Het verhaal van Donald Trump

Je zou kunnen zeggen dat het verhaal van Donald Trump die president wordt niet begint bij deze verkiezingen, maar helemaal teruggaat naar het idee achter Amerika, het idee dat witte mensen hier konden komen, het land en zelfs andere mensen konden grijpen, en ermee konden doen wat ze wilden. We hebben de slavernij afgeschaft, dat vervangen door Jim Crow, en dat vervolgens vervangen door meer subtiele vormen van racisme: structurele ongelijkheden die ervoor zorgden dat zwarte mensen geen huizen konden kopen of goede banen konden krijgen. Of we stopten ze gewoon in de gevangenis. Politieke partijen stopten met openlijk racisme en begonnen in code te praten — een kandidaat kan "law and order" zeggen en dan weet iedereen wat hij bedoelt. Mitt Romney zegt dat 47 procent van de Amerikanen het gevoel heeft dat ze "recht hebben" op allerlei uitkeringen en "voor de president zal stemmen, wat er ook gebeurt" en dan weten we allemaal welke huidskleur dat percentage heeft.

Trump zei dezelfde dingen die andere Republikeinen zeiden. In 2009 zei Glenn Beck dat Barack Obama " haat voelt jegens witte mensen". In 2011 verscheen Trump op FOX News om te zeggen dat Obama niet in de VS geboren was. Je kunt dit soort belachelijke beweringen doen, leugens, en niemand sprak je tegen, tenminste niet op FOX.

Dus toen Trump het had over hoe Mexicaanse immigranten verkrachters en criminelen zijn, toen hij het had over hoe zijn supporters naar "bepaalde gebieden" moesten gaan omdat de verkiezingen "doorgestoken kaart" waren, toen hij zei dat moslims de VS niet meer in mochten, zei hij niks dat nog niet eerder was gezegd. Hij zei het slechts luider en duidelijker, en dat vonden mensen fijn. Nou ja, witte mensen vonden het fijn. Ze waren het zat om te verbergen dat ze trots waren op hun witheid, zat dat ze zich schuldig moesten voelen over hun Confederatievlaggen. Trump zou het land weer aan ze teruggeven, hij zou het weer groots maken.

Dat is ook te zien aan de uitslag – Trump trok geen jonge of arme stemmers over de streep; de enige groep die hij echt voor zich won waren de witte stemmers.

Dat is één verhaal over Trump, maar er zijn er meer.

Een ander verhaal is dat hij precies op het juiste moment kwam. Globalisering – versneld door handelsverdragen als NAFTA, ondersteund door rijke East Coast-mensen in beide partijen – hadden de productiesector kapot gemaakt. Zorgen over het milieu en goedkopere en schonere energiebronnen leidden tot het krimpen van de kolenindustrie. De arbeidersklasse, veelal wit, verloor goede banen en die chique mensen hadden niet echt zin om ze te helpen. Misschien zat je zelf niet aan de grond, maar je voelde je benadeeld, het voelde alsof de rijke mensen zeiden dat jouw levensstijl slecht was. Je wilde iets nieuws horen.

De meeste Republikeinen beloofden alleen belastingverlagingen, want dat is wat ze altijd deden. Maar Trump beloofde vrije handel, de globalisatie terugdraaien, die banen terugbrengen. De rijke mensen zeiden nee, dat zou niet werken, het zou alles alleen maar erger maken – maar zij leken ook geen alternatief te hebben. Bernie Sanders, tijdens de Democratische voorverkiezingen, zei ongeveer hetzelfde en maakte gebruik van diezelfde populistische energie.

Hillary Clinton daarentegen, zag er gewoon uit als de zoveelste rijkaard. Ze was een van die Democraten uit het tijdperk dat de partij afstapte van economisch populisme, toen ze meer om Wall Street dan om de vakbonden begonnen te geven.

Een ander verhaal gaat niet over Trump zelf, maar over Clinton. Over hoe ze telkens weer in situaties belandde die moeilijk uit te leggen waren. Ze gebruikte een e-mailserver om haar berichten te verbergen en de FBI moest onderzoeken of er slordig was omgegaan met staatsgeheimen. De non-profit van de Clintons zat ingewikkeld in elkaar, en er waren vragen over belangenverstrengelingenen donaties van landen met een geschiedenis van onderdrukking. FBI-directeur James Comey noemde haar "extreem onvoorzichtig" toen hij besloot haar niet te vervolgen voor het emailincident, en vervolgens kondigde de FBI aan dat er meer e-mails waren gevonden en het onderzoek nog niet afgerond was. Er is een heel verhaal over Comey, de FBI, hoe dit lek Clinton in een slecht daglicht stelde en hoe dit de verkiezingen misschien beïnvloed heeft. Er is nog een ander verhaal over hoe Clinton slecht met deze schandalen om ging en ze vaak wekenlang liet voortslepen – maar we proberen nu het verhaal van Trump te vertellen.

Weer een ander verhaal over Trump is dat Facebook, dat nu een van voornaamste manieren is voor nieuws om mensen te bereiken, hopeloos is als het gaat om vaststellen of nieuws echt of nep is. Er is partij-gestuurde foute informatie, en foute informatie speciaal ontworpen om je te misleiden, en een hoop mensen die dingen geloven die simpelweg niet waar zijn. Het gebeurt ook op het nieuws op kabelzenders, bij shows die eigenlijk geen nieuws zijn, maar mensen die praten over het nieuws – je neemt iemand van de ene, en iemand van de andere kant, zet ze samen voor een camera, en daar is je halve uur.

