Ik werd high door in de ogen van een wildvreemde te staren

Ik ben zo iemand die liever een kwartier naar de advertenties tuurt die in de tram hangen, dan dat ik per ongeluk oogcontact maak met een medereiziger. Zo iemand die liever naar z'n schoenen staart, dan in de ogen van een onbekende kijkt. Toen ik hoorde dat er een wereldwijd oogcontactexperiment zou worden gehouden – en dat Toronto, de stad waar ik woon, ook meedeed – kreeg ik het dan ook doodsbenauwd.

Het grootste oogcontactexperiment ter wereld werd op 15 oktober gehouden in meer dan 100 steden over de hele wereld (onder andere in Azië, Canada, Zuid-Amerika en Europa) en werd georganiseerd door het Australische collectief Liberators International. Het idee was dat vreemden op allerlei plekken zouden samenkomen om elkaar bij wijze van experiment telkens een minuut lang recht in de ogen te kijken – en zo een diepere connectie met zichzelf en anderen zouden voelen.

Hoewel mijn vrienden vonden dat het walgelijk klonk, en dat ik mijn ware aard als misantroop verloochende, besloot ik toch naar het park in Toronto te gaan waar het experiment plaatsvond. Een gedeelte van een grasveld was afgezet met borden. Daarbinnen lagen hoepels in setjes van twee bij elkaar, waar deelnemers in konden zitten. Ik ging op een lege plek zitten en wachtte tot er iemand op mij af zou komen. Ik was enorm zenuwachtig toen Clive tegenover me plaatsnam. Hij zag eruit als een sexy vader met een paar strepen grijs in zijn haar en lichtgrijsblauwe ogen.

Na twintig seconden in de ogen van Clive gestaard te hebben, kon ik mezelf niet meer inhouden en begon ik te praten. Hij vroeg me vriendelijk doch dwingend of ik misschien mijn mond kon houden. We hielden elkaars handen vast terwijl ik als een idioot aan het grijnzen was. Ik realiseerde me dat de ogen van mensen heel erg kunnen verschillen, en verloor mezelf al snel in gemijmer over de staat van de mensheid – iets wat me normaal alleen maar gebeurt als ik aan de geestverruimende middelen zit. Nadat we het oogcontact verbraken, stond ik op en besefte ik plotseling dat ik me ontzettend high voelde. Mijn gezicht tintelde en was rood aangelopen, alles voelde warm aan, en ik kon niet stoppen met lachen. Ik voelde me extreem kalm en was een beetje misselijk.

Het evenement in Toronto werd georganiseerd door Tharshiga Elankeeran, een therapeut die zich richt op holistische methodes als meditatie en reiki. Ze liep rond op het evenement en deelde meergranenkoekjes uit aan de deelnemers. Ik vertelde haar hoe high ik me voelde na het oogcontactexperiment. Ze antwoordde: "Ik heb geen verklaring voor je, maar dat voelde ik inderdaad ook. Vooral na de eerste keer dat ik het deed, had ik echt een gevoel van: wow, wat gebeurt er? Ik voelde echt een high."

Experimenteren met oogcontact is zeker geen nieuw concept. In 2010 zat de Servische performance kunstenaar Marina Abramović drie maanden lang in volledige stilte op de vloer van het MOMA in New York, waar ze oogcontact maakte met iedereen die tegenover haar plaatsnam. Zou zij ook drie maanden lang hebben zitten trippen?

Twintig minuten nadat ik was aangekomen bij het evenement in Toronto en één sessie oogcontact had gehad met een vreemde, kreeg ik een stortbui over me heen die mijn trip vrij snel om zeep hielp. De meesten deelnemers renden snel naar de bomen die aan de rand van het grasveld stonden om te schuilen voor de koude regen. Een paar hielden paraplu's boven hun hoofd en bleven in kleermakerszit op de grond zitten, en gingen onverstoorbaar door met het experiment.

Ik had mijn vriend Chris meegenomen, maar toen we elkaar zestig seconden lang aanstaarden, merkte ik dat ik niet zoveel voelde als bij vreemden. Chris en ik kennen elkaar al een paar jaar. Misschien gebeurt er iets specifieks tijdens een interactie met iemand die we niet kennen, waardoor het veel intenser wordt. Ik besloot om met nog een paar vreemden oogcontact te maken, om te zien of ik erachter kon komen waarom ik me bij sommige mensen wel high voelde als ik ze aankeek, en bij anderen niet.

Terwijl ik onder een boom stond te schuilen voor de regen raakte ik aan de praat met een andere deelnemer. Hij heette Jeffrey en zag eruit als het type stedelijke hippie dat je verwacht tegen te komen op Burning Man of een organisch foodfestival. Zijn hond Taurus liep van starend stelletje naar starend stelletje in de hoop dat iemand met hem wilde frisbeeën. Jeffrey vertelde dat hij er zijn levensdoel van had gemaakt om te "vechten tegen negativiteit." Ik merkte dat hem onophoudelijk aankeek terwijl ik hem vragen stelde. "Ik denk echt dat dat de reden is dat mensen bepaalde geestverruimende middelen gebruiken: om in contact te komen met hun innerlijke zelf," legde hij me uit. "Dat is de reden dat we hier zijn, om samen te zijn, en het fundamentele gevoel van eenzaamheid samen te ervaren."

Toen het stopte met regenen ging ik tegenover Laura zitten, een jonge vrouw die net was begonnen met studeren. Voor de tweede keer die dag voelde ik me high. Laura zei echter dat ze het gevoel dat ik beschreef niet herkende. Daarna staarde ik in de ogen van Nelson, een man van in de zestig die een bril met dikke glazen droeg. Hij was een gepensioneerde leraar die in zijn vrije tijd clownslessen volgde. Ik voelde iets anders bij hem – alsof ik alle ervaringen en pijn kon voelen waar hij in zijn leven mee te maken had gehad. Vervolgens keek ik in de groenblauwe ogen van een vrouw die me naderhand een knuffel gaf en me bedankte. Ik zag mensen om mij heen uiteenlopende emoties ervaren. Bij sommigen biggelden de tranen over hun wangen, terwijl anderen hysterisch aan het lachen waren. Op een gegeven moment kwamen een paar nieuwsgierige politiemannen langs en probeerden het experiment zelf.

Ik probeer er nog steeds achter te komen waarom ik zo high werd van het oogcontactexperiment, en waarom anderen zich ook zo voelden. Waarschijnlijk heeft het iets te maken met een biochemische reactie, misschien wel met het 'liefdeshormoon' oxytocine, dat geassocieerd wordt met positieve oogcontactervaringen – ten slotte is in iemands ogen staren iets dat je meestal doet met mensen die je liefhebt. Toch zeggen andere wetenschappelijke studies dat het afhangt van je persoonlijkheid hoe je reageert op oogcontact. Maar Mark, de laatste persoon waarmee ik het oogcontactexperiment deed, had dezelfde reactie als ik: "Ik heb behoorlijk veel drugs genomen in mijn leven, maar dit is stuk beter."