Een gesprek met Akwasi en Jiggy Djé over de gruweldaden van Nederlanders

Ergens midden jaren tachtig verscheen er in Playboy een essay over de kwaadaardige dingen waar Nederlandse kolonisten zich in het verleden schuldig aan hebben gemaakt. Dat essay groeide uit tot het standaardwerk over de gruweldaden van Nederland door de historie heen: Nieuw Zwartboek van Nederland Overzee, geschreven door Ewald Vanvught. Het verscheen begin deze eeuw, maar recentelijk is het geactualiseerd. Het werk bevat nu zo'n vijfhonderd bladzijdes over de geschiedenis van het Nederlandse overzeese en koloniale verleden. Er wordt inmiddels geprobeerd om het boek ook op basisscholen en middelbare scholen aan te bieden. Roofstaat wordt aankomende maandag gepresenteerd door Top Notch, tijdens de boekpresentatie in Paradiso.

Ik wilde weten waarom het belangrijk is om de gruwelijkste bladzijden uit de Nederlandse geschiedenis – waar veel mensen waarschijnlijk lang niet alles over weten – opnieuw onder de aandacht te brengen. Daarom sprak ik Akwasi en Jiggy Djé – bekenden van Top Notch en het hardst hebben meegeholpen aan het promoten van het boek. Ze kozen allebei het meest opmerkelijke stuk uit de Nederlandse geschiedenis uit, en we bespraken het in een boekenclub.

Akwasi koos de periode rond het jaar 1645, waarin de Friese Peter Stuyvesant werd aangezet als gouverneur van Nieuw-Nederland. Hij was een roemruchte kaperkapitein met een houten been dat compleet met zilveren munten was beslagen. Als voormalig WIC-directeur van Curaçao wist hij alles van de intercontinentale mensenhandel, en importeerde hij binnen tien jaar meer dan achthonderd slaven in Noord-Amerika.

VICE: Waarom vind je Peter Stuyvesant zo'n boeiend figuur?
Akwasi: Ik ben een aantal keren in New York geweest, maar ik stond er nooit bij stil dat Peter Stuyvesant de directeur-generaal van Nieuw-Nederland was. Veel rappers gebruiken de namen Bedford en Stuyvesant in hun teksten – de Engelse Bedford herkende ik altijd wel, maar bij Stuyvesant gingen er geen bellen rinkelen. Ik heb nooit geweten dat zijn invloed zo enorm was. Deze man was echt een icoon: hij heeft heel veel goede dingen Nederland verricht, maar tegelijkertijd was hij echt een dikke piraat. Hij liep rond met een houten rechterbeen, echt sick.

Kende je dit stukje geschiedenis tot voor kort nog helemaal niet?
Nee. Ik zou niet weten waar ik het vandaan zou moeten halen.

Je hoort wel eens klachten over dat we op school weinig leren over de slavernij. In hoeverre ben jij op school daarover geïnformeerd?
Op een schaal van nul tot tien: nul. Er werd nooit iets over verteld, en er stond ook vrijwel niets in de schoolboeken. Ik heb wel Roots gezien – een televisieserie over de slavernij – maar dat was bij mijn oom en tante thuis. Er werd verder niet veel over gesproken bij ons, maar we hadden een aantal cassettebandjes waar wat filmmateriaal op stond over de slavernij, en die keken we soms.

Wat gaat er veranderen als de huidige generatie hier wel dingen over leert?
Ze krijgen een completer beeld van de geschiedenis, wat leidt tot een groter bewustzijn. Een persoon als Stuyvesant heeft vanuit Nederland de meeste invloed gehad op Amerika – ooit. Dit soort onderwerpen zijn ontzettend interessant om over te leren.

Ik denk wel dat het veranderen van ons bewustzijn tijd gaat kosten – het zal zeker niet zo zijn dat we over een paar jaar opeens alle vluchtelingen gaan omarmen, omdat we zo open zijn geworden dankzij de geschiedenis. Maar tegen die tijd zullen er veel meer mensen tussen de blanken en de donkeren in zitten, en dat zal al een hoop gaan veranderen. Ik geloof dat er dan meer kennis is over onze geschiedenis, minder discriminatie en meer begrip voor de ander.

Moeten we het verleden niet gewoon achter ons laten en focussen op wat er gaat komen?
Ik vind het veel te makkelijk om te zeggen dat we het verleden achter ons moeten laten. Er zijn standbeelden van deze man in Amerika; sigaretten en straten zijn naar hem vernoemd. Ik vind het belangrijk dat je op z'n minst weet wie hij is.