Wie weet wat echt is en wat nep is in zo'n cultuur? Een vrouw zegt dat Trump haar heeft aangerand. Trump zegt dat hij het niet heeft gedaan. Hij zegt dat een andere vrouw liegt, dat alle vrouwen leugenaars zijn en wie zou het weten? Je laat bewijs zien dat hij loog over geld doneren aan een goed doel, of het steunen van de oorlog in Irak, en hij haalt z'n schouders op. Welk bewijs? Hij zegt dat hij voor een economische groei van vier procent gaat zorgen op dezelfde manier dat oplichters vroeger beloofden dat ze ervoor zouden zorgen dat het zou gaan regenen. Niemand kijkt er gek van op.

Een simpel verhaal over Trump is dat hij niet is gekozen door het volk maar door het kiescollege.

Een gecompliceerder verhaal over Trump is te herleiden naar de Republikeinse voorverkiezingen, toen niemand hem nog serieus nam. Hij was toen een van de vele kandidaten, en haalde in staten niet de meerderheid van de stemmen, maar dankzij recente veranderingen van de regels, harkte hij alsnog hele ritsen afgevaardigden binnen omdat hij telkens als eerste kwam.

De andere Republikeinen hadden samen kunnen komen om hem te stoppen, om in achterkamertjes een verenigd front te vormen, maar dat deden ze niet. Ze keken slechts toe terwijl de ene na de andere Republikeinse kandidaat het opgaf, nadat ze vernederd werden door Trump tijdens de debatten. De media keken ook toe en onderzochten niet de vele schandalen rondom Trump totdat de voorverkiezingen al voorbij waren. Tegen die tijd waren de Republikeinen in paniek over Trump als kandidaat, maar was het al te laat.

Dit verhaal gaat eigenlijk over al die Republikeinen die te schijterig waren om te vechten tegen een man waar ze duidelijk een hekel aan hadden. Ted Cruz weigerde om Trump officieel aan te bevelen, maar veranderde later van gedachten. John McCain gaf Trump z'n goedkeuring, ondanks de beledigende opmerkingen die Trump maakte over zijn militaire staat van dienst.

Een ander verhaal, een kleiner verhaal, is dat van Glenn Beck, die zei dat Obama een hekel had aan witte mensen en zoveel mensen ophitste, nu Black Lives Matter steunt en vindt dat Amerikanen meer naar elkaar moeten luisteren. Hij wilde niet dat Trump president werd, maar stemde alsnog niet op Clinton.

Er is een warrig verhaal over een hoop mensen die niet wilden dat Trump president werd, maar alsnog smoesjes bedachten om niet op Clinton te hoeven stemmen.

Er is een warrig verhaal over de peilingen – ze wezen bijna allemaal naar Clinton – die het heel erg mis hadden en niemand die precies weet waarom. Dat heeft allemaal weer te maken met een verhaal over hoe Clinton alle geld en alle data in de wereld had voor haar campagne en alsnog verloor. Het is een verhaal over hoe een hoop zogenaamd slimme mensen geen idee hadden wat ons te wachten stond.

Dan heb je ook nog het verhaal over hoe Trump weigerde om zich formeel te distantiëren van haatgroepen, zelfs terwijl ze om hen heen zoemden als vliegen om een warme drol. In dit verhaal zijn de witte nationalisten – die lafaards en bedriegers die zich verbergen achter hun computerscherm – blij, en daar moet de rest van de wereld verdrietig over zijn.

Nog een sneu verhaal: die keer dat Trump zei dat het oké is om mensen te martelen. Hij schepte erover op dat hij zo beroemd was dat hij elke willekeurige vrouw kon zoenen en ze simpelweg bij "de kut kan grijpen" wanneer hij maar wil. Hij zei dat hij Clinton in de gevangenis zou gooien als hij zou winnen, hoewel hij niet zei waarvoor. Hij zei ontelbare betekenisloze, domme, hatelijke dingen, en won alsnog.

Vervolgens heb je het Bernie Sanders-verhaal. Over hoe hij dingen zei die velen wilden horen, over hoe de Democratische Partij tegen hem was op manieren waar zijn aanhang boos om werd. Over hoe een deel van hen nog steeds zegt dat hij Trump had kunnen verslaan.

We vertellen onszelf deze verhalen om verschillende redenen. Om ons beter te voelen over de situatie of om onszelf ervan te overtuigen dat we al die tijd toch gelijk hadden. Het kiescollege zorgde ervoor dat Clinton de verkiezingen verloor is een bewering die mensen geruststelt. Amerika is racistisch bevestigt wat een hoop mensen al weten.

Maar dit is, denk ik, vooral een verhaal over hoe mensen die dit land leiden ons in de steek hebben gelaten, een blunder waarbij het nog jaren of zelfs decennia zal duren voordat de consequenties ervan duidelijk zijn.

Deze mensen waren Democraten en Republikeinen, die minder zichtbare posities innamen bij de overheid. Sommigen keken toe terwijl de lonen stagneerden en de inkomenskloof groter werd en deden niks; anderen vielen Irak binnen zonder een plan; sommigen gooiden de overheid meerdere malen op slot als onderhandelingstactiek, of stonden toe dat de gevangenis op Guantánamo Bay openbleef, of hadden geen oplossing voor het wegvallen van productiebanen of de drugverslavingscrisis.

Trump won omdat hij een goed verhaal in handen had: hij kon wijzen naar hun fouten, die stagnatie en verlamming in DC, als bewijs dat het land in elkaar aan het storten was, dat er iemand nodig was om dit op te lossen.

Hoe hij alles gaat oplossen? Volgens Politico zal hij zijn kabinet vullen met leidinggevenden uit de olie-industrie en de financiële sector en een lichting regressieve Republikeinse leiders uit de jaren negentig…en dat is een oud verhaal.