Kunnen we niet massaal een winterslaap houden om het coronavirus te verslaan?

Nadat we deze zomer in het park hebben gepicknickt, bij elkaar in de tuin zaten en wandelingen maakten op anderhalve meter afstand, staat er nu iets voor de deur wat de pandemie een stuk moeilijker gaat maken: de winter. Het wordt kouder en donkerder en we zullen meer binnen blijven. En omdat het binnenshuis moeilijker is om voldoende afstand van elkaar te houden, zullen we nog minder mensen gaan zien.

Dat is niet echt een vooruitzicht waar je graag je bed voor uitkomt. Het liefst zou je dat dan ook gewoon niet doen, nu lekker in een diepe winterslaap vallen en wachten totdat al die ellende voorbij is. Als de meer dan zeven miljard mensen op aarde een winterslaap zouden houden – of een torpor, in ons geval – zou dat ons niet alleen een hoop verdriet besparen, maar zou het coronavirus ook veel minder kans hebben om zich te blijven verspreiden. “Het virus zou uitsterven als het niet meer van mens tot mens kan worden doorgegeven,” zegt Andrew Noymer, universitair docent volksgezondheid aan de Universiteit van Californië in Irvine.

Je kunt je natuurlijk afvragen of dit voorstel praktisch uitvoerbaar is – denk alleen al aan de logistiek die nodig is om iedere aardbewoner in een winterslaap te brengen. Het grootste obstakel is echter dat het gewoonweg niet kan. De onderzoekers die we voor dit stuk spraken, zeggen dat daar ook niet snel verandering in komt. Maar los daarvan is het idee om onze stofwisseling te verlagen helemaal zo gek nog niet: er zijn veel wetenschappers die zich er daadwerkelijk mee bezighouden. Afgelopen januari publiceerde een groep onderzoekers – van wie sommigen in 2018 deelnamen aan een NASA-workshop over torpor – een artikel waarmee de eerste stappen binnen dit onderzoeksveld zijn gezet.

Volgens dit paper zou het uitdiepen van de diepe slaap – de toestand waarin het menselijk lichaam zijn laagste stofwisseling bereikt – ertoe kunnen leiden dat de stofwisseling tot wel 20 procent afneemt. Een nog diepere, sciencefiction-achtige torpor zou de stofwisseling zelfs kunnen terugdringen met 98 procent, zegt Matthew Regan, een van de auteurs van het artikel, die werkt op de afdeling Comparative Biosciences aan de Universiteit van Wisconsin-Madison.

Mensen die een beroerte of hartaanval hebben gehad, worden weleens behandeld met een therapeutische hypothermie – een techniek waarbij de lichaamstemperatuur gecontroleerd wordt verlaagd. Ook proberen wetenschappers zoogdieren in een torpor te krijgen die daar normaal gesproken niet in belanden.

Zo’n verlaagde stofwisseling kan ervoor zorgen dat mensen minder zuurstof nodig hebben en minder CO2 uitstoten tijdens ruimtevluchten. Van verschillende soorten torpor is ook onderzocht hoe ze kunnen worden toegepast voor medische behandelingen.

Een diepere torpor – die in de toekomst met chemische of technologische middelen veroorzaakt zou kunnen worden – kan er ook voor zorgen dat astronauten minder zuurstof, voedsel en water nodig hebben, wat een hoop gewicht scheelt voor ruimtevaartuigen. Volgens Regan zijn dieren die in een torpor belanden ook bestand tegen straling, wat voor de mens een van de grootste uitdagingen is bij verre ruimtereizen. Daarmee zouden astronauten dus ook over langere afstanden gezond en wel kunnen blijven.

Volgens wetenschappers die hier onderzoek naar hebben gedaan, is het niet uitgesloten dat mensen in staat zijn om een winterslaap te houden. “Winterslaap en torpor, processen die bij veel zoogdieren op een natuurlijke wijze plaatsvinden, zouden een goede manier kunnen zijn om patiënten en astronauten op een langere termijn gezond te houden, maar dat bestaat vooralsnog alleen in sciencefiction,” aldus een artikel uit 2018 in Bioscience Horizons. “Maar omdat de meeste winterslaapgenen ook in het menselijke genoom zitten, kunnen we met behulp van huidige methodes, zoals CRISPR-CAS, wel onderzoeken hoe we in de toekomst een winterslaap of torpor kunnen opwekken.”

