Tatoeages waar geen oma spijt van heeft

Dat kleine meisje in het midden is Tea Turalija. Ze is opgegroeid in Bosnië en Herzegovina en werd daar omringd door getatoeëerde vrouwen. Elke dag kuste ze de handen van haar oma, zonder aandacht te schenken aan de patronen op haar armen. Toen ze ouder werd ontdekte Tea dat al die beïnkte oude mensen om haar heen bij de laatste generatie van een geheim katholiek genootschap hoorden, ontstaan in de tijd dat Bosnië bezet was door het Ottomaanse Rijk.

De leden van het genootschap konden elkaar herkennen aan de tatoeages op hun armen en handen die gezet werden met inkt die deels uit moedermelk bestond. De groep stierf kort na de Tweede Oorlog langzaam uit toen het communistische Joegoslavië besloot dat deze religie geen bestaansrecht had, maar nu dat allemaal achter de rug is probeert Tea de rage nieuw leven in te blazen.

Ze besloot daartoe toen ze op vakantie was in Australië. Daar ontmoette ze een groepje mensen uit de Pacific die hun eigen tribal-traditie hadden, waarbij ze elke vierkante centimeter van hun huid bedekten met inkt. Ik gok dat dat beter is dan verliefd worden op een joch met gebleekt haar en lelijke tribals onder zijn Hawaii-shirt.

Hoewel de symbolen van de oma’s in Bosnië al een beetje gejat zijn door uit St. Petersburg afkomstige eikels, zullen stukken zoals deze het woord stukje bij beetje verder verspreiden. Zo ver dat modestudenten in heel Europa ze binnenkort een inspiratie kunnen noemen voor hun sierraadontwerpen.

Etnische Kroatische Katholieke gemeenschappen in Bosnië hebben zwaar geleden onder de Turken gedurende het Ottomaanse bewind en de meeste van hen werden gedwongen om zich te bekeren tot de Islam. Meisjes werden verkracht, kinderen werden ontvoerd naar Turkije om daar dienst te doen als slaven en Turkse bevelhebbers hadden het recht om met christelijke vrouwen het bed te delen tijdens de huwelijksnacht, nog voordat de bruidegom een kijkje in haar keuken mocht nemen. Slappe hap.

Als reactie op deze gruweldaden begonnen vrouwen met het tatoeëren van kruizen en andere oude ornamenten op hun handen, vingers, borsten en voorhoofd. Ze geloofden dat dergelijke praktijken hen spirituele bescherming konden bieden en de Turken op afstand zouden houden. Op zijn minst konden ze mensen zo laten weten dat ze katholiek waren voordat ze gedwongen werden zich te bekeren.

Tijdens de hoogtijdagen van de cultus gingen moeders hun kinderen thuis tatoeëren, meestal al voor hun tiende levensjaar. Het tattooritueel omvat een grove naald en een speciale oplossing van houtskool, stof, honing en melk uit de boezem van een lacterende moeder die bevallen is van een jongetje.

"We gebruikten moedermelk van een vrouw met een zoon, omdat alleen die melk geschikt was om mee te tatoeëren," beweert Tea. "We geloven ook dat deze melk pijn aan de ogen kan verhelpen."

Hoewel de cultus de Ottomaanse onderdrukkers overleefde, maakten de communistische autoriteiten getatoeëerde vrouwen doel van hun haatcampagnes. Ze werden bedreigd en behandeld als criminelen en verloren vaak hun baan als gevolg van hun religieuze overtuiging. Uiteindelijk stopten veel vrouwen uit angst met het tatoeëren van hun kinderen. Rond 1950 was de traditie min of meer uitgestorven.

Een vrouw die Tea toevertrouwde hoe het tatoeëren in zijn werk ging, vertelde het volgende: "Er was een petroleumlamp," begon ze, "en de moedermelk werd gemengd met het roet van de lamp. Daarna pakte mijn moeder de naald, doopte die erin en tatoeëerde een kruis op mijn handen tot ik bloedde. Mijn hand was verdoofd, dus ik voelde er niks van. Ze omwikkelde mijn handen en ik liet dat een dag zo zonder ze te wassen."

Een andere vrouw kreeg haar tatoeage al toen ze pas zes jaar was. "Ik was een klein meisje en ging niet naar school. Mijn tatoeage werd gezet op een soort festival -mijn zus zou de hare krijgen, maar ze durfde niet en duwde mij in plaats daarvan naar voren toen ze aan de beurt was."

Volgens Tea was tatoeëren noodzakelijk tijdens de Turkse bezetting van Bosnië en Herzegovina om kinderen te beschermen tegen ontvoering. Veel van hen hadden hun naam of initialen getatoeëerd om te voorkomen dat hun identiteit hen ontnomen zou worden.

Tea zelf heeft geen tatoeages. "Ik zou er graag eentje willen," vertelde ze me, "maar alleen een tatoeage die staat voor mijn volk, die symbool staat voor onze identiteit zijn en echt een betekenis met zich meedraagt. Als ik ooit kinderen heb, dan zal ik ze deze tatoeages geven als teken van bescherming. Zo zullen ze weten wie ze zijn en waar ze vandaan komen. Ik zou ze graag getatoeëerd zien worden met moedermelk, zoals dat vroeger werd gedaan. Het enige probleem is dat we daarvoor hulp nodig zouden hebben van een moderne tatoeëerder, omdat de mensen die weten hoe je volgens onze traditie een tatoeage moet zetten allemaal niet meer in leven zijn."

ALEX HOBAN