Waarom astrologie onder jongeren een opleving beleeft

Mediaplatforms als Broadly plaatsen dagelijks een horoscoop, internetastroloog Susan Miller is uitgegroeid tot popcultuuricoon en de meeste jonge mensen weten dat een mercury retrogade-meme betekent dat het allemaal even niet zo meezit. Astrologie beleeft een opleving onder millennials. Maar waarom?

Bij mij begon het in 2008, toen ik in een tijdschrift mijn zomerhoroscoop las waarin stond dat ik die week in augustus een liefde zou vinden die "ver weg leek, maar toch dichtbij bleek te zijn." Hoewel ik me bewust was van de clichématigheid van deze voorspelling, ontmoette ik diezelfde week de jongen op wie ik al een half jaar verliefd was maar die geen idee had van mijn bestaan. Vanaf die zomer waren we samen, en geloofde ik in astrologie. Dat geloof werd in het begin vooral gevoed door horoscopen in tijdschriften, later werden dat de uitgebreide analyses van Susan Miller. Het is voorgekomen dat ik een sollicitatiegesprek verzette omdat Susan zei dat die dag zo’n beetje de allerslechtste dag ooit zou zijn voor een belangrijk zakelijk gesprek. Ik verplaatste het gesprek, kreeg de job en vond wederom bevestiging. Het idee om me volledig over te geven aan een soort astrologisch fatalisme voelde vooral na mijn afstuderen heel veilig en comfortabel.

Ik ben geen uitzondering. Met name jonge vrouwen in mijn omgeving, die ik allemaal toch zie als capabele, kritische denkers, lezen ritueel hun horoscoop en astrologieboeken. En we zijn niet de enige groep millennials in wiens leven astrologie een rol speelt; onderzoek in Nederland ontbreekt, maar in Amerika bijvoorbeeld blijkt dat in 2014 58 procent van de 18- tot 24-jarigen astrologie als wetenschap beschouwt. De groep 25- tot 35-jarigen zit daar niet ver achter.

Op zoek naar een antwoord op de vraag waarom astrologie ineens zo populair is bij millennials, mailde ik Barbara van Oosterzee van de Astrologische Vakvereniging Nederland (AVN). Zij schreef zeker te merken dat steeds meer jongeren geïnteresseerd in astrologie, maar drukte me meteen op het hart dat de ‘pop-astrologie’, de horoscopen in tijdschriften en kranten op basis van je sterrenbeeld, complete onzin zijn. Die zomerhoroscoop was waarschijnlijk dus puur toeval of volledig een self-fulfilling prophecy – ik verwachtte nu eenmaal de liefde te vinden en ging er dus onbewust ook naar op zoek. Echte astrologie is volgens de AVN een "eeuwenoude wetenschap" die je op basis van waar, wanneer en hoe laat je bent geboren belangrijke informatie kan vertellen over bijvoorbeeld je karakter. Hiertegenover staat een groep die zegt dat wetenschappelijk bewijs volledig ontbreekt. Maar los van de discussie of astrologie een pseudowetenschap is of niet, is het opvallend dat steeds meer jongeren er op regelmatige basis mee bezig zijn. Een trend die misschien ook verbonden kan worden aan een grotere maatschappelijke tendens.

In Amerika maakte ik vaak genoeg mee dat in gesprek met vrouwen van mijn leeftijd na "what do you do", een "what is your sign?" volgde. Dat vond ik vooral heel Amerikaans, en grappig, maar ergens voelde ik ook meteen een connectie – alsof je er dezelfde gekke hobby op na hield. Volgens Banu Guler, mede-oprichter van de op NASA-data gebaseerde Co-Star app (die drie keer crashte in de eerste week na lancering wegens te veel downloads) is die connectie ook een van de belangrijke factoren achter de populariteit van astrologie: "Het is een manier om te connecten met vrienden en over verschillen te praten die cultuur, gender of klasse overstijgen." Dat gevoel herkent astrologiefan Xiomara Virdó (25) ook: "Het was altijd een soort guilty pleasure die ik deelde met mijn moeder. Ze had een astrologieboek uit de late jaren zeventig thuis en ik vond het als kind leuk om daaruit te lezen. Later las ik vaak horoscopen en stuurde ik die door naar vrienden die er ontvankelijk voor waren. En een paar jaar geleden raakte ik enorm gefascineerd doordat in de queer community mensen zich met hun horoscoop identificeren. Toen ben ik me gaan verdiepen in hoe zo'n chart in elkaar zit. Nu maak ik ze ook wel eens voor vrienden.”

