We spraken een man die homo werd van een beroerte

Wat maakt iemand homo? Voor Chris Birch was het een beroerte.

In een jolige bui maakte de rugbyer van 120 kg een koprol van een heuveltje af, maar halverwege de rol voelde de hij iets knappen in zijn nek. Door de druk die op zijn nek was komen te staan raakte zijn halsslagader beschadigd, waardoor er even geen bloed naar zijn hersenen stroomde, en hij een beroerte kreeg. Meer dan een jaar later kwam hij uit de kast als homo, bewerend dat de beroerte zijn seksualiteit had aangetast.

BBC3 maakte er de documentaire Totally Different Me over. De filmmakers bezochten Chris thuis in Wales, waar hij en zijn ex-vriendin foto's van vroeger lieten zien, en hij openhartig vertelde over het verloren contact met zijn moeder. De naam van de documentaire werd veranderd in I Woke Up Gay. Birch vond dat teleurstellend. "Ik dacht dat het over de medische kant van mijn verhaal zou gaan, en dat er een eerlijk verhaal uit zou komen."

De meeste beroertes komen voor bij ouderen. Slechts één op de vier slachtoffers is onder de 65. In het kader van de Europese Dag van de Beroerte op 9 mei spraken we Chris over zijn ervaringen. "Eerst dacht ik dat ik gewoon mijn nek verdraaid had en daarom pijn had," vertelt hij over de telefoon. "Ik was nog lang duizelig, maar ik ben natuurlijk geen dokter die diagnoses kan stellen, dus ik ging naar huis in de hoop dat het binnen een paar dagen wel over zou gaan."

Toen hij toch naar de dokter ging werd hij eerst gediagnosticeerd met de ziekte van Pfeiffer, maar hij ervoer ook geheugenverlies, spraakproblemen en gevoelloze handen en armen. Daarom ging hij naar een privé-kliniek neurologie. Daar werd vastgesteld dat hij een beroerte gehad had. Hij kreeg medicatie voorgeschreven, die hij nog steeds slikt. De linkerkant van zijn lichaam raakte deels verlamd, vooral zijn ooglid en tepel, maar zijn stemming verbeterde. Hij raakte uitgekeken op zijn baan bij een bank: "Ik vond het echt niet meer leuk. Ik ontmoette nooit mensen, en dat wilde ik ineens heel graag." Hij switchte naar sales. "Ik was altijd introvert, maar nu had ik ineens zelfvertrouwen en minder remmingen."

De transformatie van zijn seksualiteit duurde langer, vertelt hij. "De eerste zes maanden deed ik niets met mijn opkomende homoseksuele gevoelens. Ik vertelde het aan mijn moeder, wat nogal een big deal bleek te zijn. Ik draaide er lang omheen, en was opgelucht toen het eruit was."

Chris vermeed contact met mannen tot hij zijn vriend Jack ontmoette. "Ik wilde er zeker van zijn dat mijn gevoelens oprecht waren, en niet tijdelijk of een vergissing. Mijn linkertepel hing lager dan mijn rechter, en ik hoopte erop dat dat zich zou herstellen, maar misschien zou mijn geaardheid dan ook weer veranderen. Dat klinkt misschien dom, maar zo voelde ik me."

De financiële crisis van 2008 was voor Chris aanleiding om bij de bank weg te gaan en een andere opleiding te zoeken. Alle opleidingen zaten vol, behalve die voor loodgieter en kapper. Hij koos het laatste, niet wetende hoe belangrijk die keuze zou zijn voor zijn verdere levensverhaal, zoals het later door de krant zou worden opgetekend.

Een klant van de salon waar hij knipte adviseerde Chris om zijn verhaal aan een journalist te vertellen, en dat deed hij. "Hij dacht dat er vast wel iemand geïnteresseerd zou zijn in mijn verhaal. En misschien kon ik andere mensen ermee helpen."

Het verhaal zou oorspronkelijk een klein artikeltje op pagina 7 worden, maar uiteindelijk wijdde The Mirror twee volle pagina's aan zijn verhaal, met als kop: 'Ik werd gay van een beroerte'. Chris vertelt: "De salon kreeg daarna iedere dag belletjes van mensen die me wilden spreken. Dat was best schrikken. En een vrouw van in de zeventig reisde een uur met de bus om me te bedanken voor mijn verhaal."

Van de 1,1 miljoen Engelsen die een beroerte krijgen, wordt meer dan de helft afhankelijk van de zorg. Een op de vijf beroertes is dodelijk. Het bijzondere aan het verhaal van Chris is niet dat hij het overleefde, maar dat hij homoseksueel werd en dat aan zijn beroerte toeschrijft.

