Moeten we ons druk maken om de Trouw-column over de Transgenderwet?

Minister Dekker van Rechtsbescherming wil de Transgenderwet aanpassen, zodat het makkelijker wordt voor transgender personen om hun geslacht aan te passen naar man of vrouw in hun paspoort. Om dat te kunnen doen moet je nu nog een deskundigenverklaring opvoeren van een arts of psycholoog. Dat kost niet alleen 250 euro, maar druist volgens belangenorganisaties zoals het COC ook in tegen het zelfbeschikkingsrecht – het mensenrecht om eigen keuzes te maken.

Een verklaring van de persoon zelf zou daarom genoeg moeten zijn, vindt minister Dekker. Het wetsvoorstel is nu in ‘internetconsultatie’, wat betekent dat burgers er hun mening over kunnen geven, en het daarna wellicht wordt aangepast. Voor intersekse personen verandert er met deze wet weinig, net als voor mensen die graag een X in hun paspoort willen.

Oké, maar hoezo zou dit een gevaar voor vrouwen opleveren?
Als reactie op deze plannen heeft ene Caroline Franssen een opiniestuk geschreven dat in Trouw werd gepubliceerd. De kop van dat artikel luidt: Wijziging Transgenderwet brengt veiligheid van vrouwen in gevaar. Ze betoogt dat wanneer mensen zomaar een geslachtswijziging kunnen aanvragen, dat vergaande gevolgen kan hebben voor de veiligheid van vrouwen: “Iedereen, ook een reeds gevangen zittende verkrachter, kan straks zeggen dat hij vrouw is. Vanaf dat moment kan niemand vrouwen meer tegen hem beschermen, en heeft ‘zij’ het recht in de vrouwengevangenis te worden geplaatst.” Een wolf in schaapskleren dus, die eens even flink de verkrachter kan gaan uithangen in de vrouwengevangenis, vrijgelaten tussen allemaal weerloze vrouwen.

Waarom moeten we ons druk maken om deze mening?
Nou, allereerst om het feit dat deze auteur het voor elkaar krijgt om een artikel te schrijven over een wetswijziging die transgender personen aangaat, terwijl transgender personen in het artikel geheel buiten beschouwing blijven. Het woord ‘transgenders’ komt welgeteld één keer voor: “Dekker wil nu ook de doktersverklaring schrappen. Dat lijkt een fijne oplossing voor transgenders.”

Franssen schrijft vervolgens dat de minister “zijn verplichting vergeet om de rechten van vrouwen mee te nemen in de nieuwe wet, alleen maar omdat hij tegemoet wil komen aan de wensen van minder dan 1 procent van de bevolking.” Dat getal klopt niet, want ongeveer 3,9 procent van de bevolking identificeert zich niet met het geslacht dat is geregistreerd bij de geboorte. Het laat helder zien hoe onbeduidend de transgemeenschap is voor sommigen, en hoe snel het verband wordt gelegd tussen transgender personen en gevaar.

Maar wacht! Er zijn nog meer redenen om je druk te maken.

Zo maakt de schrijver een vergelijking tussen Emile Ratelband en transgender personen. Want waarom mocht Emile Ratelband zijn leeftijd niet aanpassen in zijn paspoort, maar mogen transgender personen wel van gender en geslacht veranderen? Kun je Emile Ratelband, die in een gekke bui bedenkt ‘wettelijk jonger te willen zijn’, vergelijken met meer dan 100.000 volwassenen die lijden onder genderdiscriminatie? Transgender personen hebben aantoonbare achterstanden op het gebied van werk, zorg, veiligheid, sociale participatie en gezondheid. Dat zal bij Emile wel meevallen.

Maar bovenal is het opinieartikel onaangenaam speculatief. Franssen suggereert dat de versoepeling van de Transgenderwet ervoor zou kunnen zorgen dat mensen, vooral mannen, misbruik kunnen gaan maken van deze wet. Het zou volgens haar invloed kunnen hebben op sportcompetities van vrouwen, want je ziet “steeds meer transvrouwen” de podia opklimmen bij sportwedstrijden. Het opnieuw uitvinden van een inclusief sportbeleid, waarbij het spel voor iedereen eerlijk is, is eerder aan de sportinstituten zelf dan aan deze wet. Mannelijke sporters die het niet redden in de mannencompetitie en om die reden hun geslacht gaan wijzigen en meedoen in de vrouwencompetitie? Vergezocht!

De wetswijziging zou volgens Franssen voornamelijk een kans kunnen bieden aan kwaadwillende mannen om “met een jurk aan” binnen te dringen op gescheiden plekken waar vrouwen veilig zouden moeten zijn, zoals kleedkamers of toiletten. Volgens haar zouden daar wereldwijd “steeds meer incidenten” van gemeld worden.

Los van het feit dat ze daar nul cijfers voor opvoert, is het een onwaarschijnlijke gedachte dat een man een geslachtswijziging doet en vervolgens zijn mooiste jurk aantrekt om een vrouwenkleedkamer – waar je ook wel binnenkomt zonder paspoort – binnen te dringen en vrouwen te intimideren of verkrachten. Om vervolgens naar een vrouwengevangenis te worden gestuurd om daar nog meer vrouwen te intimideren.

Oké, niet ondenkbaar, maar de kans dat zoiets gebeurt is wel erg klein. In de evaluatie van de Transgenderwet van 2014, die is uitgevoerd door de Universiteit Utrecht in opdracht van het WODC en waarop dit wetsvoorstel van Dekker is gebaseerd, staat dat in landen waar deze wet al van kracht is fraude of misbruik niet “aan de orde lijkt te zijn”. Dit gaat om Argentinië, Malta, Noorwegen en Ierland.

Bovendien: de kans is nog altijd vele malen groter dat een transgender persoon in zowel openbare ruimtes als gescheiden ruimtes intimidatie meemaakt. De transgemeenschap is vaker slachtoffer van (seksueel) geweld, discriminatie en intimidatie dan niet-transpersonen. Misschien kan mevrouw Franssen daar anders een opinie over typen?

Waarom moeten we ons niet druk maken om deze column?
Trouw publiceert wel vaker opruiende artikelen met een conservatief tintje. Het is uiteraard de bedoeling dat er een flink debat wordt gestart, en de gemoederen heerlijk oplopen. Eigenlijk twee prima redenen om je er dus juist niet druk om te maken en het lekker aan je voorbij te laten gaan. Oja, wie is Caroline Franssen eigenlijk?

Oké, maar moeten we ons nou wel of niet druk maken?
Er bestaat altijd een kans dat er mensen rondlopen die het een slim idee vinden om een paspoortwijziging door te voeren om zo makkelijker vrouwen te kunnen intimideren, sportprestaties van vrouwen af te pakken of zich te verkleden als man in een jurk om vrouwen te verkrachten op plekken waar mannen niet mogen komen. De argumentatie van Franssen is dat om die reden deze wetswijziging gevaar zou opleveren en dus niet doorgevoerd moet worden. Ze laat zo bovenal zien dat ze uitgaat van een wereld waarin vrouwen ‘nou eenmaal’ slachtoffer kunnen worden van geweld, en we daar met oplossingen, zoals gescheiden kleedkamers, op in moeten spelen. In plaats van dat ze het geweld zélf problematiseert.

Het is een kwalijk plan om een wetswijziging, die bedoeld is om de normalisering en emancipatie van trans- en non-binaire personen te bevorderen, tegen te houden. Want het zijn juist die vastgeroeste genderstereotyperingen die seksueel geweld tegen (trans)vrouwen en een gevoel van onveiligheid aanjagen. Dus ja, laten we ons druk maken.