Een gesprek met Billie Joe Armstrong: ‘De ratten hebben de fucking tent overgenomen’

De laatste keer dat Green Day een album uitbracht (of eigenlijk, drie albums) was in 2012: de trilogie Uno! Dos! Tré!. Als je vier jaar teruggaat in je hoofd zie je de wereld waarschijnlijk als een relatief gemakkelijke versie van nu: Obama stond aan de aftrap van z'n tweede termijn, en Prince, Bowie en Lemmy waren nog in leven. Dingen waren niet geweldig, maar het leek de goede kant op te gaan. Met nadruk op leek, want uiteraard hadden we het mis. Maar gelukkig is 2016 wel het jaar dat Green Day terug gaat komen.

In de geschiedenis van Green Day was 2012 een turbulent jaar. Ze brachten drie albums uit – naar eigen zeggen hun beste muziek ooit – maar waarschijnlijk zal die herinnering zijn ondergesneeuwd door een incident op het iHeartRadio festival in Las Vegas. Billie Joe Armstrong flipte compleet toen hij op een autocue las dat hij midden in een nummer nog maar één minuut de tijd had. Deze autocue kon alleen maar beantwoord worden met de woorden "I've been around since 19-fucking-88 and you're gonna give me one fucking minute? You gotta be fuckin' joking," en het vernielen van een gitaar. Een paar dagen later maakte de band bekend dat Armstrong was opgenomen in een afkickkliniek.

Inmiddels zijn we een behoorlijk aantal persoonlijke ontwikkelingen verder en aanbeland bij Revolution Radio, het twaalfde studioalbum van Green Day. Het is waarschijnlijk hun meest intense en gefocuste release in jaren, misschien het beste te beschrijven als American Idiot, maar dan voor de huidige generatie, al is die omschrijving meer gebaseerd op context dan op hoe het klinkt. Zoals George Bush en Irak zijn verbonden met American Idiot, zal Revolution Radio verbonden zijn met Donald Trump en alles waar hij voor staat. En hoewel ze in 2014 al begonnen met deze plaat, hoor je in de nummers over de onderwerpen die hebben geleid tot de chaotische staat van de wereld op het moment van uitbrengen, van de Black Lives Matter-beweging tot de poging van het reguleren van wapenbezit en klimaatonderhandelingen. Hierdoor dient het vooral het besef dat dingen nooit zo uit de lucht komen vallen als we denken.

Ondanks dat hun best verkochte album American Idiot een bloedend hart in de vorm van een granaat in een vuist op de cover heeft, kun je Green Day niet per se definiëren als politieke band. Het ligt meer in hun stijl om de wereld in een breder perspectief te bekijken en emotioneel te reageren op een manier die de chaos en het heersende onbegrip van het moment in kwestie vangt.

Op 11 november zit ik tegenover Billie Joe Armstrong in een studio in Kensington. Als we eens goed naar elkaar kijken, zien we dat we precies hetzelfde dragen die dag: een zwart shirt, een zwarte spijkerbroek en een gezichtsuitdrukking waarop te lezen is dat het nieuws van de afgelopen week ons heeft uitgeput. Zijn positieve reactie hierop is een verrassing, en haast onmogelijk voor iemand die net een album heeft uitgebracht en in een week moest dealen met Donald Trump als president en de dood van Leonard Cohen.

​

Noisey: Hallo daar Billie Joe Armstrong, hoe gaat-ie?
Billie Joe Armstrong: Tot op zekere hoogte gaat het goed.

Ik snap je. Echt leuk is het ook niet.
Nee [lacht]. Ik ben het nog altijd aan het verwerken. Mijn familie ook. Er schieten veel gedachtes door mijn hoofd.

Ik doelde eigenlijk op Leonard Cohen, niet de politieke situatie in Amerika. Het is beter als we dat onderwerp nog even uitstellen totdat we alle twee koffie hebben.
Ah, ook tragisch. Ik dacht nog: eerst die verschrikkelijke uitkomst van de presidentsverkiezing en nu ook nog Leonard Cohen dood? Al is hij de perfecte engel. Al die rocksterren en fantastische artiesten die dit jaar zijn overleden en nu ook Leonard Cohen.

Jullie nieuwe album Revolution Radio kwam onlangs uit. Welke plek in jullie discografie zou je het geven en wat betekent het album persoonlijk voor je?
Op Revolution Radio komt alles wat we in het verleden hebben uitgebracht bij elkaar.  We begonnen in 2014 met schrijven, en het was lang geleden dat ik zo veel plezier beleefde aan het maken van een album. Het is een drive die je ook op de eerste Green Day-albums hoort. Ik had weer honger naar het snellere werk, maar ik wilde het wel doen met genoeg ademruimte en thematisch, zoals we sinds American Idiot te werk gaan.

Ik las ergens dat de opnames voor dit album voelden als die van Kerkplunk. Klopt. Destijds kostte ons debuutalbum zevenhonderd dollar en alles was in twee dagen opgenomen en gemixt. Het was in een kleine studio met alleen ons en de engineer. Natuurlijk hebben we nu met een ander budget te maken, maar de studio waar we Revolution Radio opnamen is vergelijkbaar. We zijn in mijn studio gaan zitten die ik heb laten bouwen in een pakhuis in Oakland, in een buurt met een fantastische platenzaak en iets verderop een muziekwinkel. De sfeer van de buurt hoor je zeker terug.

Het album is een reactie op geweld in Amerika in brede zin, maar veel tracks zijn ook persoonlijk, zoals over de periode nadat je was afgekickt. Waar liep je tegenaan toen je uit de kliniek kwam?
Alles voelde nieuw. Ik voelde me kwetsbaar en tegelijkertijd herboren. Het was zowel opwindend als eng. En ik maak nu natuurlijk dingen veel bewuster mee. Ik herinner me zelfs complete shows [lacht]. Nou ja, het meeste dan. Ik weet niet hoe de andere bandleden erover denken, maar ik heb het idee dat ik best tevreden was met mezelf, maar gezien mijn verleden en mijn jeugd…  mijn vader zat bij de vakbond, het nummer Outlaws gaat over mijn vroegere recalcitrantie en wat dat nu nog voor mij betekent en hoe het nu nog een rol speelt. Er zijn twee dingen die terugkomen op de plaat: ik ben blij met de dingen die ik aan mezelf heb veranderd, en er zit een zeker verdriet in over de dingen aan mij die hetzelfde zijn gebleven.

Je hebt het over Outlaws, het nummer dat je doet denken aan je tienerjaren. Hoe heeft punk zich volgens jou sinds die tijd ontwikkeld? Denk je dat de ethiek en moraal is veranderd, en de maatschappelijke rol?  In denk dat punkrock in de kern voor vrijheid staat. En het is aan jonge mensen om er een nieuwe betekenis aan te geven. Ik vind het te gek om jonge mensen er voor het eerst mee in aanraking te zien komen, hoe zij er met een frisse, nieuwe blik naar kijken en er vorm aan geven. Het oorspronkelijke vuur brandt nog altijd. Ik vind de band Dog Party erg goed. Kijk naar Lucy [Giles, Dog Party], ze is nog maar achttien jaar en de manier waarop zij de Ramones en powerpop interpreteren voelt echt. Het is herkenbaar en tegelijkertijd iets nieuws.

​

Je gaf af aan dat Revolution Radio is geïnspireerd op de Black Lives Matter-demonstratie in New York die je toevallig met de auto passeerde, waarop je besloot aan te sluiten. Waarom stapte je uit?
Eerlijk, het werkte best therapeutisch. Ik wilde niet die persoon zijn die aan de zijlijn stond. Ik wilde steun en solidariteit tonen en dat heeft uiteindelijk zo'n effect op mij gehad dat ik er over ben gaan schrijven.

Heb je vaker meegelopen in een demonstratie?
Met wortels in de Bay Area, Berkeley en San Francisco kun je zeggen dat we zijn opgegroeid met een cultuur waar protesteren niet vreemd is. Ik zag het veel om mee heen en ik heb veel opgestoken van het luisteren naar protestliederen, helemaal in de punkscene. Green Day heeft zich nooit als politieke band geafficheerd. Ik elk geval niet, totdat we een nummer als Welcome To Paradise schreven – maar de belangrijkste les die ik heb geleerd is dat als je het ergens niet mee eens bent, dat het eerste zaadje naar een opstand kan zijn.

