Waarom zou een tienermeisje haar vriendje aanmoedigen om zelfmoord te plegen?

In juli 2014 stuurde de 17-jarige Michelle Carter een serie berichten naar haar 18-jarige vriendje Conrad Roy III, waarin ze hem aanmoedigde om zelfmoord te plegen. Afgelopen maand, een jaar na zijn overlijden, stond ze terecht in de rechtbank van Massachusetts. Haar advocaat verdedigde de vrijheid van meningsuiting van de nu 18-jarige Carter. Hij beweerde dat de stroom van berichtjes niets te maken had met het overlijden van de jongen en dat de berichten volgens de wet niet openbaar gemaakt hadden mogen worden.

De details van de zaak roepen zowel vragen als irritatie op. Carters pijnlijke fascinatie met Roys belofte om zelfmoord te plegen is storend: haar transformatie tot pleitbezorger op het gebied van geestelijke gezondheid in de maanden na zijn dood, is in het licht van de feiten behoorlijk hypocriet, en komt in de buurt van een mogelijke psychose.

De meest prangende vraag is een simpele: waarom moedigt iemand een zelfmoord aan? Pesten staat bekend als een van de meest voorkomende reden van tienerzelfmoord. Slachtoffers van pestgedrag hebben vijf keer meer kans om zelfmoord te overwegen dan een gemiddeld mens. De aanmoedigingen van Carter vallen ergens tussen dwingen, aanmoedigen, en iets compleet anders. Om meer te weten te komen sprak VICE met de beroemde klinische psycholoog en auteur Dr. Seth Meyer (nee, niet die). Meyer voert in Los Angeles risico-analyses uit die te maken hebben met relaties, en is een columnist voor Psychology Today, waarin hij onder meer schreef over vrouwelijke psychopathie.

VICE: Wat is uw specifieke achtergrond? Werkt u met mensen van alle leeftijden, of vooral met jongeren?
Dr. Seth Meyers: Ik heb ervaring in het werken met mensen die lijden aan zware en chronische geestesziekten. Zowel met poliklinische patiënten als met patiënten in een ziekenhuissetting.

Wat was volgens u, als iemand die veel behandelingen geeft op het gebied van relaties, de reden dat zoiets is gebeurt? Wat waren aanvankelijk de beweegredenen van haar die eruit sprongen?
Dit is op geen enkele manier een normale zaak. We zien niet zoveel voorbeelden van mensen die andermans zelfmoord aanmoedigen. We praten dus over een minuscuul klein percentage van de mensheid dat zoiets doet. De vraag is: wat waren haar beweegredenen om de zelfmoord aan te moedigen?
Je zou kunnen zeggen dat ze moordgevoelens had. Vervolgens kan je je afvragen of ze moordneigingen had. Speelde ze met de gedachte om anderen te vermoorden, of met de hoop dat anderen zouden sterven? Als ik haar zou behandelen zou ik haar testen om te zien of ze psychopathische karaktertrekken zou vertonen. Dit is namelijk pesten op de meest kwaadaardige manier. Situaties als deze kunnen wijzen op een psychopathisch type .

Dan is het dus de vraag of ze een psychopaat is of niet.
Het is zeker mogelijk dat zij een psychopaat is.

Is er een geslacht, of een bepaalde leeftijdscategorie, die meer kans maakt om psychopaat te zijn?
De meeste onderzoeken wijzen uit dat een overweldigende meerderheid van de psychopaten man is. Dus ja, op een bepaalde manier wel. Daarentegen zijn er veel experts in de wereld van de psychopathie (een erg specifieke studie) die geloven dat het werkelijke aantal vrouwen met deze afwijking een stuk hoger ligt.

Hoger dan de onderzoeksgegevens weergeven?
Ja. De maatschappelijke opvattingen die wij hebben over geslacht zorgen ervoor dat mannen eerder opgepakt worden voor criminele feiten. Dit staat in contrast met de maatschappelijke opvattingen die wij hebben over vrouwen. Ik heb eens een situatie beschreven waarin een oudere vrouwelijke verpleegster voor een bejaarde man zorgde. Ze zou geld van hem kunnen stelen, maar mensen zouden dat nooit verwachten van een 65-jarige zuster. Ze zou dat "nooit" doen als een professional of als vrouw. Daarom geloof ik dat het percentage (vrouwelijke psychopaten) hoger is dan de statistieken die wij voorgeschoteld krijgen.

