Ik boorde een gat in mijn hoofd om voor altijd high te blijven

"Dit is het verhaal van hoe ik een gat in mijn hoofd boorde om permanent high te worden."

Er zijn maar weinig openingszinnen die pakkender zijn dan de eerste zin van Bore Hole, de memoires van Joe Mellen die in 1970 werden gepubliceerd. Het boek vertelt het verhaal van hoe hij in 1963 stopte met zijn studie en een beatnik werd, en daarna een tijdje lsd klapte in Spanje, voordat hij op zoek ging naar een diepgaandere manier om zijn bewustzijn permanent te verruimen. Dankzij de Nederlandse geneeskundestudent Bart Huges kwam hij uiteindelijk uit bij autotrepanatie, waarbij je een gat boort in je eigen schedel. Het boek werd onlangs opnieuw uitgegeven door Strange Attractor Press.

Joe Mellen is verbazingwekkend goed geconserveerd voor een 76-jarige, en komt een stuk scherper en slimmer over dan de meeste mensen die ik in het dagelijks leven tegenkom. Ik ben er niet naar op zoek, maar nadat we al een uur in gesprek zijn, zie ik wel een deuk – ongeveer zo groot als een duimafdruk – op zijn voorhoofd zitten. Hij vertelt later dat dit een aandenken is aan een eerdere, en maar deels geslaagde, poging om te trepaneren met een handboor.

Het gat van de trepanatie die hij met een elektrische boor uitvoerde in 1970, een paar weken voordat hij zijn boek schreef, zit hoog op zijn voorhoofd op de plek van het "derde oog". Het litteken valt helemaal niet op, en pas als hij me erop wijst zie ik waar het zit.

Het verschil tussen een autobiografie en memoires is dat een autobiografie het hele verhaal van iemands leven is, terwijl memoires gaan over een specifiek aspect van hun levensverhaal. De meeste memoires beschrijven een soort reis. En Joe's reis begon niet met zijn eerste joint of eerste zegeltje lsd, maar met het verwerpen van het burgerlijke leven dat zijn ouders voor hem hadden gepland. Hij praat Engels met een keurig, bijna kakkineus accent, wat niet zo gek is gezien zijn opvoeding en opleiding (hij ging naar de peperdure kostschool Eton en daarna naar de elitaire universiteit Oxford). Er stond hem een glansrijke toekomst te wachten bij het effectenhandelaarskantoor van zijn vader. Hij was slechts een paar weken verwijderd van zijn laatste tentamens voor zijn masterstudie in accounting toen hij besloot ermee te kappen.

Ik sprak hem over beatniks, zijn boek, en waarom hij in 1970 een gat in zijn eigen hoofd boorde.

VICE: Was je onderdeel van de beatnikgeneratie?
Joe Mellen: Ja, dat was wat het was voordat de lsd z'n intrede deed. Maar halverwege de jaren zestig begon iedereen te horen over lsd. In 1964 zat ik in Torremolinos in Spanje. Er was een klein groepje wietrokers waar ik veel mee omging. Ik ontmoette daar een gast die Allan Cisco heette, en die aan de mescaline had gezeten met Timothy Leary in Acapulco. Hij vertelde me verhalen over trippen op het strand, en dat hij geworsteld had met een octopus in de golven. Hij had nog twee mescalinetrips over – en dat waren grote dosissen, 850 milligram per stuk. Ik nam er eentje en had een ongelofelijke trip. Ik vond het fantastisch; een paradijs op aarde.

Kun je me vertellen hoe je Bart Huges ontmoette, de Nederlander die je kennis liet maken met lsd en het concept van trepanatie?
Ik was in 1965 op Ibiza, en iedereen had het over lsd, maar weinig mensen hadden het ook echt geprobeerd. Ik hoorde twee jongens praten over "de toekomst van lsd." Een van hen bleek Bart te zijn. Ik had wel gehoord over die gast die een gat in zijn eigen hoofd had geboord, en ik dacht: die moet knettergek zijn! Bart stond op het punt om terug te gaan naar Amsterdam, en ik besloot met hem mee te gaan. Hij maakte zijn eigen lsd. Samen met een vriend was hij begonnen met het synthetiseren van mescaline, en daarna waren ze overgestapt op lsd…en dat was echt goede lsd.

Hij vroeg of ik een beetje wilde proberen, en toen ik hem opzocht in zijn appartement had hij een paar lsd-zegeltjes, een grote papieren zak vol met suikerklontjes, en een zak vol citroenen voor me. Hij zei dat ik de suikerklontjes in citroensap moest dopen en dat met de lsd moest nemen. Het was een fantastische trip.

Ja? Had je ook hallucinaties?
Nou, dat is nou juist het mooie. Als je geen suiker erbij neemt krijg je sowieso hallucinaties, en dan kan je dat zover laten gaan als je wil, en dan een beetje suiker nemen en het weer terugschroeven. Het grappige is: ik dacht dat ik hallucineerde toen ik terugkwam in mijn eigen huis. Het zag eruit alsof er een leiding was gesprongen en mijn slaapkamer onder water stond, maar ik dacht dat ik aan het trippen was. Toen ik de volgende dag wakker werd, bleek dat m'n slaapkamer echt blank stond en het echt was geweest – dus ik had helemaal niet gehallucineerd.

De volgende dag ging ik weer bij Bart langs, en liet hij me een open brief aan een Amsterdamse professor in de psychiatrie lezen. Die professor had hem ooit gevraagd om zijn assistent te zijn, voordat Bart lsd begon te nemen en daarover sprak in het openbaar. In de open brief beschreef hij een ontdekking die hij had gedaan; er stond dat lsd een vasoconstrictor [bloedvatvernauwer] is. De professor had onderzoek gedaan naar hoe lsd gebruikt kan worden om bloedingen tijdens de bevalling te verminderen, en als behandeling voor ademhalingsproblemen en problemen met de bloedsomloop – maar hij had geen verband gelegd met het idee van lsd als een manier om het bewustzijn te verruimen. Maar die wetenschapper was geen genie. Hij was gewoon een apotheker. Bart was een genie. Hij had een erg goed geheugen voor alles wat hij ooit had geleerd of gelezen.

Waar waren die suikerklontjes eigenlijk voor?
Het bewustzijn is een product van hersenmetabolisme, wat de oxidatie van glucose is. Glucose is de enige bron van energie voor het brein. Dat is de enige manier waarop de hersenen kunnen werken: door glucose te verbranden. Als je tijdens een trip suiker neemt, neemt de oxidatie van glucose toe, en bereiken meer en meer cellen een hoger niveau van bewustzijn. En dan is opeens je bewustzijn verruimd.

Het uitgangspunt van mijn boek Bore Hole is dat mensen een probleem hebben. Het probleem is het dichtgroeien van de schedel, wat gebeurt als we volledig volgroeid zijn [tussen 18 en 21 jaar]. Daarvoor bestaat de schedel uit losse platen en is er wat speling. Stel je het brein voor als een soort gelatinepudding: het kan uitbreiden en pulseren, maar als de schedel compleet dichtgegroeid is, dan kan dat niet meer. De pulsatie wordt onderdrukt en het bloed stroomt door de hersenen heen zonder te pulseren. En dat is waarom we allemaal high willen worden. We willen terug naar die jeugdige staat van zijn, waarin we spontaner en creatiever waren en nog vol leven zaten. Dat is wat we missen. Het is een verloren paradijs.

De omslag van'Bore Hole'

En dat brengt ons bij trepanatie. Schedelboring heeft een lange geschiedenis, toch?
Ja. Het is de oudste operatie ter wereld en is op elk continent wel gedaan. Ze hebben getrepaneerde schedels gevonden in Incatombes in Peru: veertien schedels op een rij met trepanatiegaten. Dat was waarschijnlijk onderdeel van het inwijdingsritueel van een priesterkaste. Maar het werd op andere plekken ook gedaan om mensen met een hoofdwond te helpen. Als een strijder op het slagveld een bijl op zijn hoofd krijgt, dan kan dat botsplinters in de hersenen veroorzaken. Dus dan wil je ook een stuk van de schedel verwijderen. En trepanatie wordt nu nog steeds gedaan in Kenia. De Gusii en Kuria-stammen doen het met erg primitieve instrumenten. Het is een simpele procedure. In een ziekenhuis zou het door een verpleegster worden gedaan, niet door de chirurg.

Ik ben geen watje, maar ik vond sommige delen van het boek wel echt lastig om doorheen te komen. Snap je de afschuw die sommige mensen voelen als het om trepanatie gaat?
Ja, natuurlijk. Dat is erg begrijpelijk. Toen ik er voor het eerst over hoorde dacht ik: dit is belachelijk. En het idee dat iemand dat bij zichzelf zou doen was absurd. Maar je raakt uiteindelijk gewend aan nieuwe ideeën.

Kan je me vertellen over je eerste trepanatiepoging?
Ik woonde weer in Londen en het was 1967. Ik was nogal blut en kon geen elektrische boor betalen, dus kocht ik een handboor bij een winkel die chirurgische instrumenten verkocht. Het leek een beetje op een kurkentrekker eigenlijk, maar dan met een ring van tanden aan de onderkant. De boor heeft in het midden een punt, die je op de schedel plaatst, en dan draai je tot de tanden in de schedel snijden. Het was lastig. Het was alsof je een fles wijn probeert te ontkurken vanaf de binnenkant. De boor was bot en ik kreeg geen grip op m'n schedel. Ik was aan het trippen op lsd. Ik dacht dat high zijn de enige manier was waarop ik het aan zou kunnen, maar het werkte niet.

Het verbaasde me wel dat je het daarna nog twee keer probeerde. Trepaneren is niet voor iedereen weggelegd, hè?
Nou, ik denk dat het wel voor iedereen zou moeten zijn. Het is gewoon zo dat de mens meer bloed in zijn hersenen nodig heeft. En dit is niet een enorme high of zo; je gaat gewoon terug naar dat jeugdige niveau van vitaliteit. De vitaliteit die je verliest als je volwassen wordt. Maar dat zou ook gewoon gedaan kunnen worden met een injectie bij de geboorte. Je zou cellen kunnen injecteren rond de fontanel zodat die nooit sluit. Dat zou erg makkelijk kunnen.

Wanneer probeerde je het voor de tweede keer?
Misschien een jaar later, en ik gebruikte dezelfde methode met de handboor. Het lukte me wel om wat schedelbot te verwijderen, maar ik wist niet zeker of ik er helemaal doorheen was gegaan, omdat de boor met een hoek erin was gegaan. Eerst dacht ik dat ik er doorheen was, omdat ik een soort slurpend geluid hoorde toen ik de boor eruit haalde, en iets dat klonk als bubbeltjes. Ik denk dat ik wel een stukje door m'n schedel had geboord, maar niet genoeg.

De derde keer lukte het wel, toch?
Ja, dat was in 1970. Ik injecteerde toen eerst een lokale verdoving in de huid, spieren en het membraan boven de schedel. Toen had ik een soort ei op m'n hoofd, het was best een grote bult. Daar sneed ik doorheen met een scalpel. In de verdoving zat veel adrenaline, wat een bloedvatvernauwer is, waardoor je minder bloedt. Ik was niet high deze keer. Met de handboor moest ik erg veel kracht zetten, maar de laatste keer gebruikte ik een elektrische boor, met een diameter van zes millimeter, en dat ging een stuk makkelijker. Helaas ging de kabel van de boor halverwege stuk, dus moest ik stoppen, een handdoek om mijn hoofd wikkelen, en naar meneer Lea gaan, een man die op de benedenverdieping in mijn flatgebouw woonde. Hij was geniaal, hij kon alles maken. Hij vroeg me niet waar ik mee bezig was. Hij repareerde de boor gewoon, en ik ging weer aan de slag. Het is heel duidelijk wanneer je echt door de schedel bent. Het bloedt nogal en het boortje gaat er ongeveer twee centimeter in. Ik verbond m'n voorhoofd, en dat was het dan. Het duurde twee of drie dagen voordat m'n huid weer over het gat was gegroeid. Ik had verder geen pijnstillers nodig en er waren geen complicaties; ik had ervoor gezorgd dat alles steriel was. Het grootste gevaar is infectie. Ik kreeg niet eens hoofdpijn. Het duurde ongeveer een half uur in totaal, inclusief het opruimen.

Ik voelde me sowieso al geweldig, omdat ik het eindelijk had gedaan. Maar na ongeveer een uur begon ik een bepaalde lichtheid te voelen, alsof er een last van me afviel. En dat gevoel groeide en groeide en was uiteindelijk sterker dan ik had verwacht. Ik had het 's avonds gedaan, en voelde me goed toen ik rond elf uur naar bed ging, en ik kon het nog steeds voelen toen ik de volgende dag weer wakker werd. En toen realiseerde ik me: dit is het. Het is gelukt.

Ik heb een vriend die het ook wil doen. Waar kan hij terecht?
Ik wou dat ik het wist. Ik heb gehoord dat er een man in Mexico is die het doet voor tweeduizend dollar, en dat je het kan laten doen in Ecuador en Egypte. Er zijn artsen die alles doen voor geld. Maar dan hebben we het wel over veel geld. Bart vond altijd dat er een automaat moest zijn, een klein hokje waar je in kon gaan zitten, een muntje in kon werpen, en dan roetsj!

Als mensen dit zelf willen doen, welk advies zou je ze dan geven?
Ik raad mensen niet aan om het zelf te doen. Echt niet. Ik had lessen gekregen van Bart, en ik raad het mensen echt af om het zelf te doen. Het zou gewoon in het ziekenhuis moeten kunnen, maar er moet eerst veel veranderen op wettelijk en sociaal gebied in dit land voordat dat gaat gebeuren. Maar ik zou wel willen dat iemand onderzoek deed naar drugs waar je high van wordt en hun eigenschappen als vasoconstrictors.

Wat zijn de voordelen van high worden?
Het ego is een mechanisme dat het bloed dirigeert naar de delen van de hersenen waar het nodig is. Het vernauwt de bloedvaten in sommige delen om de bloedtoevoer naar andere delen te vergroten. Maar het deel van de hersenen dat alles domineert is het spraaksysteem. Het spraaksysteem domineert de hersenactiviteit. Dat doet het door de bloedvoorraad te monopoliseren. De spraakcentra – die zich bezig houden met praten, schrijven, lezen en luisteren – werden het laatst ontwikkeld in onze evolutie, en ze zitten in de cerebrale cortex, ver weg van het hart. Om ervoor te zorgen dat er constant bloed naar de spraakcentra toe wordt gevoerd, onderdrukt het ego andere delen van het brein.

Mensen raken geobsedeerd door de woorden die ze gebruiken om hun identiteit te bepalen, en het kan zijn dat deze woorden mensen identificeren als een christen, een moslim, een jood, of wat dan ook. Dus jouw specifieke woorden worden erg belangrijk voor je, natuurlijk. En dan kan je je verzetten tegen mensen die andere ideeën hebben, of ze zelfs aanvallen, terwijl er genoeg ruimte is voor iedereen om heel veel ideeën te hebben. Dat is de schoonheid van high worden. Als je high wordt overstijg je het ego, je staat boven het ego. Als je high bent kan je zien dat mensen op een bepaald niveau functioneren, en dat jij ook op dit niveau functioneerde. Je ziet de dingen op een objectieve manier, in plaats van een subjectieve manier. En dat is de grote schoonheid en de waarde van high worden. Ik vind dat iedereen weleens high moet worden, en dat Vladimir Poetin een keertje lsd zou moeten nemen.

Bore Hole is nu verkrijgbaar bij Strange Attractor.

Like VICE Nederland voor je dagelijkse partij prachtverhalen, want anders mis je dingen: