Waarom zelfs in deze tijd studeren het beste is wat je kunt doen

Van katers tot kamernood en studieschuld tot soa's: VICE sleept je door je studententijd heen. Check de komende weken de Student Guide hier.

Eerder publiceerden we een stuk over waarom het een slecht idee is om in deze tijd nog te gaan studeren. Vandaag een zonniger stuk, van schrijver en voormalig VICE-hoofdredacteur Jan van Tienen, over waarom studeren het beste is wat een mens kan overkomen.

Er is genoeg verrot aan het Nederlandse studiestelsel, en we moeten dat blijven bekritiseren. Dat neemt niet weg dat er ook dom over wordt geklaagd. Mensen zijn teleurgesteld in hun studie, vonden bepaalde docenten ruk, noemen hun studie in een adem met geen baan kunnen vinden. Maar he! Staan we wel genoeg stil bij hoe vet studeren eigenlijk is? Ik denk het niet! Ontoevalligerwijs ga ik dat doen: de zegeningen tellen van het studeren.

(Opmerking: ik heb geschiedenis, filosofie en journalistiek gestudeerd. Mijn ouders waren niet per se rijk, maar hebben me altijd financieel gesteund. Dit stuk is gebaseerd op die ervaringen.)

Ik groeide op in een dorp in Zeeland en droomde als schichtig jongetje van meer. Ik was geïnteresseerd in boeken, maar mijn moeder had ooit gevraagd waarom ik niet gewoon timmerman wilde worden en ik was vrij passief, op het drinken en skateboarden na. Anders gezegd: ik had geen idee wat ik met mijn leven moest. Maar daar was de universiteit: een wereld in een echte stad die open lag om te verkennen, en een met een lage drempel bovendien. Was die wereld er niet geweest, was ik waarschijnlijk heel lang in een soort dronken schulp blijven steken. Uit naam van alle dorpbewoners van Nederland zou ik graag het studeren bedanken. (Verder wil ik voor mensen uit minder gefortuneerde achtergronden oproepen tot het terugdraaien van het leenstelsel, maar allez, ik was de zegeningen aan het tellen.)

Sommige van je docenten zijn slangen met een mensenhuid. Maar bedenk: de academische wereld is voor veel werknemers een kommer en kwel van contracten die niet verlengd worden, hopen op een goede publicatie, een inlikken bij de juiste personen en vechten tegen een burn-out omdat je zo fucking veel werk te doen hebt. Geen wonder dat sommige van je docenten een matte indruk maken, of duivels moeten worden om te overleven. Dat neemt niet weg dat er parels tussen zitten. Voor mij was het de kettingrokende, wijn lurkende mentor die mijn scriptie begeleidde en met wie ik samen kon vloeken op hoe verrot sommige andere docenten waren. Ze was ongelofelijk erudiet, had een literaire prijs gewonnen voor een van haar academische boeken en ik was zeer op haar gesteld. Het is prachtig iemand te ontmoeten met een grove, achterlijke passie voor denken en lezen, iemand die zoveel van haar vak en studenten houdt dat ze zichzelf er soms mee tekort doet. Het is soms even zoeken naar zulke mensen, maar als je ze vindt kunnen ze een levenslange mentor worden of in ieder geval een bron van inspiratie voor je zijn.

Laten we het ook gewoon zeggen zoals het is: je studietijd is ook zuipen en neuken. Ondanks dat de druk om te presteren toeneemt, zit je nog altijd met een boel hete leeftijdsgenoten in een schuitje waarin je meer tijd dan ooit hebt hebt om vieze dingen met elkaar te doen. Dus zelfs als je niet veel geld te besteden hebt, zelfs als je weet dat je je in allerlei schulden aan het werken bent die je op je dertigste nog aan het afbetalen bent, zelfs als je geel uitslaat van de drank en het gebrek aan slaap en de studiestress, zelfs als je wakker wordt en te brak bent om te kunnen huilen, zelfs dan kun je nog met hele kleine oogjes in de spiegel kijken en met je laatste energie grijnzen als een ziekelijk gelukkig mens.

Op de middelbare school ontdek je wie je boys en girls zijn, maar je bent allemaal nog zo bezig met je afvragen waarom je oksels stinken en gel in je haar doen, dat het een beetje los zand is. En dan ga je studeren. Door vage of heel specifieke interesses wurm je je in een trechter van een studie en daar kom je dan mensen tegen die als het meezit een paar van je interesses delen. Die mensen kunnen je, als je geen al te grote hork bent, later nog goed van pas komen.

Maar als het nog beter dan goed is, kom je ook een paar mensen tegen met wie je zo'n diepe zielsklik hebt dat je op slag verliefd wordt. Dat diepe, diepe gevoel van vriendschap waardoor je wil zingen en drinken en schreeuwen naar de sterrenhemel. Ik ontmoette mijn beste vriend Joost-Jan op de eerste dag van mijn studie journalistiek, en mijn andere beste vriend Henk tijdens filosofie. Ik wens iedereen tijdens de studietijd een Joost en een Henk toe, en dank de mijne voor de vriendschappen die het opleverde.

Een scriptie schrijven is buffelen, leren voor tentamens ook. Je gebit en longen krijgen tijdens zulke periodes zieke tinten geel en bruin, je buik is een vleeszak die zich vult met blubber, maar daar staat tegenover dat je brein soms oplicht als een vreugdevuur. Ik heb het over dat ronduit lustige gevoel dat je krijgt als je gigantische hoeveelheden informatie tot je aan het nemen bent, en dat gevoel bestaat uit de nieuwe verbanden die je legt tussen losse feiten. Het moment dat de vloedpoorten opengaan en je ineens de verbanden voelt: extatisch.

Studeren is je brein volstampen met kennis en verbanden. Ga je ooit iets doen met dat boek dat je moest lezen over de geografie van globalisering? Niet zo snel. Maar blijven de concepten hangen, stelt het je in staat de wereld om je heen in een beter perspectief te plaatsen? Ik stel misschien te veel retorische vragen in dit stuk.

Kijk, mensen als Steve Jobs zeggen dat je je eigen ding moet doen. Maar zij hebben schijt en wilskracht en zij hebben studeren niet nodig. Voor de meerderheid van de mensen is het leven een wirwar van losse dingetjes en verlangens, een brok klei dat we amper kunnen vormgeven. Studeren helpt je er toch bij: je werkt niet alleen naar een tijdelijk doel toe (tentamens, scripties, afstuderen), je leert ook iets van de hossel die komt kijken bij geld lospeuteren bij van alles en nog wat, je leert vrede en schoonheid vinden in arm zijn. En als je naast al dat gedoe ook nog eens presteert, dat wil zeggen: slaagt voor je tentamens, dan lijkt het net alsof studeren je goed voorbereidt op een ander soort leven, zoals 'het normale leven'.

Ik ben altijd makkelijk beïnvloed geraakt door mensen die stellig dingen zeggen als: 'studeren is een verspilling van je tijd, begin gewoon aan wat je werkelijk wil doen.' Een diploma wordt bij zo'n levensvisie een soort besmet vodje, iets voor de sukkels die te weinig fantasie hadden om op hun negentiende een eerste film te maken (zoals Werner Herzog).

Ik ben nu 31 en ik heb nog steeds een studieschuld van meer euro's dan ik zou willen toegeven in het kader van ooit een hypotheek krijgen. Maar ik ben ondertussen hard op weg om te doen wat ik te gek vind: schrijven, verhalen vertellen. En weet je wat: ik ben trots op mijn diploma, en ik heb er eigenlijk gewoon veel aan gehad. Ik heb er hard voor gewerkt, dingen voor laten liggen, en op die manier een bak kennis eigen gemaakt, belangrijke contacten door gekregen, vette boeken gelezen en leren doorzetten. Ben ik er financieel op vooruit gegaan? Nee. Heeft het me aan het zelfvertrouwen, de vriendschappen en inspiratie geholpen om bijvoorbeeld mijn eerste boek af te maken en om te durven kiezen voor wat ik tof vind? Jazeker. Nou ja, zoals mijn moeder zou zeggen: eet gezond, zorg een beetje voor jezelf en studeer ze!

Als je op de hoogte wil blijven van onze beste stukken zonder je suf te scrollen, schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief .