"Er gebeurt hier zoveel meer interessants dan in Amerika"

Het begon met een gebrek aan alternatieven: niemand wilde Extince' single Spraakwater uitbrengen, en toen besloot Kees de Koning dat in 1995 maar zelf te doen. In de jaren daarna groeide Top Notch uit tot een van de meest geprezen en meest levendige Nederlandse platenlabels. Noisey zocht Kees de Koning op in Quartier Putain – het op de Wallen gevestigde hoofdkantoor van het label – en sprak met hem over het twintigjarige jubileum.

Noisey: Net zoals in de begindagen heb jij de leiding, maar intussen is het label wel veel groter geworden. Hoe is jouw rol in de loop der jaren veranderd?
Kees de Koning: Vroeger was ik veel meer bezig met praktische dingen, singles pluggen, de net verschenen albums aan de man brengen. Nu kan ik dat soort werk uitbesteden, en probeer ik een paar stappen vooruit te denken. Eigenlijk ben ik steeds bezig met wat er over drie of vier maanden gaat gebeuren. Daarbij probeer ik de grote lijn van het bedrijf goed in de gaten te houden, en heel bewust na te denken over de meer grote, overkoepelende vragen.

Zoals?
Hoe vertalen we het internetsucces van de nieuwe generatie artiesten naar iets concreters – optredens, radio-aandacht, albumsales? En: wat moeten wij doen om onze artiesten maximaal te ondersteunen? Top Notch is een creatief bedrijf, we moeten niet alleen maar muziek uitbrengen, maar onze acts ook zoveel mogelijk creatief prikkelen.

Schuilt daarin voor veel artiesten de aantrekkelijkheid van Top Notch? De afgelopen jaren hebben steeds meer reeds gevestigde artiesten voor jullie gekozen, zoals Henny Vrienten, Drs. P en Lucky Fonz III.
Ik denk inderdaad dat het aantrekkelijk is dat wij meer te bieden hebben dan de meeste labels. Een hoop labels zijn wel ooit begonnen vanuit een zekere noodzaak – vaak ook met een eigen studio – omdat ze dachten: onze muziek moet gemaakt worden. Maar die noodzaak is er geloof ik nog bij weinig labels, en wij moeten er bij Top Notch ook heel erg voor waken dat dat in ons DNA blijft zitten. Misschien moeten we op een gegeven moment wel een eigen studio hebben. Een verzamelplaats voor onze artiesten.

Wat heb jij zelf, de afgelopen twintig jaar, gedaan om dat DNA te behouden en ervoor te zorgen dat Top Notch niet zomaar een platenmaatschappij werd?
Volgens mij moet je als label constant durven te veranderen, niet krampachtig vasthouden aan wat je ooit hebt gedaan. Top Notch is denk ik goed ingesprongen op ontwikkelingen als YouTube en Spotify. Doordat we een kleine organisatie hebben, zijn we flexibel. Daarnaast zijn we dus veel bezig met het scheppen van de beste omstandigheden voor onze artiesten – we denken mee over albumopbouw, en soms ook over losse tracks. Misschien maakt Henny Vrienten opeens wel een track met Typhoon, dat zou best kunnen – zoals dat eerder al gebeurde met Lucky Fonz en Kempi.

Daarin kun je ook te ver doorslaan.
Zeker, dat soort samenwerkingen moet je niet forceren, dat voelt het publiek meteen. Maar je moet wel de voorwaarden scheppen dat zoiets kan gebeuren, dat artiesten die daar behoefte aan hebben ook een onverwachte collabo kunnen maken. Wij moeten de voorwaarden scheppen.

Je hebt regelmatig aangegeven dat je moeite hebt met het delegeren van leiderschap, dat je het liefst alles zelf wil beslissen en controleren. Laat je tegenwoordig beslissingen makkelijker door anderen maken?
Ja. Dat komt doordat ik inmiddels lang met sommige mensen samenwerk. Ik kan soms heel stellig zijn, of me bij een bepaalde beslissing laten leiden door emoties – sommige mensen van Top Notch, zoals Farid [Benmbarek, de A&R van Top Notch], hebben dan het vermogen de situatie zakelijker te benaderen en behoeden me daarmee voor best wat fouten. Natuurlijk, ik wil nog steeds wel de leiding hebben, maar langzaam gaan we over van een dictatuur naar een meer democratische toestand. We zitten nu meer op een Singapore-model.

Ooit had je Ali B kunnen contracteren, maar je deed het niet – een beslissing waar je later van baalde, en waarover je zei dat je altijd wilt winnen. Heb je de afgelopen twintig jaar vaak het gevoel gehad dat je aan het winnen was?
Een lange stilte. Niet zo vaak. Natuurlijk zijn er wel overwinningen geweest, zoals het Lowlands-optreden van The Opposites anderhalf jaar geleden: ze braken de Alfa-tent af, iedereen zag het als een van de hoogtepunten van het festival. Ik werk al met hen vanaf hun zeventiende, dit voelde als een triomf, alles kwam samen. Zo zijn er meer overwinningsmomenten: het contracteren van Drs. P, de Buitenwesten-tour… Al heb ik ook soms, zeker de laatste tijd, een beetje een miskend gevoel omdat mainstreammedia een artiest als Ronnie Flex nauwelijks aandacht geven. Hij heeft de best bekeken video van 2014 en wordt niet op de radio gedraaid – dat kan ik gewoon niet begrijpen. En dat motiveert mij om door te gaan, om nieuwe plannen op te zetten, om ervoor te zorgen dat die mainstreamerkenning wel komt.

Als ik je zo hoor spreken klink je bijna als een man met een missie.
Dat ben ik ook, al gaat me niet alleen om mainstreamerkenning. Ik heb ook bij kleinere projecten een soort missiedrang. Dat gaat dan om dingen die gehoord of gelezen moeten worden, die wil ik dan per se naar buiten brengen – vorig jaar brachten we een verzameling Surinaamse muziek uit, een fotoboek van Ed van der Elsken, we organiseerden de bijbehorende expositie. En volgend jaar maken we misschien een boek over de Jordaan.

Die projecten zijn, in tegenstelling tot The Opposites of Ronnie Flex, niet lucratief te noemen – speelt dat een rol in je overweging om zo’n project wel of niet te beginnen?
Ik denk daar natuurlijk wel over na, maar ik vind het ook gewoon heel belangrijk dat zulke dingen verschijnen. Zo’n boek over de Jordaan: daar verdienen we niks mee, dat weet ik op voorhand. Ik moet blij zijn als we daarbij quitte spelen. Maar ik vind het belangrijk dat het verschijnt, het gaat over Nederlands erfgoed, hoe we dat vormen, hoe Amsterdamse tradities zijn ontstaan.

Hij staat onaangekondigd op en zegt: 'Ik moet even naar mijn jas om op mijn telefoon te kijken, iemand zou me bellen.' Het is hoorbaar hoe hij de trap af holt en op de gang begint te bellen – drie telefoongesprekken, kort na elkaar. Dan komt hij de ruimte weer ingehold.

Heb je in de loop der jaren weleens een artiest op straat gezet?
Nee.

Heb je weleens tegen een artiest, die bij jou al een album had uitgebracht, gezegd dat je geen nieuw album van hem of haar wilde uitbrengen?
Ja, dat is wel gebeurd, maar niet per se zo stellig als jij het nu formuleert. Er zijn wel artiesten geweest, die ik niet bij naam noem, waarbij de samenwerking is beëindigd omdat we het nut niet meer zo inzagen – ook vanuit onszelf, soms vroeg ik me af wat wij een bepaalde artiest nog te bieden hadden.

Bij Def Rhymz besloot je, nadat je eerder successen met hem had, de single Schudden niet uit te brengen.
In dat nummer zag ik helemaal niks, nee. Ik vond het te plat voor woorden, een ander label heeft het toen opgepikt.

Dus je persoonlijke smaak oversteeg de commerciële potentie?
Nee, eerlijk gezegd niet. Ik had nooit verwacht dat het nummer zo zou aanslaan.

Had je het wel uitgebracht als je wist dat het een nummer 1 hit zou worden?
Zeker. Als je een nummer 1 hit haalt, geeft dat je financieel veel vrijheid. Een artiest met wie je werkt kan daar twee jaar op teren, wij kunnen er minder lucratieve projecten van maken.

Je bent inmiddels 44. Hoe zorg je ervoor dat je steeds de jongste lichting Nederlandse rappers blijft volgen?
Hiphopsites, social media. Het kost me niet veel moeite dat bij te houden, ook omdat ik nauwelijks nog Amerikaanse hiphop luister. Ik vind wat hier in Nederland gebeurt veel interessanter. En het mooie van hiphop is dat er altijd weer nieuwe, jonge talenten komen bovendrijven. Chief Keef heeft altijd gelijk.

Pardon?
Of Young Thug. Of noem maar iemand die nu going on is. Dat verandert steeds, hiphop is heel erg een jonge mensen-sport. Ik bedoel, naar LL Cool J luistert tegenwoordig bijna niemand meer. En Nas is nu waarschijnlijk ook gewoon een sippe oude man.

Onlangs, op Eurosonic, zei je dat je met Top Notch een “krater wil achterlaten” – is dat iets waar je bewust mee bezig bent? Niet alleen met je label, maar ook persoonlijk?
Die uitspraak klinkt nu misschien wat verheven, maar volgens mij heeft iedereen dat idee wel: je wilt geloven dat wat jij doet of denkt bijzonder is, je wilt uiteindelijk iets achterlaten met waarde. Ik probeer voorwaarden te scheppen waarin iets bijzonders wordt gemaakt. Volgens mij is de reden waarom mensen zoals ik doen wat ze doen: je wilt dat mensen het over je hebben, ook als je niet meer bestaat. Je wilt dat je er bent geweest.

Staat Top Notch inmiddels zo sterk dat het label zonder jou verder zou kunnen?
Theoretisch wel, ja, al weet ik niet of dat zin zou hebben.

Overweeg je wel eens te stoppen bij het label?
Een tijdje speelde ik wel met het idee het label te verkopen, nu niet meer. Natuurlijk zijn er ook momenten dat het mij allemaal te veel wordt, alle plannen, alle verantwoordelijkheden, ook privé. Dan zou ik het liefst weg willen hollen. Dan denk ik: waarom doe ik dit in godsnaam nog, waarom wil ik zo veel, waarom start ik nu nog een project over de Jordaan? Volgens mij doe ik dat omdat ik heel bang ben om stil te vallen. Om geen respons te krijgen.

Echt, is dat de reden om door te gaan?
En omdat ik het heel leuk vind natuurlijk. Maar de kick van bevestiging is verslavend. Waarom? Narcisme misschien, ijdelheid, onzekerheid, weet ik veel. Ik moet hierbij altijd denken aan dat gelul van Eminem, daar word ik pissig van, als hij voor de zoveelste keer over zijn dochter rapt dat papa haar niet kon zien omdat papa zo hard moest werken. Dan denk ik: gast, wat lul je nou? Je bent gewoon multimiljonair, je hoeft helemaal niet te werken. Als jij ermee stopt, ben je set for life, en je dochter en haar kinderen ook. Er is geen enkele reden voor hem om te moeten werken. Hij wil werken. Dat geldt ook voor mij, ik hoef dit niet allemaal te doen. Ik kan de helft van de tijd die ik er nu aan besteed aan het label besteden, daar kan mijn gezin prima van rondkomen, maar toch ga ik ermee door. Ik wil het blijven aanpakken, ik wil blijven knokken.

Volg Thomas Heerma van Voss op Twitter: @ThomasHvV, de plek waar ook Kees de Koning zich bevindt.
Meer informatie en foto's van Bart Jansen vind je hier.