiel: Mijn broertje Dominic, die toen 20 jaar was, heeft in december van 2017 zelfmoord gepleegd. Na zijn dood voelde ik me heel machteloos, en ik wilde op de een of andere manier bijdragen aan verandering en meer openheid over psychische gezondheid. Zo kwam ik bij 113 uit. Mijn broertje was iemand van wie we nooit verwacht hadden dat hij hiervoor zou kiezen; hij studeerde in Groningen, was altijd druk met van alles bezig, en hield wel van een geintje.

Heeft hij aan iemand verteld dat hij over zelfmoord nadacht?
Nee, hij heeft verschillende mensen wel over verschillende dingen verteld, maar nooit het hele verhaal. Het leek allemaal prima te gaan, en we hadden het dan ook totaal niet aan zien komen. Ik denk dat hij het niet heeft durven vertellen, en anderen er niet mee heeft willen belasten.

Hoe gaat het nu met jou?
Langzaamaan gaat het wat beter, het verdriet komt in vlagen. Soms heb ik een rotdag en lukt het allemaal niet, op andere dagen kan ik het wat beter van me afzetten. Ik vond het fijn dat ik door middel van die actie mijn energie ergens anders op kon richten, het bood afleiding. Door zo’n actie ben je natuurlijk nog wel veel met het verhaal bezig, maar je hebt in ieder geval iets voorhanden. Dat helpt wel.

Kun je wat meer vertellen over de actie die je voor 113 hebt opgezet?
Ik heb in mijn eentje meegedaan aan roeiwedstrijd De Ringvaart Regatta, een roeiwedstrijd van 100 kilometer. Ik ben met de organisatie in gesprek gegaan en mocht uiteindelijk 113 kilometer roeien, een verwijzing naar 113 Zelfmoordpreventie. Mijn bedoeling was om 113.000 euro op te halen, maar ik wist wel dat dat erg ambitieus was. Uiteindelijk heb ik 14.260 euro ingezameld. Langs de kant stonden een heleboel vrienden om me aan te moedigen, waarvan er een paar ook mee zijn gefietst terwijl ik aan het roeien was.

Weet je waar het ingezamelde bedrag aan uitgegeven gaat worden?
Ja, de bedoeling is dat het gebruikt wordt voor lespakketten op het basis- en voortgezet onderwijs, zodat jongeren leren praten over depressiviteit en de gevolgen ervan – een beetje vergelijkbaar met seksuele voorlichting, maar dan over geestelijke gezondheid. In je puberteit en daarna krijgen veel jongeren te maken met problemen waarvan ze denken dat die niet op te lossen zijn, terwijl er vaak wel een oplossing te vinden is. Ik hoop zo dat we bij kunnen dragen aan het doorbreken van het taboe rondom psychische problemen.

Tonic: Hé Remko. Hoe ben je betrokken geraakt bij 113 Zelfmoordpreventie?
Remko: Ik heb zelf net een zware periode achter de rug, en heb niet zo heel lang geleden een poging gedaan mijn leven te beëindigen. Als de hulpdiensten mij een uur later zouden hebben gevonden, zou ik deze vragen nu niet kunnen beantwoorden. Misschien klinkt het absurd, maar ik was al vrij snel weer heel vastberaden om er voor mezelf een soort van succesverhaal van te maken en een inzamelingsactie op touw te zetten.

Knap, zo snel. Wat betekent 113 voor jou?
Ik heb zelf geen gebruik gemaakt van 113, omdat ik al in behandeling was bij de GGZ en gebruik maakte van hun crisisdienst, die ook altijd bereikbaar is. Sterker nog, ik hoorde pas over 113 toen ik het idee van die fietsrit kreeg, en op zoek ging naar een organisatie die zich bezighield met zelfmoordpreventie.

Het is belangrijk om te onthouden dat veel mensen met suïcidale gedachten helemaal niet dood willen. Ze willen niet meer voelen wat ze voelen. Zodra iemand dat begrijpt, is er een goede basis om mee aan de slag te gaan. 113 doet ontzettend goed en ook zwaar werk; ik prijs de organisatie en hun medewerkers voor al het werk dat ze verrichten, maar ik ga ervan uit dat ze niets meer voor mij kunnen betekenen. Dat bedoel ik dus positief, hè? Ik moet wel bekennen dat het leven er nog niet beter op is geworden na mijn poging. Ik ervaar nog steeds een constante leegte, en word 24/7 omringd door vraagtekens. Toch zie ik de toekomst positiever in dan ik voorheen deed.

Kun je wat meer over de actie die je hebt opgezet vertellen?
Het idee heb ik van Jake Tyler, een Engelsman die aan depressies lijdt maar, net als ik, buiten in de natuur bijna alles vergeet. Hij besloot door Engeland heen te wandelen en op die manier geld in te zamelen voor de geestelijke gezondheidszorg in Engeland. Ik had al een wandelvakantie gepland in Italië met twee vrienden, en zo is het idee eigenlijk ontstaan. Ik merk dat ik, als ik buiten in de bossen ben of in de bergen in Duitsland, mijn brein gelijk een stuk rustiger wordt – en dat geldt ook voor fietsen.