Ik snap trouwens best dat je alleen dingen leert over de goede daden die Nederland heeft verricht. Als ik jou vraag hoe je dag was, en je had een enorme kutdag, dan zeg je waarschijnlijk nog steeds dat-ie oké was. Als je terugkijkt in het verleden, heb je het op de een of andere manier sneller over de goede dingen dan over de slechte. Ik speel misschien nu een beetje advocaat van de duivel, maar hij deed wat toentertijd het beste was voor zijn land.

Thanks, Akwasi!

Ik sprak met Jiggy Djé over Thomas Matulesia, ook wel bekend als Pattimura Muda. Hij was een Ambonese soldaat die een opstand leidde tegen de Nederlandse bezetting op Saparua, bij het Molukse Ambon. Hij veroorzaakte de grootste nederlaag voor de Nederlanders toen hij op 14 mei 1817 het Nederlandse Fort Duurstede aanviel en alle bewoners en soldaten vermoordde. Pattimura hield de guerrillaoorlog maanden gaande, maar na een half jaar werden de rebellen verslagen en werd Pattimura opgehangen. In 1973 werd hij door de Indonesische regering tot nationale held aangewezen.

VICE: Je hebt een Molukse vader en een Nederlandse moeder. In hoeverre heb jij de Molukse cultuur meegekregen?
Jiggy Djé: Nou, ik woonde in Leusden en groeide op tussen Nederlandse kinderen. Maar ik kom wel uit een grote Molukse familie, waarbij de vlag heel aanwezig in de woonkamer hangt. Buiten alle standaard taferelen die je je bij een Molukker kunt voorstellen – zoals veel eten, familie op nummer één en iedere zondag naar de kerk gaan – heb ik ook een bepaalde Molukse koppigheid van mijn vader meegekregen. Of misschien is 'trots' een beter woord.

Kende je de geschiedenis van Pattimura dan ook al?
Nee. De geschiedenis van de Molukken is een onderwerp wat bij mijn familie nog erg gevoelig ligt. Er wordt weinig over gepraat en ik heb er dan ook weinig over geleerd via mijn vader. Hij raakt snel emotioneel als hij terugdenkt aan de jaren vijftig, toen hij naar Nederland moest vertrekken. Dat is bij veel Molukkers zo. Je hebt eigenlijk twee kampen. De progressieve Nederlandse Molukkers, die zoiets hebben van: we zijn nu hier, laten we hier een goede toekomst voor onze kinderen opbouwen. En anderzijds heb je de conservatieve Molukkers, die eigenlijk nog steeds wachten op een excuus van Nederland – dat ze nooit hebben gekregen.

Denk je dat de conservatieve Molukkers het Nederland beter kunnen vergeven als er bewustzijn wordt gecreëerd over hun verleden?
Ik betwijfel het. Ik ben zelf meer van de progressieve kant en heb het idee dat ze hoe dan ook gekrenkt zijn door het verleden. Er heerst nog veel woede onder de Nederlandse Molukkers, maar die generatie wordt natuurlijk ook steeds kleiner. Leren dat Nederland fouten heeft gemaakt is een stap, maar ik denk dat vergeven een te groot begrip is.

In Roofstaat staat onder andere het volgende citaat van J. Boelen, de vice-admiraal van de Nederlandse vloot: "Bedroevend was het te zien hoe de inlanders zich in hun onnozelheid onkwetsbaarheid waanden, omdat zij als talisman witte hemden aan hadden. Op het strand sprongen zij heen en weer, onder krijgsgezang en het maken van uitdagende gebaren. Toen ons geschut begon te spelen en in een oogwenk acht onder hen dood neervielen, verloren de arme drommels het vertrouwen in hun onkwetsbaarheid en vluchtten. Het lijk van Pattimura heeft jarenlang als waarschuwing gelegen ." Kun je je kwaad maken om het feit dat Nederland zo ontzettend denigrerend sprak over een ander volk?
Nee, met kwaad worden bereik je niks, zegt mijn vader altijd. Ik kan mijn gevoel misschien beter zo uitleggen. Ik ben persoonlijk heel erg betrokken geweest bij het proces van dit boek, en daar heb ik een aantal redenen voor. Ik wil niet dat er met vingertjes wordt gewezen naar mensen die er op dit moment helemaal niks aan kunnen doen. Ik wil niet dat mensen zich met terugwerkende kracht schuldig gaan voelen. Ik hoop wel dat we elkaar dankzij dit boek als mens beter gaan begrijpen. De kennis waar 'we' vandaan komen is naar mijn idee hiervoor van essentieel belang.

Bedankt, Jiggy!

-

We mogen 2 x 2 kaartjes weggeven voor de boekpresentatie van Roofstaat in Paradiso op maandag. Als je hier kans op wil maken, mail dan voor maandagochtend 10:00 uur je naam en telefoonnummer naar contestnl@vice.com, met als onderwerp van je mailtje "Roofstaat".