Het oude mijnershertogdom Luxemburg heeft een nieuwe toekomst ontdekt in space mining

Een jaar geleden werd in Pittsburgh een kleine stap genomen in een sprong voor de mensheid. Het bedrijf Planetary Resources had samen met een specialist in 3D-printen een asteroïde vol ijzer, nikkel en kobalt omgezet naar een miniatuur-ruimteschip. Het was de eerste keer in de geschiedenis dat een buitenaardse grondstof werd gebruikt om een nieuw product te maken.

Hoeveel objecten gaan er volgen? Want als wij mensen ooit het universum willen veroveren, dan is er geen raket groot genoeg om alles mee te nemen om daarboven te overleven en te bouwen. Water, ijzer, zuurstof: we kunnen het allemaal niet achter ons aan meeslepen. Niet alleen omdat het veel ruimte in beslag neemt, maar vooral omdat materialen de lucht in schieten krankzinnig veel energie kost.

Daarom is er eigenlijk maar één werkbare oplossing: het winnen van grondstoffen in de ruimte. Dat moet een industrie worden die – samen met nieuwe rakettechnologie – als basis dient voor onze toekomst als multiplanetair wezen. De maanbasis van ESA, Elon Musk op Mars, raketten die op weg naar andere zonnestelsels moeten bijtanken: ze kunnen allemaal niet zonder een manier van lokale grondstoffenwinning.

Deze industrie zit op dit moment in de startup-fase, en van alle grootmachten is het precies Luxemburg die zich er vol overgave instort. "Het doel is om economische groei te bereiken op Aarde, en de horizon in de ruimte te verleggen," zo zegt de regering het zelf.

Luxemburg lijkt ervoor in de wieg gelegd. Ooit hoorde het met zijn mijnen tot de grootste ijzerproducenten ter wereld, maar toen die in de loop van de vorige eeuw steeds minder opbrachten, moest er naar nieuwe manieren worden gezocht voor zo'n piepklein landje om toch geld te kunnen verdienen. Het hertogdom maakte zich een gewillige belastinghaven, en nam in de jaren tachtig het initiatief om een Europese satellietindustrie op te bouwen.

"Ik las laatst nog eens de debatten van die tijd terug," vertelt de Luxemburgse minister van Economische Zaken, Etienne Schneider. "Sommige politici vroegen zich af: waarom zou je in vredesnaam willen investeren in satellieten? Nou, tegenwoordig hebben we het grootste private satellietbedrijf ter wereld, SES."

Luxemburg is nu, na de Verenigde Staten, de grootste investeerder geworden in deze ruimte-industrie. Het gaf een durfinvestering aan Planetary Resources van 25 miljoen dollar uit een totaal R&D-budget van 200 miljoen euro. Luxemburg is klein qua oppervlakte, maar dat zegt niets over de omvang van hun ruimte-ambities. Die ambitie werkt nu als een magneet op alle bedrijven die iets willen in de ruimte. "Sinds we ons initiatief bekend maakten, hebben zich meer dan vijftig startups bij ons gemeld. Met hen gaan we nu kijken wat de toekomst kan brengen."

Daar zo meer over. Eerst wat feiten van fictie scheiden.

Wat misschien het meest tot de verbeelding spreekt bij space mining, zal het idee zijn dat er klompen goud en platina ter grootte van vrachtwagens worden opgepikt uit de ruimte. Dat is voorlopig niet realistisch. Ten eerste zijn zulke metalen relatief kleine bijproducten van ontploffende sterren en dus ook in de ruimte zeldzaam en moeilijk naar boven te brengen. Ten tweede kost het zoveel energie om die goudklomp af te remmen richting de Aarde, dat er voorlopig weinig winst te maken valt.

Op de korte termijn hebben de bedrijven al manieren om geld te verdienen. Zo heeft Deep Space Industries een handel in ruimtevaartschepen waar ze geld mee willen verdienen. "In die ruimtevaartschepen plaatsen we nu al technologie waarvan we denken dat die een grote rol gaat spelen in de toekomst," aldus Rick Tumlinson, mede-oprichter van Deep Space Industries. "Te vergelijken met een oliebedrijf dat alvast is begonnen met auto's te verkopen, om zo al een begin te maken met een benzine-industrie."

Industrie-toepassingen zijn op de korte termijn al nodig bij permanente verblijven op andere hemellichamen, maar de meest revolutionaire en haalbare industrie-technologie gaat waarschijnlijk komen op het gebied van bijtanken voor raketten. Het zou interplanetair revolutionair veel goedkoper maken.

Elke raket die op dit moment de lucht in wordt geschoten, is voornamelijk een enorme gastank met een heel klein ruimtescheepje op de punt. Daarom zie je altijd die tanks naar beneden vallen als een raket pas net vertrokken is: al die brandstof is alleen maar nodig om te ontsnappen aan de eerste zwaartekracht van de aarde, die kwadratisch afneemt naarmate de raket verder van zijn vertrekplaneet is.

Het zou de mensheid een hoop helpen als zo'n raket vervolgens bij een tankstation op een asteroïde met water kan landen. Daar kunnen robots op zonne-energie dat water omzetten naar waterstof en zuurstof: meer heeft een raket niet nodig. Daarom noemt Planetary Resources waterasteroïdes (ook bekend als Type C-asteroïden) ook 'de olievelden van de ruimte'.

De robots die een asteroïde af moeten graven en water moeten vinden zijn nog niet ontwikkeld, maar dat zou praktisch haalbaar moeten zijn. Kijk verder over de horizon van ruimtevaart en industrie, en de grens tussen science en sciencefiction begint te vervagen.

"Ik zie steden zweven tussen planeten. Bouwwerken gemaakt door mensen in de open ruimte, waar mensen een omgeving creëren waarin ze graag zouden willen wonen." Woorden van Rick Tumlinson, die verwacht dat vanaf 2018 de eerste missies gevlogen gaan worden. De eerste wordt 'Prospector 1', die op zoek gaat naar water op asteroïden.

Om die technologie te ontwikkelen is heel veel geld nodig. Miljarden om de boel van de grond te krijgen, en dan nog eens een veelvoud ervan om het door te ontwikkelen in de komende decennia. De oorspronkelijke investeerders zullen lang moeten wachten op hun geld, als ze überhaupt zo lang in leven zijn.

De investeerders die bereid worden gevonden om hier geld in te steken, zijn daarom vooral overheden en miljardairs als Googles Eric Schmidt en Larry Page die het geld kunnen missen en er iets moois mee willen doen. Mensen zijn over het algemeen vrij slecht in langetermijnplannen maken. Maar overheden worden gedwongen om dat wel te doen.

"Daarom moeten we zorgen dat we technieken ontwikkelen die direct toepasbaar zijn," volgens minister Schneider in Luxemburg. "Op dit moment zetten we daarom hoog in op satellieten die op Aarde waardevolle grondstoffen kunnen detecteren. Op het moment dat dat goed werkt, draaien we de camera de andere kant op: richting de ruimte."

Ruimte-industrie gaat uiteindelijk verder dan alleen maar het winnen van bouwmaterialen of raketbrandstof. "Vijftig verschillende soorten

startups hebben ons benaderd sinds we het initiatief bekendmaakten. We werken er nu doorheen om te kijken met wie we verder gaan."

De startups doen aan 3D-printen, bouwen sensoren, ontwikkelen rakettechnologie. En volgens Tumlinson is er grote behoefte aan mensen die habitats bouwen, geldstromen beheren, en ga zo maar door. Luxemburg heeft nu tweehonderd miljoen beschikbaar gesteld om deze industrie in de breedte te laten starten.

En de eerste grote stap is er een die vaak vergeten wordt: ruimterecht.

"Ik vind het het allerbelangrijkste dat we voor investeerders in de ruimte een zekere mate van rechtszekerheid hebben," aldus minister Schneider. "Daarom hebben we in navolging van de VS een nieuwe ruimtewet geschreven, die bezit regelt in de ruimte. Als het je lukt om een asteroïde te vangen, dan is-ie van jou."

De Verenigde Staten namen eind 2015 de US Commercial Space Launch Competitiveness Act aan die dat regelt, als het goed is treedt eenzelfde soort deze maand in werking in Luxemburg.  Deze wetten geven bedrijven het recht om grondstoffen uit de ruimte te kunnen bezitten en verkopen. Op die manier krijgen investeerders in space mining eerst een degelijke juridische ondergrond.

Er staat een hoop te gebeuren de komende decennia. Europa wil een permanente onderzoeksbasis op de maan. Het idee is dat veel elementen van de habitats geprint moeten gaan worden uit materialen die op de maan gevonden worden. Het tanken bij asteroïden zou in de komende twintig jaar moeten gaan gebeuren.

De Verenigde Staten (en Elon Musk) willen naar Mars en daar een nieuwe menselijke beschaving opbouwen. Als dat allemaal van de grond komt, zal de ondersteunende industrie daarvoor immens worden, omdat het gewoon praktisch onhaalbaar is om alles erheen te vliegen. Huizen, zonnepanelen, wagens, ovens, verlichting, borden, bestek en ga zo maar door: het zal allemaal op Mars gemaakt moeten worden. Maar de technieken staan nog in de kinderschoenen.

"De grote uitdaging van ruimtevaart is nooit de ruimte zelf," zegt Tumlinson, "De grootste horde om er te komen is geld, bureaucratie en gevestigde belangen. Maar als het ons, Luxemburg en de VS lukt om die te tackelen, dan zijn de mogelijkheden zo eindeloos als het universum zelf."