De zaak waar we over praten is daar een heel goed voorbeeld van, lijkt mij. Het gooit de traditionele rolpatronen door de war, doordat de vrouw kenmerken vertoond van een psychopaat, terwijl de man zelfmoordneigingen heeft.
Ik denk inderdaad dat (Michelle) Carter consequent is in haar gedrag. Ze volhardt in het druk zetten. De reden dat het aantal mensen dat anderen aanmoedigt om zelfmoord te plegen zo laag is, zou kunnen zijn dat de informatie van mensen zou moeten komen die al zelfmoord gepleegd hebben. Daarnaast zou je ook een groep mensen moeten vinden die zelfmoord overweegt en daarnaast ook nog openstaat voor sociale beïnvloeding en druk.

Een erg specifieke groep dus?
Ik zou bijvoorbeeld zelfmoordneigingen kunnen hebben, of na kunnen denken over zelfmoord plegen, maar wanneer iemand me aanmoedigt, denk ik: flikker op, ik doe wat ik zelf wil. Wat je dus nodig hebt is een samenkomst van meerdere factoren. Ik denk dat deze jongen (Conrad Roy III) psychisch erg kwetsbaar en gevoelig was. Het leek er ook erg op dat hij een meer-dan-platonische relatie had met Michelle Carter. We weten de ware aard van hun relatie ook niet, dus we kunnen er ook niet te veel over speculeren.

Denk je dat een psychopaat in staat is zulke eigenschappen –de kwetsbaarheid en gevoeligheid- herkent? En zo ja, zou dat een deel van de aantrekkingskracht kunnen zijn?
Absoluut. Het meisje gaf aan dat Roy openlijk met haar over zijn depressie praatte, dus zij had de informatie om te weten dat hij psychisch kwetsbaar was. Ze zou gebruik gemaakt kunnen hebben van tactieken om hem te manipuleren, maar we kunnen alleen maar speculeren over welke tactieken dat zouden kunnen zijn. Maar de toon van haar berichten is extreem manipulatief en dwangmatig.

Stel je print deze berichtwisseling in zijn geheel uit, je haalt de namen en alle informatie weg over wie wat zei. Vervolgens laat je dit document zien aan een kamer vol met professionals. Wat denk je dat er geconcludeerd zou worden met betrekking tot de gendervooroordelen?
Ik denk dat vooroordelen suggereren dat vrouwen vaker aan depressie lijden. Mensen verwachten depressies eerder bij vrouwen dan bij mannen. Mannen zijn ook opgevoed om hun kwetsbaarheden te verstoppen en om verbaal en emotioneel minder expressief te zijn. Dus in een berichtenwisselingen waarin één persoon depressief overkomt, denk ik dat de meeste mensen verwachten dat de depressieve persoon een vrouw is.

Als je haar beweegredenen zou willen achterhalen: wat zou in theorie een gewenst resultaat kunnen zijn, wat bereikt ze ermee een ander de dood in te praten?
Iemand zou een ander persoon tot zelfmoord kunnen proberen te dwingen om er gevoel van macht of bevrediging uit te krijgen. De gedachte is dan: als ik deze persoon het meest extreme of bizarre ooit kan laten doen, kan ik hem alles laten doen. Ik denk dat dit bevredigend was voor dit meisje, om zo veel macht over hem te hebben. Dit gedeelte komt het meest overeen met psychopathie. Want we weten dat psychopaten zich vooral focussen op winnen, en macht boven alles verkiezen.

Dit is geen karaktertrek dat je ziet bij een sociopaat?
Nee, want psychopaten zijn veel ernstigere gevallen dan antisociale personen. Als je praat over psychopaten, praat je over mensen die gewoonweg niet normaal zijn. Hun hart klopt bij de gratie van macht en controle. Wanneer zij een kamer binnen lopen, kunnen ze binnen een minuut potentieel kwetsbare doelwitten uitkiezen, gebaseerd op postuur, houding en de zelfverzekerdheid waar iemand mee praat.

Is dit een eigenschap die zij bewust kunnen ontwikkelen of is het een natuurlijke instinctieve impuls om een kamer op die manier te scannen?
Psychopaten zijn actief bezig met het ontwikkelen van deze eigenschap.

Het nieuwe boek van Seth Meyer, Overcome Relationship Repetition Syndrome is net uit.

Denk jij aan zelfdoding? Of ken jij iemand die aan zelfdoding denkt? Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via www.113.nl of bel 0900-0113.

Lees ook:

Hoe komt het dat zoveel Vlamingen zelfmoord plegen?

Ik werkte bij een zelfmoordhulplijn