Tien dingen die je altijd al wilde vragen aan iemand met pleinvrees

Het ding met agorafobie is dat de kans zeer klein is dat je ooit iemand tegenkomt die het heeft. Mensen die er veel last van hebben kunnen paniekaanvallen krijgen en zelfs fysieke pijn voelen, wanneer ze zich begeven in een openbare ruimte waar veel mensen zijn. Daardoor blijven ze het liefst zoveel mogelijk binnen – buiten het zicht.

Davide is 32 jaar en komt uit Florence, waar hij nu meer dan tien jaar in zijn eentje in een appartement woont. Hij komt alleen zijn huis uit om bij het bakkertje onder zijn huis brood te kopen, omdat hij verlamd raakt van angst wanneer hij naar buiten gaat. Ik praatte met hem over hoe het is om agorafobie te hebben.

VICE: Wanneer was je voor het eerst bang om naar buiten te gaan?
Davide: Al vanaf jongs af aan voelde ik me niet prettig bij externe prikkels. Mensenmassa's, harde geluiden en felle lichten – ze doen me bijna fysiek pijn. In mijn tienerjaren ging ik net als iedereen naar feestjes en clubs, en dan had ik net zoveel lol als de rest. Maar toen ik achttien werd, kreeg ik heel vaak paniekaanvallen als ik in drukke openbare ruimtes was. Het voelde alsof ik doodging.

Op een dag, nadat ik opnieuw vreselijke angstaanvallen had gehad, sloot ik mezelf op in huis – dat was in het laatste jaar van de middelbare school en ik heb een maand lang gespijbeld. Ik raakte er al snel aan gewend, en hoe langer ik zo leefde, hoe meer het voelde alsof de buitenwereld steeds onbereikbaarder werd. Tegen de tijd dat ik naar de universiteit ging, leefde ik eigenlijk als een kluizenaar. Tegenwoordig vind ik het al moeilijk om even wat boodschappen te halen.

Hoe beïnvloedt agorafobie je leven?
Nou, vooral omdat ik dus nauwelijks  mijn huis uit kom. Het enige moment waarop ik me relatief op mijn gemak voel om naar buiten te gaan, is 's morgens heel vroeg. Ik sta rond vijf uur op om een uurtje te wandelen, en haal dan gelijk ontbijt bij de bakker. De laatste jaren heb ik maanden gehad waarin de bakkersjongen de enige persoon was die ik sprak, naast familie of een van mijn vijf goede vrienden. Zij bezoeken me thuis.

De rest van de dag breng ik door in de woonkamer of in de keuken – ik kijk tv, speel games, eet, beweeg een beetje, struin het internet af, lees veel, masturbeer. Ik stel me voor dat iemand met pleinvrees ongeveer dezelfde dingen doet als iemand die met pensioen is.

Wat gebeurt er precies met je als je op een druk plein bent?
Ik weet niet of je bekend bent met derealisatie en depersonalisatie, maar het zijn enkele symptomen van de paniekaanvallen. Het voelt alsof mijn lichaam niet van mij is. Ik krijg tachycardie, ik voel mijn handen niet meer. Het voelt alsof mijn hersenen mijn gedachten niet aankunnen en ik word gewoon gek. Pas als ik weer alleen thuis ben, voel ik weer dat ik de controle over mijn gedachtes en mijn lichaam terug krijg.

Hoe kom je in godsnaam rond, als je nooit je huis verlaat?
Ik heb heel veel geluk wat dat betreft, omdat ik niet hoef te werken. Ik ben enigst kind en mijn ouders hebben me het appartement gegeven waar ik woon. Ze hebben ook nog andere flats die ze verhuren, en dat regel ik allemaal een beetje. Daar leef ik van. Het enige wat ik hoef te doen, is af en toe afspreken met onze advocaat of de accountant.

Hoe zit het met relaties en seks?
Ik had een relatie met iemand toen ik voor het eerst heel ziek werd, maar ondanks dat bleven we nog twee jaar samen. Ze werd het uiteindelijk zat, en ik verwijt haar ook niks. Ik heb daarna twee korte relaties gehad – op den duur gaat het gewoon niet meer. Als ik behoefte heb aan seks, bel ik een prostituee. Het duurt ongeveer drie minuten om dames te vinden die bij me langs komen; je moet ze alleen meer betalen. Ongeveer vier a vijf keer per maand spreek ik af met een sekswerker.

Wat is het meest irritante vooroordeel wat mensen over je hebben?
Ik word echt boos als mensen denken dat mijn probleem wordt verergerd door het feit dat ik genoeg geld heb en me "kan veroorloven" om agorafobie te hebben. Alsof er geen andere, leukere manier is om je geld te verdienen en uit te geven. 'Als je zelf je geld bij elkaar moest verdienen, zou je heus wel je huis uit gaan' zeggen ze dan.

Er zijn honderden mensen die net als ik aan agorafobie lijden, maar gedwongen worden te werken. Dat maakt niet dat ze minder lijden. Als ze een baan hebben, proppen ze zich vaak vol met kalmeringsmiddelen waardoor ze nog net in staat zijn om de simpelste dingen te doen. Ik heb geluk dat ik dat niet hoef te doen. Het is een domme opmerking. Heb je ooit iemand ontmoet die het heel erg zwaar heeft, en zich beter voelde nadat iemand hem vertelde dat het ook erger had kunnen zijn? Ik niet.

Vertel je mensen die je voor het eerst ontmoet over je fobie?
Ja, het speelt een enorme rol in mijn leven, dus ik kom er niet onderuit. Ik voel me veiliger als ik weet dat mensen weten van mijn probleem, dus ik vertel het altijd meteen.

Ben je er een ander mens door geworden?
Zeker, hoewel ik me dat nooit echt heb gerealiseerd. Ik denk dat ik meer begrip heb gekregen voor mensen, omdat ik verwacht dat ze dat ook voor mij hebben.

Hoe zie je je toekomst voor je? Heb je je er bij neergelegd dat je dit de rest van je leven mee zal dragen?
Ik heb ergens de hoop dat het op een dag makkelijk voor me wordt om naar buiten te gaan. Soms gaat het al beter – ik heb periodes waarbij ik zonder al te veel moeite uit eten ga, of bijvoorbeeld naar het park ga, maar ik moet wel het idee hebben dat ik de controle heb. Als ik mijn appartement verlaat, analyseer ik altijd de situatie: hoe makkelijk kan ik naar huis als ik me plotseling slecht ga voelen? Ik zal misschien wel nooit die obsessie met controle los kunnen laten. In de maanden dat ik me iets beter voel, ga ik altijd naar een therapeut. Ze denkt dat het binnenkort, of later in mijn leven, wel beter zal gaan.

Heb je ooit je agorafobie gebruikt als excuus voor iets waar je geen zin in had?
Oh zeker – ik ben ontkomen aan de eerste communie van het dochtertje van mijn neef, door te zeggen dat ik een paniekaanval had.