Ik kickte af van de methadon door flink te trippen

Ian en Paul, heroïneverslaafden uit Glasgow, ondergaan tijdens de film een slopende ibogaïnebehandeling 

Nadat hij twintig jaar lang methadon en heroïne had gebruikt, besloot filmmaker David Graham Scott dat het leven op die manier toch niet zo’n pretje was. Daarom gebruikte hij in 2003 ibogaïne om voor eens en altijd van zijn verslaving af te komen. Ibogaïne is afkomstig van de tabernanthe iboga, een Afrikaanse struik die al eeuwenlang tijdens spirituele ceremonies wordt gebruikt en bekend staat om de psychedelische effecten. Er wordt beweerd dat het gebruik ervan er op miraculeuze wijze voor zorgt dat mensen van het ene op het andere moment van hun opiatenverslaving af kunnen komen, zonder te veel last te hebben van afkickverschijnselen. Het schijnt dat je na een lange, heftige trip op ibogaïne ineens niet meer zo’n behoefte hebt aan opiaten.

David documenteerde in zijn vorige film, Detox or Die, hoe hij met behulp van ibogaïne van zijn verslaving afkwam. Het vervolg daarop, Iboga Nights, won in de categorie beste Britse film bij het Open City Docs Fest. In deze film wordt getoond hoe andere verslaafden proberen af te kicken met ibogaïne. De film is voor mensen met een stalen maag: vooral de scène waarin iemand heroïne in zijn kruis spuit is geen pretje om naar te kijken. Dit is een van die films waarvan je na het kijken ervan zeker weet dat je nooit heroïne wil proberen, ook niet een beetje. Ik sprak met David over Iboga Nights, zijn ervaringen met ibogaïne en zijn kijk op het gebruik van de drug.

VICE: Hoi David. Waarom wilde je ibogaïne uitproberen?
David Graham Scott: Ik zat al bijna twintig jaar aan de methadon, en was al bijna veertig. Ik gebruikte maar een lage dosis – ongeveer 25 ml, maar ik kwam er maar niet vanaf. En toen kwam het moment waarop ik er klaar mee was om dokter na dokter af te struinen, en het vooral zat was om als een tweederangsburger te worden behandeld.

Wat kun je me vertellen over je verslaving aan opiaten?
Rond 1984 kwam ik in aanraking met heroïne. Ik was wat je zou kunnen zeggen een belabberde junk: in het begin zorgde het er vooral voor dat ik over mijn nek ging. Ik zette stug door, en kwam in aanraking met bepaalde mensen. Dat is allemaal te zien in een experimentele film die ik rond 1986 maakte: Opus Morphia. Ik ontkwam op het nippertje aan de aidsepidemie die in die jaren in Edinburgh heerste.

Hoe ontdekte je ibogaïne?
De man die de werking daarvan ontdekte was aanvankelijk morfineverslaafd – hij nam ibogaïne gewoon als de zoveelste drug om uit te proberen. Na het gebruik ervan kwam hij erachter dat hij niet meer zo verlangde naar de morfine, hij kreeg ook geen ontwenningsverschijnselen. Mijn broer hoorde daarvan en stuurde me de informatie. Ik ging in 2001 naar een conferentie in Londen en ontmoette de ibogaïneleverancier die ook in mijn film Detox or Die voorkomt. De jaren daarop deed ik research naar het gebruik van ibogaïne, maar er waren toen al een paar mensen aan overleden, dus wist ik niet zo zeker of ik het wel wilde proberen.

David Graham Scott

Wat is ibogaïne precies?
Tabernanthe iboga is een Afrikaanse struik met psychedelische effecten. Het wordt door verschillende stammen gebruikt bij rituele ceremonies.

Wat is precies het verschil tussen iboga en ibogaïne?
Het komt allebei van deze plant. De iboga zelf is de rauwe versie van de plant, en de ibogaïne krijg je als je een sterk soort alkaloïde uit de plant isoleert. Het is vergelijkbaar met de volgorde van opium naar morfine naar heroïne: bij iedere stap wordt de substantie verder geraffineerd. Ik nam ibogaïne, en daarna kun je de ibogabast gebruiken voor een aanvullend effect.

Wat gebeurde er toen je ibogaïne gebruikte?
Ik was ongeveer 36 uur aan het trippen, maar het is voor iedereen anders. Na een uurtje of negen werd ik meer lucide en kreeg ik inzicht in wie ik was. Je kunt jezelf uit je trip halen en met andere mensen communiceren.

Kreeg je ook visuele hallucinaties?
Ik had een intense visionaire ervaring. Er zaten veel tijdreisaspecten in, ik bestuurde een ruimteschip dat de ruimte in ging, de ruimte zag eruit als een roosterpatroon. Veel van wat ik zag ging over evolutie, maar ik kan me niet alles herinneren: het was vrij bizar en chaotisch. Soms steeg het boven mijn verstand uit – ik wist dat me iets verteld werd, maar ik kon het niet verstaan. Er golfden ook continu lijnen voor mijn ogen, waardoor het lastig werd om goed te kijken. Het was zeker geen relaxte trip, daar was het veel te intens voor.

David met een ibogaïnecapsule

Was het wel een positieve ervaring?
Een paar visioenen waren erg verhelderend, maar ik zag ook behoorlijk verontrustende beelden. Ibogaïne is niet gemakkelijk te misbruiken: er zijn maar weinig mensen die het op een regelmatige basis willen nemen.

Hoe voelde je je achteraf?
Ik kreeg na afloop alsnog lichte ontwenningsverschijnselen, dus dacht ik meteen: “O nee, het heeft niet gewerkt, ik snap niet dat ik vrijwillig door deze hel ben gegaan.” Maar die verschijnselen verdwenen, dus daarna was ik er wel van overtuigd dat het werkte, en toen ging het afkicken van de methadon behoorlijk gemakkelijk.

Hoe helpt het je precies van de opiaten af?
Dat werkt op twee niveaus: ten eerste is het een intense ervaring waarbij je een zelfinzicht ontwikkelt en ontdekt hoe je vanaf dat punt vooruit kunt. Het gebruik van opiaten zorgt ervoor dat je niet echt meer ziet wat voor teringzooi je leven is, je ziet niet eens meer dat je kamer onder de peuken en bloederige naalden ligt. Ibogaïne opent je ogen, je ziet je leven voor wat het daadwerkelijk is en dan ontstaat de mogelijkheid om daar op een positieve manier verandering in te brengen. Op het tweede niveau doet het iets met de breinreceptoren die reageren op de ontwenningsreactie: het heeft dus effect op de chemie van je brein, en onderdrukt de ontwenningsverschijnselen. Het werkt bijzonder goed tegen opiatenverslavingen, maar minder tegen verslaving aan andere soorten drugs.

Hoe gebruik je Ibogaïne eigenlijk?
Ibogaïne komt in de vorm van een capsule. Mensen gebruiken het op allerlei verschillende manieren, bijvoorbeeld een hoge dosis in combinatie met een lagere dosis iboga. Dat vermindert de kans op een slechte reactie. Omdat je hartslag omlaag gaat, bestaat er namelijk de kans dat je een hartaanval krijgt.

In the film was je houding ten opzichte van de drug nog vrij ambigu. Hoe sta je er nu tegenover?
Nog steeds hetzelfde, eigenlijk. De film laat beide kanten van de medaille zien – het toont ook de fatale risico’s van ibogaïne. Maar ik denk niet dat het aantal doden in verhouding tot het aantal mensen dat het gebruikt, erg hoog is. De meeste mensen die eraan zijn overleden hadden daarvoor al andere gezondheidsproblemen.

Wat zou je de mensen die van plan zijn ibogaïne uit te proberen adviseren?
Doe je research en gebruik het in het bijzijn van iemand die je de drug heeft geleverd, iemand die weet wat hij doet. Een bijeffect van de drug is ataxie, waardoor je je ontzettend dronken gaat voelen en je je niet normaal kunt bewegen. En laat eerst je gezondheid checken, dat is wat ik heb gedaan. Ik sportte voordat ik het gebruikte ook veel, nam supplementen en deed aan juicing.

Zijn er andere psychedelica die helpen met het afkicken van andere drugs?
Ayahuasca schijnt te helpen tegen cocaïneverslaving. Er zijn genoeg andere psychedelische middelen die van oorsprong door stammen worden gebruikt, waarvan steeds meer blijkt dat ze heel goed helpen bij geestelijke gezondheidsproblemen in onze westerse samenleving.

Hoop je op verder onderzoek?
Dr. Ben Sessa, de psychiater en wetenschapper op het gebied van psychedelica die ook in mijn film voorkomt, wil binnenkort beginnen met een onderzoek naar ibogaïne. Ik ben zelf geen wetenschapper, gewoon iemand die gelooft dat onderzoek best wat kan opleveren op dat gebied. Natuurlijk zijn er risico’s en moet je voorzichtig zijn, maar ik juich meer onderzoek alleen maar toe.