Kersverse studenten vertellen hoe corona hun studententijd verknalt

Dagenlang achter een beeldscherm doorbrengen, vereenzamen in kleine studentenkamertjes, gebrek aan motivatie, onhandige online lessen, geen structuur-  het is slechts een greep van wat studenten dit studiejaar moeten doorstaan. Hoe is het om als jong persoon, vol hoop en dromen, aan een studie te beginnen tijdens een pandemie?

“De gevolgen van COVID-19 op het onderwijs zijn heel groot. Ik durf wel te zeggen dat het onderwijs op z’n kop staat,” vertelt Lyle Muns (26), voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb). Toch weerhoudt COVID-19 mensen niet om te gaan studeren. De voorlopige cijfers laten volgens Muns een aanzienlijke stijging zien van Nederlandse studenten. “Meer mensen hebben hun middelbare school afgerond omdat het eindexamen niet doorging. Studeren is een van de weinige opties: de arbeidsmarkt is ruk dus een baan vinden is lastig en mensen nemen minder snel een tussenjaar omdat op reis gaan wordt afgeraden.”

Voor Sigrid (17) was corona een doorslaggevende factor om dit jaar nog niet te gaan studeren. “Ik wil niet op deze manier beginnen aan een studie, met al dat onpersoonlijke online lesgeven. Maar het wordt nog spannend of dat volgend jaar anders is, anders had ik net zo goed dit jaar kunnen beginnen.” Het blijft wel een uitdaging om de dagen zinvol te besteden, zegt ze.  “Ik heb een bijbaantje en hoop aan het einde van het jaar nog op reis te kunnen gaan. Ik probeer veel structuur in mijn dagen aan te brengen, en een standaard slaapritme aan te houden. Tijdens de semi-lockdown voelde ik me heel eenzaam en somber. Ik wilde niet opstaan, omdat ik dacht: wat heeft het voor nut? Gelukkig gaat het nu goed. Alleen zal ik altijd degene zijn met een ‘corona-diploma’, en dat vind ik heel jammer.”

Floris (20) besloot wel te gaan studeren. De gloednieuwe student Kunst & Economie is deze week begonnen. “Mijn eerste introductiedag was verschrikkelijk, die was via Zoom. Het is de bedoeling dat ik mede-studenten leer kennen, maar niemand praat met elkaar, omdat het ongemakkelijk is. Ook de docenten lijken ongemakkelijk. En voor die halfslachtige online meetings betaal ik veel studiegeld. Het werkt niet bepaald motiverend, en dat terwijl ik zo’n zin had om te gaan studeren. De HKU neem ik het niet kwalijk, zij vinden het waarschijnlijk net zoals vervelend als ik.”

“Wij hebben onze vraagtekens bij het online lesgeven,” zegt Muns. “Een hoorcollege kan nog wel online, maar bij werkgroepen draait om samen de diepte in duiken, discussiëren. Dat is online stukken lastiger. HBO-studenten leren een beroep, dat valt nog moeilijker online te regelen. Het Ministerie van Onderwijs hebben we gevraagd om te helpen met het huren van theaters, leegstaande congreszalen en andere grote zalen waar anderhalve meter gewaarborgd kan worden. We hebben daarvan nog geen resultaat gezien, we hadden eigenlijk meer actie verwacht. 

Het gebrek aan duidelijkheid zorgt ervoor dat studenten niet weten waar ze aan toe zijn. Feline (18), student Geneeskunde uit Amsterdam, maakt zich grote zorgen over haar toekomst. “Het is nog maar de eerste week, maar er is al veel onduidelijkheid. Gaat mijn stage dit jaar wel door? Ik ben bang dat ik die leermomenten mis − ervaring opdoen is belangrijk voor mij, en voor mijn cv.  Ik mis begeleiding vanuit de universiteit, we worden niet gerustgesteld. Door de overheid voel ik me in de steek gelaten, ik heb het idee dat er te weinig naar goede alternatieven wordt gezocht. Ik ben onderdeel van de verneukte generatie, en vind dat wij meer gehoord moeten worden.”

Daar sluit Muns zich bij aan. “Als je beleid maakt óver studenten, moet je ze betrekken bij de besluitvorming. Juist in een crisis als deze. Ik ben ongerust over de toon van het debat over studenten. Er wordt een beeld geschetst dat ze roekeloos en onverantwoordelijk zijn. Natuurlijk zijn er jongeren die zich niet aan corona-regels houden en naar illegale feestjes gaan. Maar dat betekent niet dat alle studenten over een kam geschoren moeten worden.”

De coronamaatregelen hebben ook hun effect op de geestelijke gezondheid van studenten. Feline vertelt aan de telefoon dat ze al de hele week zit te videobellen op haar kamer. “Ik ben in een nieuwe stad, ik wilde graag in Amsterdam wonen, en het is moeilijk dat ik geen fysiek contact heb met mensen van m’n studie. Via Zoom is de drempel te hoog om je echt met elkaar te verbinden. Als student voel ik me geïsoleerd. Omdat ik me zorgen maakte over mijn psychische gesteldheid, heb ik me aangemeld bij een studentenvereniging.”

Muns: “Het welzijn van de studenten is iets waar we goed op moeten letten. Onze generatie heeft al te maken met een enorme prestatiedruk, veel stress, maar door de corona-crisis zitten studenten veel thuis achter hun computerscherm, hebben ze weinig contact met medestudenten. Dat kan veel risico’s meebrengen: we moeten er alert op zijn dat ze vereenzamen. Het is voor jongeren in alle opzichten een heel moeilijke tijd.” Hij denkt dat er wel degelijk manieren zijn om het leven van jonge studenten wat aangenamer te maken, zolang de politiek bereid is naar ze te luisteren, en af en toe creatief na te denken. “Het is niet dat we zeggen: gooi meteen alles open, maar we hebben het gevoel dat niet alle mogelijkheden worden benut.”