FYI.

This story is over 5 years old.

nieuws

Ben je een hem, een haar of een hän?

In Zweden overwegen ze een nieuw persoonlijk voornaamwoord dat geslacht achterwege laat wettelijk goed te keuren. We vroegen Zweden op straat wat ze daarvan vinden.

In Zweden is het geslachtsloze voornaamwoord ‘hän’ populair bij homo’s en in radicale linkse en feministische kringen, omdat het de mogelijkheid biedt om een persoon te beschrijven zonder hun geslacht te verhullen. Zij geloven dat een persoon zijn of haar geslacht niets te doen heeft met zijn, haar of dus häns identiteit. Ook al bestaat de term al jaren, het debat over hän is pas onlangs buitenproportioneel opgeblazen door de media, die van “een veer een hä(a)n maken,” zoals we dat in Zweden zeggen.

Advertentie

Ook al moet ‘hän’ nog goedgekeurd worden als authentiek voornaamwoord zorgt de huidige mediagekte (verschillende artikelen in dagbladen, discussies op tv, kinderboeken zonder een enkele ‘hem’ of ‘haar’ erin en een compleet nummer van het uitgaansblad Nöjesguiden waarin alle voornaamwoorden zijn vervangen door ‘hän’) ervoor dat het slechts een kwestie van tijd is voordat het geslachtsloze voornaamwoord officieel wordt goedgekeurd. In de nationale encyclopedie van Zweden wordt het al beschreven als “een aangeraden geslachtsneutraal persoonlijk voornaamwoord dat ‘hem’ of ‘haar’ vervangt.”

We vroegen enkele Zweden hoe ze over hän dachten, en over de mogelijkheid dat ze het voornaamwoord in de nabije toekomst dag in dag uit zouden moeten tegenkomen. (En als mazzeltje kwamen we ook Jan Guillou tegen: na Stieg Larrson en Astrid Lindgren Zwedens bekendste auteur.)

Jan Guillou, 68, auteur.

VICE: Hallo, Jan Guillou! Wat vind jij van het woord ‘hän’?
Jan Guillou: Ik vind het stom, want het verandert niets. Het kan alleen maar teksten verwarrend maken.

Hoe is het verwarrend?
Je weet niet of de tekst over hem of haar gaat – dat is het hele punt van voornaamwoorden. Misschien is het oké om het af en toe in een column te gebruiken, als een soort kleine demonstratie, maar het is een onmogelijk project om het woord in de Zweedse taal te adopteren.

In het Zweeds Academisch Woordenboek betekent ‘hän’ ‘slijpsteen’.
Ja. En het klinkt als haan in het Nederlands.

Advertentie

Vind je dat de nieuwe betekenis van het woord in het Zweeds Academisch Woordenboek moet komen?
Nee! De Academie heeft meer autoriteit dan die feministen die onze taal willen saboteren.

Vind je het sabotage?
Ja.

Ik ga ervan uit dat je wilt dat er naar je verwezen wordt als man?
Nou, ik ben een man. En dat is een groot onderdeel van je identiteit?
Ja. Ik denk niet dat mijn geslacht iets te maken heeft met gelijkheid omdat het een politieke kwestie is.

Elias, 30, entrepreneur. 

VICE: Hoi, Elias. 
Elias: Hallo.

Wil je liever hän genoemd worden in plaats van hem? 
Weet ik nog niet.

Is het ongemakkelijk om hem genoemd te worden? 
Mja.

Dus je vindt het ongemakkelijk als je wordt onthuld als man, wanneer anderen over jou praten? 
Ja. Eigenlijk kan ik niet echt over hem, haar of hän met jou praten.

Hoezo?
Het is ongemakkelijk. Ik weet niet. Ik kan nog niet echt een beslissing maken.

Urban Renström, 57, werkt bij een bank.

VICE: Ken je het woord hän?
Urban: ja.

Wil je liever hän of hem genoemd worden?
Hem.

Waarom?
Omdat ik denk dat het prima is om hem genoemd te worden. Dat is super!

Dus je vindt het feit dat je een man bent een deel van je identiteit?
Zeker weten!

Wat vind je van mensen die liever hän genoemd willen worden?
Ik heb daar wat problemen mee. We hebben verschillende geslachten. Waarom kunnen we daar geen verschillende benamingen voor hebben? Wat is het probleem? Wat is er zo raar aan? Als je ongelijkheid in de maatschappij wilt opheffen dan geloof ik niet dat je dat kunt doen door de betekenis van woorden te veranderen. Als je schoonmakers interieurverzorgers noemt, dan doen ze nog steeds precies hetzelfde werk. Ik geloof niet dat woorden iets veranderen.

Advertentie

Anette Hagelin, 26, mode student.

VICE: Hé hallo. Heb jij ooit van het woord hän gehoord?
Anette: Ja. Ik voel me daar wel goed bij!

Dus jij wilt liever hän dan haar genoemd worden?
Ik ben een zij. Ik weet niet of ik liever hän genoemd wil worden. Ik denk niet dat het me zou boeien. Ik zou misschien liever hän genoemd willen worden omdat ik nooit zo genoemd wordt. Ik snap niet echt waarom het zo’n big deal is. Ook al denk ik dat we misschien wel een woord nodig hebben dat niet op iemands geslacht focust.

Waarom?
Er zijn genderspecifieke rollen in de maatschappij waar we tegenin moeten gaan. Hän is misschien wel nuttig in boeken enzo, want dan maakt het niet uit wat iemands sekse is.

Dus je zou het niet erg vinden als ik je moeder hän zou noemen?
Nee, niet echt.

Cecilia Hedenblad, 76, met pensioen.

VICE: Heb je gehoord van het woord hän?
Cecilia: Ja.

Wat vindt u daarvan?
Ik vind het idioot.

Er is een zegspersoon van de RFSL (Zweedse federatie van rechten voor lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders) die al zeven jaar hän genoemd wordt. Hän vindt het heel vervelend als hän iets anders genoemd wordt dan hän.
Daar snap ik dus helemaal niets van.