Wat iedereen zich afvroeg, was: heeft zijn bijna-doodervaring Chris ertoe bewogen om eindelijk voor zijn geaardheid uit te komen, waar hij zich eerst voor schaamde? Of kan een verkeerd uitgevoerde koprol echt zorgen dat een hetero homo wordt? Chris zei: "Ik weet dat een beroerte je herinnert aan je sterfelijkheid, en ik vind nu ook dat je elke dag moet leven alsof het je laatste is. Maar ik ben het levende bewijs dat een beroerte je geaardheid kan veranderen, en ik ben niet de enige."

Chris doelt hiermee op een verhaal over een homoseksuele man die hetero werd door een beroerte. Tegen mensen die zeggen dat hij liegt, zegt hij: "Ik kan me door mijn geheugenverlies niet alles herinneren, maar ik weet nog goed dat ik op elk gebied gelukkig en tevreden was in de omgang met vrouwen: relationeel, seksueel, alles. Nu lijkt het alsof die gevoelens ver weg zijn, en niet bij mij horen."

Hij weet dat zijn verhaal vergezocht en ongeloofwaardig lijkt, maar dat komt vooral door onjuiste verhalen over hem: bijvoorbeeld dat hij zijn nek gebroken zou hebben, of in coma was geraakt.

In I Woke Up Gay vertelt Qazi Rahman, die aan de Queen Mary Universiteit onderzoek doet naar genen en seksualiteit, aan Chris dat uit tests blijkt dat hij waarschijnlijk heteroseksueel is geboren. Rahman doet steeds meer onderzoek naar de mentale gezondheid van niet-heteroseksuelen, wat een bredere maatschappelijke verandering weerspiegelt: sinds I Woke Up Gay heeft Engeland het homohuwelijk ingevoerd, is 'homogenezingstherapie' verboden, en hebben de stereotype representaties van homoseksuelen plaatsgemaakt voor een diverser beeld van homo's.

Toch beschouwen veel Engelsen homoseksualiteit nog steeds als keuze, wat de emancipatie in de weg staat. Elke aanwijzing dat homoseksueel gedrag aangeleerd is zet lhbtqi's in een kwaad daglicht, alsof ze hun eigen levens moedwillig riskeren voor pervers gedrag. Valse nieuwsberichten haalden het verhaal van Chris aan als voorbeeld van 'homogenezing'.

Chris: "Mensen zeiden: homoseksualiteit is een keuze, kijk maar naar deze man. Hij was eerst hetero en nu is hij homo, dus homoseksualiteit kan niet aangeboren zijn. Anderen zeiden dat ik een leugenaar was, en altijd homo moet zijn geweest. Ik was er kapot van. Als er een uitknop was voor het internet, dan zou ik die indrukken. Er ontstonden neppe twitter- en facebookaccounts onder mijn naam, en daar werden berichten geplaatst die ingaan tegen wat ik eigenlijk zei en vind. Het was verschrikkelijk, ik wou dat ik aan niemand iets verteld had."

Ook schrijvers mengden zich in de discussie. In Gawkwer schreef Rich Juzwiak: "Het verhaal over Birch lijkt de emancipatie tegen te werken." Keith Watson schreef voor The Metro: "Als hij echt zo blij is met zijn nieuwe zelf, waarom doet hij dan zoveel moeite om te beweren dat het zijn coma was [sic] die hem gay maakte?" De redactie van Anorak vroeg zich af: "Schuilt in elke 120 kilogram wegende rugbyer misschien een kapper die eruit wil?"

Chris weigert om ooit nog naar de BBC te kijken, en er blijft een embargo op de Britse verkoop van een Duits boek over zijn beroerte, waar hij zelf aan meeschreef. Hij legt uit: "Ik weet dat ik bitter klink, maar dat ben ik niet. De BBC heeft die film echt dom gemaakt, echt belachelijk. Ze doen nu net alsof ik op een dag als homo wakker werd… het is pure sensatiejournalistiek."

Momenteel geeft Chris parttime kappersles. Daarnaast heeft hij een schoonmaakbedrijf, en ook nog steeds een relatie met Jack, met wie hij samenwoont en vier honden heeft. "Voor mijn relatie vond ik dieren nooit leuk," zegt Chris.

Het brein is een bijzonder en delicaat orgaan, en een beroerte beïnvloedt dat op allerlei manieren. Chris overleefde zijn beroerte, en had de moed om uit de kast te komen voor zijn nieuwe gevoelens in een land waar een op de zes lhbtqi'ers slachtoffer wordt van mishandeling. Wat maakt het uit hoe hij op het punt kwam waar hij nu is? Hij heeft in elk geval de moed om zichzelf te zijn. Wat is mooier dan dat?