Deze toepassingen zouden ook nuttig kunnen zijn voor mensen op aarde, vooral tijdens een pandemie, zegt C. Loren Buck. Hij is bioloog aan de Northern Arizona-universiteit en ook een van de medeauteurs van het artikel. Buck overwoog zelfs om een apart paper te wijden aan hoe een verlaagde stofwisseling het leven tijdens de pandemie zou kunnen verbeteren, maar daar heeft hij de kans nog niet voor gekregen.

Als iemand die besmet is met COVID-19 in een torpor wordt gebracht, zou je daarmee volgens Buck kunnen voorkomen dat het virus zich binnen het lichaam verspreidt, aangezien sommige virussen daarvoor gebruikmaken van biologische processen. Er zijn echter ook virussen die dan alsnog inactief in het lichaam blijven, zoals herpes. Buck, die benadrukt dat hij epidemioloog noch ademhalingsdeskundige is, zegt dat COVID-19 ervoor zorgt dat je longen minder goed functioneren, en er dus minder zuurstof in je bloed terechtkomt. Het zou dus kunnen helpen om de behoefte aan lucht te verminderen door de stofwisseling te vertragen. Maar desondanks blijft COVID-19 een ingewikkelde ziekte, die zijn weerslag kan hebben op meerdere lichaamsdelen.

“Sciencefiction heeft ons een hoop goede ideeën opgeleverd,” zegt hij.

Volgens Regan zou een torpor ook kunnen helpen om mensen door een stressvolle periode te loodsen. “Mensen raken het zat om binnen te blijven zitten – na een tijd heb je het met dat zuurdesembrood ook wel gezien,” zegt hij.

Het ziet er niet naar uit dat astronauten op korte termijn in torpor zullen gaan, laat staan mensen tijdens de pandemie. Er is wel vooruitgang geboekt in toepassingen bij ratten, die normaal gesproken ook niet in torpor gaan, maar volgens Regan is er nog veel werk aan de winkel voordat mensen ook in zo’n langdurige slaap kunnen worden gebracht.

Voor al dat werk is geld nodig en moeten we beter begrijpen hoe het proces in de natuur plaatsvindt bij beren, grondeekhoorns en maki’s. Ook moeten er medicijnen worden ontwikkeld om het proces veilig na te kunnen bootsen, en moeten we beter in kaart brengen hoe het menselijk lichaam erop reageert en wat het fysiek aankan.

“Ik hoop het zelf nog mee te maken, maar dat is wel erg optimistisch,” zegt Regan. Hij denkt dat de gevolgen van de pandemie sterk teruggedrongen kunnen worden als mensen zich gewoon goed genoeg van elkaar afzonderen. “Ik denk dat we niet per se een verlaagde stofwisseling nodig hebben om de verspreiding van COVID te voorkomen,” zegt hij.

Bij dit soort plannen zijn er volgens Noymer ook vaak onvoorziene gevolgen. Als de hele wereld in zou dutten, wordt het bijvoorbeeld lastiger om immuniteit te ontwikkelen. En zelfs als de ziekte bijna volledig uitgeroeid zou zijn, zouden er altijd nog monsters kunnen liggen in een of ander vergeten laboratorium.

“Mensen zijn er altijd erg goed in om onvoorziene of onbedoelde gevolgen over het hoofd te zien,” zegt hij.

Het klinkt misschien als een fijne gedachte dat de pandemie voorbij is als je eenmaal weer ontwaakt, maar voor hetzelfde geld raast-ie gewoon nog door in de lente. En daar moet je dan ook weer opnieuw mee leren omgaan.

Volgens Buck roept het idee om miljarden mensen tegelijkertijd te laten slapen ook ethische vragen op – al zou je het ook theoretisch gezien ook in shifts kunnen doen. Maar het is al lastig genoeg om mensen ervan te overtuigen om een mondkapje te dragen of in quarantaine te gaan – of überhaupt te laten erkennen dat de ziekte bestaat, in sommige gevallen. Dus je moet wel heel goed je best doen om al die mensen ook vrijwillig voor een paar maanden onder zeil te laten gaan.

“Zouden mensen het pikken als de overheid dat van ze verlangt?” vraagt hij zich retorisch af.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US