De wereldsterren van nu – Beyoncé, Kendrick Lamar, Solange – zijn maatschappelijk betrokken en mengen zich in de politiek op een manier die vier jaar geleden niet was voor te stellen. Zou je kunnen zeggen dat pop de plek over heeft genomen van punk in het begin van de jaren 2000 wat betreft plek en stem in de mainstream? We gaan op dit moment door een hardcore politieke periode in popcultuur, het is vrij logisch dat iedereen van Beyoncé tot aan Bon Jovi zich erin mengt. Helemaal wanneer er een presidentskandidaat als Donald Trump bestaat, die een fascistische agenda nastreeft. Het is te gek dat geëngageerde popmuziek nu zo leeft, maar het heeft niet geholpen. We zijn allemaal keihard tegen onze reet geschopt. Ik probeer er nu achter te komen wat dat betekent. Wat houdt het in dat er zoveel witte nationalisten zeggen 'Nee, we gaan hier niet in mee, Bruce Springsteen. Whatever, Green Day.' We zijn flink wakker geschud. Het heeft misschien nu niet veel uitgemaakt, maar na deze enorme stomp in het gezicht, zal iedereen weer opstaan, hopelijk sterker dan ooit.

Revolution Radio was al geschreven voordat dit gebeurde, toch resoneren aardig wat thema's op dit album – rassenprotesten, klassenstrijd, wapenwetgeving – aan de huidige situatie. Is tijdens het schrijfproces ooit de gedachte bij je opgekomen dat het deze kant op zou gaan? 
De beste manier waarop ik mijn gevoelens kan uiten is via muziek, omdat ik dan de tijd kan nemen om mijn gedachten op papier te krijgen. Ik zocht naar onderwerpen die in Amerika – maar ook tot zekere hoogte wereldwijd – spelen, zoals de Black Lives Matter-beweging, klimaatverandering en het nu heersende gevoel van wanhoop. Daar zijn nummers als Bang Bang, Revolution Radio en Say Goodbye uitgekomen. Als je schrijft, kom je in het moment terecht. Het begint met iets persoonlijks en op een gegeven moment krijgen de nummers een betekenis.

Ik denk aan American Idiot, het album dat we schreven nadat Bush voor het eerst was gekozen, en wat het betekende nadat hij een tweede keer aan de macht kwam. Het merendeel van de Amerikaanse bevolking denkt niet verder na over zijn land dan hard 'USA, USA, USA!' scanderen tijdens sportevenementen of een Trump-bijeenkomst. Ik kan daar niets mee. Het komt agressief over.

Eerlijk, alles is nog zo vers dat ik het moeilijk vind om momenteel ons album te promoten. Ik zou liever de pijn willen verwerken. Volgens mij zei Judd Apatow dat als je niet kunt lachen, je waarschijnlijk bang bent. Dat is precies wat er momenteel in de muziek aan de hand is. Het is lastig om creatief te zijn als je echt bang bent.

​

Denk je dat Trump de fascistische posterboy wordt in punk zoals Bush en Reagan dat waren?
Volgens mij is hij dat al. Neem nou alleen al de campagne die hij voerde. Mensen roepen 'make America white again', spelden swastika's op. De KKK heeft goedkeuring voor Trump uitgesproken en voelen zich moediger dan voorheen. De Republikeinse partij is als een groot huis. Je hebt de fiscale conservatieven, de rechtse christenen, en er was een kleine slaapkamer vrijgehouden voor de white supremacists. Zij zijn als ratten en die ratten gaan nu naar het Witte Huis.

Na de verkiezingsuitslag zette je op Instagram dat racisme, homofobie en xenofobie niet welkom zijn bij Green Day-shows. Denk je dat punk nog altijd de kracht heeft om mensen bij elkaar te brengen?
Er heerst een negatieve sfeer die we overal om ons heen zien, in het echt maar ook op Facebook. We hebben een plek nodig waar mensen zich één voelen en waar het draait om positiviteit. We hopen dat iedereen die zich gemarginaliseerd en angstig voelt, onze shows ervaart als een veilige haven in een onwelkom land.

Green Day gaat inmiddels langer dan twintig jaar mee. Zag je dat ooit toen je nog jong was gebeuren?
Ik wist al snel dat ik mijn hele leven muziek wilde maken, en de chemie van mijn band is ongekend. De grootste droom die we delen is dat we bij elkaar kunnen blijven, ons één blijven voelen en albums kunnen blijven maken. Dus ja, de gedachte dat ik voor de rest van mijn leven in deze band wilde spelen was er altijd al.