Ik ga dus op de mountainbike richting Arco in Italië, zo’n 1200 kilometer. Ik zal, met uitzondering van één nacht, in een tentje slapen; verder kan ik maar weinig meenemen op de fiets, en ik heb ook maar weinig geld, dus ik verwacht nu al een tekort aan etenswaren. Ik ben van plan de tocht in zestien dagen af te leggen, inclusief één rustdag. Avontuurlijk wordt het dus zeker! Ik heb mijn actie de naam ‘Met volle angst vooruit’ gegeven; als je wil, kun je me volgen via Facebook of Instagram. Ik zal ook een paar dagen uitkiezen om live te gaan op Facebook, zodat ik kan kletsen met mensen die me volgen.

Wat voor reacties heb je tot nu toe gehad vanuit je omgeving op je fietstocht?
Heel positief! Ik krijg veel support van de mensen om me heen, mentaal maar ook qua materialen die ik nodig heb tijdens de reis. Natuurlijk had ik liever gehad dat ik nooit op het idee was gekomen vanuit mijn eigen ervaring, maar het is gelopen zoals het is gelopen, en al die overweldigend positieve reacties geven me ook weer een extra boost. Kortom, ik ga met volle angst vooruit.

Tonic: Ha, Charlotte. Waarom besloot je een inzamelingsactie voor 113 Zelfmoordpreventie te beginnen?
Charlotte Minkels: Via mijn studie psychologie had ik al stage gelopen bij 113, en inmiddels ben ik er actief als vrijwilliger. Zo hadden mijn dispuutsgenootjes ook kennis gemaakt met het werk van 113. Toen we met ons dispuut besloten mee te doen aan roeiwedstrijd De Ringvaart, wilden we een wat kleinschaliger project uitkiezen om onze opbrengsten aan te doneren, zodat je de gevolgen van de actie ook beter terugziet. Op die manier kwamen we bij 113 uit. Het geld dat we hebben opgehaald zal aan een 113-campagne worden besteed.

Kun je wat meer vertellen over de roeiwedstrijd waar jullie aan hebben meegedaan?
Ja, we hebben dus met negen meiden van mijn dispuut De Ringvaart-route van honderd kilometer geroeid, binnen de gestelde tijd. Het was onze bedoeling om 1000 euro op te halen, en dat is gelukt: het uiteindelijke bedrag was 1005 euro. Toen we vertelden dat we de Ringvaart zouden gaan roeien met negen dames, zeiden veel mensen: “Doe normaal joh, straks kun je ‘m niet uitroeien.” De gemiddelde lengte van de vrouwen was namelijk erg klein, en het gemiddelde gewicht laag. Maar het is ons gelukt!

Hoe was dat, stage lopen bij 113? Dat lijkt me heftig.
Ja, ergens is het heel intens om zulke telefoon- en chatgesprekken met mensen te voeren, maar de sfeer op de werkvloer bij 113 is heel rustig en gemoedelijk – en die twee dingen wisselen elkaar goed af. Ik wilde naast mijn studie heel graag wat werkervaring opdoen, en zo kwam ik bij 113 terecht. Gelukkig heb ik zelf nooit te maken gehad met zelfmoord in mijn nabije omgeving, maar ik vind het wel een heel interessant onderwerp. Juist omdat er nog steeds zo’n taboe op ligt, en je echt wat kan bereiken tijdens zo’n gesprek. Meestal duren de chat- en telefoongesprekken die je als medewerker voert maar kort, maar toch merk je tijdens zo’n gesprek vaak al wat verbetering. Dat betekent trouwens niet dat elk gesprek constructief is, hoor.

Nam je die verhalen die je op zulke dagen aanhoorde niet heel erg mee naar huis?
Dat valt eigenlijk wel mee. In het begin vond ik telefoneren lastiger dan chatten, want aan de telefoon hoor je veel beter hoe iemand eraan toe is; chatten is toch wat afstandelijker. Maar gedurende mijn stage bij 113 begon mijn voorkeur juist bij bellen te liggen, omdat je dan ook je stem in kunt zetten en je mensen beter aanvoelt. Op de afdeling bij 113 lopen altijd psychologen rond, en als je klaar bent met zo’n gesprek, vragen zij je hoe het was, en of je er behoefte aan hebt nog even op het gesprek terug te komen. Dat is fijn als je niet zeker weet of je bepaalde dingen wel of niet had moeten zeggen, en wanneer je twijfelt wat bepaalde uitspraken hebben gedaan met het verloop van zo’n gesprek. Je kunt dingen naderhand dus altijd even doornemen met medevrijwilligers of een psycholoog, waardoor je minder de neiging hebt je werk mee naar huis te nemen.

-

Denk jij aan zelfdoding? Of ken jij iemand die aan zelfdoding denkt? Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie of bel 0900-0113.