Volgens Barbara is het naast connectie vooral de magie rondom astrologie die veel jongeren aantrekt. Tegenwoordig worden in de westerse maatschappij veel keuzes gemaakt op basis van reden in plaats van, zoals vroeger, tradities en dogma’s. Die ‘rationalisering’ heeft dominante systemen in het leven geroepen als het kapitalisme, de bureaucratie en de moderne wetenschap. In die systemen lijkt magie vaak ver te zoeken – de Duitse socioloog Max Weber noemde dit niet voor niets de ‘onttovering van de wereld’. Voor jongeren die daarin zijn opgegroeid kan het een verademing zijn om in hogere krachten te geloven die er al duizenden jaren waren voordat deze systemen bestonden. Voor Xiomara is het "een speelse manier om me te verhouden tot de werkelijkheid en identiteit." Malou Zonjee (25): "Voor mij is het een manier om mijn eigen belevingswereld in een bepaalde taal om te zetten en duidelijker te maken en niet overrompeld te worden door emoties. Ik geloof dat het leven bestaat uit periodes en fases onder invloed van energieën van buitenaf. Dit zie je bijvoorbeeld al in de jaargetijden, hoe deze symbool staan voor verschillende fases van het leven. Zo hebben ook de stand van de planeten en de maan invloed op hoe we onszelf en de wereld ervaren, waar onze focus op ligt en welke houding we aannemen.’

Bekijk ook: The Alien Worshippers.

Dat astrologie juist nu zo populair is onder deze generatie lijkt logisch. Millennials zouden de eerste generatie zijn die het slechter heeft dan hun ouders op economisch vlak. En religie is minder populair; sinds een aantal jaar zijn er in Nederland meer mensen ongelovig dan gelovig. Sommigen jongeren gaan alsnog op zoek naar houvast – wat misschien inherent aan de levensfase waarin ze zich bevinden, die gekenmerkt wordt door transitie en je plek zoeken in de wereld. Iets wat Banu ook noemt: "Ik denk dat mensen in de basis een behoefte hebben om onderdeel te zijn van iets groters dan henzelf. Met het afnemen van religie is er een geloofsvacuüm ontstaan: we gaan van ons werk, naar een bar, naar een restaurant, naar huis en naar Netflix, zonder enige betekenis te voelen. Onze hele wereld is hyper-uitgedacht en rationeel. Astrologie is een weg om daar uit te komen, een manier om jezelf in de context te plaatsen van duizenden jaren geschiedenis en het universum."

Het fatalistische karakter van astrologie waar ik het over had lijkt overigens achterhaald. De mensen die ik spreek gebruiken astrologie met name als verdieping en niet, zoals ik eerder deed, als beslissende factor in de de keuzes die ze maken. Astrologie is voor hen een vorm van spiritualiteit en een manier om meer betekenis te geven aan hun leven. Malou: "Het zorgt er niet direct voor dat ik mijn handelen aanpas of mijn keuzes baseer op de stand van de planeten. Het geeft me vaak wel meer inzicht in mijn emoties en beleving van dat moment. Als het volle maan wordt merk ik dat ik veel meer of minder energie heb, slecht slaap en heftige dromen of nachtmerries heb. Ook ben ik vaak veel gevoeliger en kan ik minder goed tegen prikkels. Het kan je dus alert maken op dit soort veranderingen." Xiomara plaatst de informatie die ze uit astrologie haalt meteen in het kader van wat er op dat moment speelt in haar leven: "Daarin maak ik afwegingen, in hoeverre herken ik dit bij mezelf, of bij de persoon waarover dit zou gaan? In hoeverre klopt het absoluut niet? Kan er überhaupt gesproken worden van 'kloppen'? Ik zie het als een onderzoek."

Ergens is het misschien mens eigen om altijd op zoek te gaan naar een groter geheel, een duiding van wat we hier doen. Wanneer religie daar geen antwoorden meer op geeft, is er ruimte voor een nieuw soort kader waaraan je je levensbeslissingen kan toetsen. Astrologie biedt die connectie, potentiële verklaringen en richting. Maar ergens is het ook gewoon een rustgevend idee, dat op het exacte tijdstip dat je geboren werd, de sterren en planeten op zo’n specifieke manier stonden dat jij daardoor bent wie je bent. Dat het niet allemaal volledig random is.

Een illusie of niet, er ligt een bepaald comfort in de sterren dat voor sommige jonge mensen als nodige realiteit kan aanvoelen.

Dit artikel verscheen eerder op i-D Nederland .