Wat er gebeurt als je abortus mislukt

Afgelopen jaar had ik een abortus. Nadat ik had besloten dat ik mijn zwangerschap wilde beëindigen, vroeg een vrouw van de British Pregnancy Advisory Service (BPAS) of ik liever een abortuspil of een instrumentele abortus wilde, dus een kleine operatie. Ik had geen flauw idee.

“Wat is het verschil?” vroeg ik.

“Bij de eerste neem je een pil, de tweede is wat ingrijpender.”

Ik had weinig tijd om dieper in de details in te gaan – en dat wilde ik eigenlijk ook niet – dus ik koos de abortuspil, omdat die me wat simpeler leek. Bovendien kon dat nog, omdat ik er op tijd bij was. Toen ik bij mijn afspraak kwam, legde de verpleegkundige uit dat een abortuspil uit twee verschillende medicijnen bestaat: mifepriston, dat ik in de kliniek gelijk moest slikken om de zwangerschap te remmen, en misoprostol, at bestaat uit vier tabletten die ik 8 tot 72 uur later in mijn vagina moest aanbrengen. Het voelde een beetje alsof ik mezelf wat aandeed. Toen ik weer terugkwam in de wachtkamer moest ik huilen, en mijn moeder sloeg haar armen om me heen. Ik had een naar gevoel dat ik sinds mijn jeugd niet meer had gevoeld.

“Ik weet het,” zei ze zacht terwijl ze mijn haren streelde.

Volgens de verpleegkundige zou de miskraam binnen twee weken plaatsvinden nadat ik de medicatie had genomen. Het zou wat weg hebben van een zware ongesteldheid, maar zou binnen een dag over moeten zijn. Ik zou tot een week nog milde krampen kunnen ervaren. Als het pijn zou doen kon ik een pijnstiller nemen.

Ongeveer vier uur later, toen we weer thuis waren, voelde ik tussen mijn onderrug en navel een stekende pijn die ik nog nooit eerder had gehad. Binnen een uur was ik bevallen. De uitgebreide omschrijving zal ik je besparen, maar denk vooral aan een hoop weeën, gebraak, gehuil, bloed en poep. Het voelde traumatiserend, maar gelukkig was mijn moeder erbij – op een bepaalde manier bracht het ons ook dichter bij elkaar.

Ongeveer twaalf uur later werden de weeën minder heftig, en dacht ik dat het ergste wel voorbij moest zijn. Een week later waren ze er echter nog steeds, en ging ik naar de huisarts voor wat sterkere medicijnen. Hij controleerde mijn bloeddruk, die “gevaarlijk laag” bleek te zijn, en stuurde me naar de spoedeisende hulp.

Na uren huilend op de grond te hebben gelegen in de wachtkamer van de zwangerschapskliniek, tussen alle andere hoogzwangere vrouwen, bevestigde een scan waar ik al bang voor was: de abortus was mislukt, en geclassificeerd als ‘incompleet’. Dat woord herkende ik nog vaag van mijn eerste consult. Een incomplete abortus betekende niet dat je gewoon de pillen neemt zoals het hoort, en het abortus-proces om wat voor reden dan ook niet in gang wordt gezet; het betekent dat dit proces wél is gelukt, maar dat het lichaam er niet in is geslaagd om alle resten zwangerschapsweefsel te verwijderen.

Om dit toch voor elkaar te krijgen zou ik drie dagen later geopereerd worden. Daarna nam ik een week vrij, want het had me fysiek en emotioneel volledig uitgeput.

Abortus is een onderwerp waar de meeste mensen eigenlijk maar weinig over weten – wat het precies inhoudt, wanneer het wel en niet werkt, hoe het voelt en hoe ook dat weer per persoon kan verschillen. En als het er eens een keer over gaat, dan ligt het zwaartepunt vooral op het morele aspect. Terwijl we onze energie veel beter kunnen gebruiken om vrouwen te helpen om goed geïnformeerde keuzes over hun lichamen te maken. Want of je nu voor of tegen abortus bent: vrouwen doen het nu eenmaal, of ze dat nou in dank wordt afgenomen of niet.

Volgens de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd vinden er in Nederland jaarlijks meestal rond de 30.000 abortussen plaats, die meestal gebeuren in de eerste zeven weken van de zwangerschap – dan is het ook het meest effectief. Er wordt dan ook vaak gekozen voor abortuspillen, die er “in 95 procent van de gevallen in slagen om alle resten van het zwangerschapsweefsel te verwijderen”. Dat zegt Dr. Yvonne Neubauer van Marie Stopes, een internationale ngo die zich inzet voor anticonceptie en veilige mogelijkheden om een abortus te ondergaan. Mijn incomplete abortus was wat dat betreft enorme pech, maar ook weer niet iets wat verder nooit voorkomt.

Diana had een abortus toen ze negentien was, en in haar eerste jaar op de universiteit zat. “Ik kende niemand die het ook al eens had meegemaakt, laat staan een mislukte” zegt ze. De procedure verliep volgens plan, en Diana werd naar huis gestuurd, in de veronderstelling dat het voorbij was. Een paar weken later, toen ze op vakantie was, merkte ze dat ze enorm hevig bloedde. “Het was vreselijk. Als ik douchte en omlaag keek, was het gewoon helemaal rood. Ik bloedde dwars door mijn maandverband heen, en zwemmen was onmogelijk.”

Toen het in het vliegtuig nog erger werd, realiseerde Diana zich dat er echt iets goed fout zat. “Het bloed stroomde eruit en sijpelde door mijn jurk op de stoel. Het was vernederend en heel eng.” Eenmaal geland, zochten Diana en haar familie meteen hulp. Ze kreeg te horen dat de abortus was mislukt en ze een operatie moest ondergaan.

“Ik was getraumatiseerd en stopte met mijn studie,” zegt ze. “En ik voelde me ook schuldig: het was alsof ik gestraft werd vanwege mijn keuze om de zwangerschap te stoppen.”

Wat lastig is, is dat vrouwen enorm verschillend kunnen reageren op precies dezelfde procedure. Veel vrouwen bevallen van hun kind na twee uur milde weeën te hebben gehad, en aan de andere kant zijn er ook vrouwen die na 72 pijnlijke uren een keizersnede ondergaan. Net zoals er ook vrouwen zijn die nauwelijks pijn voelen bij de menstruatie en die er juist zoveel last van hebben dat ze een paar dagen amper in staat zijn om te werken. “Vrouwelijke lichamen zijn heel complex en kunnen heel verschillend zijn, dus dat geldt ook voor de werking van de abortus,” zegt Dr. Neubauer. “Zelf gaan we voor onze adviezen altijd uit van het gemiddelde. We bieden een hoop verschillende middelen, waaronder een hulplijn die 24 uur per dag bereikbaar is.”

En hoe zit het met de zeer zeldzame groep vrouwen waarbij de abortus simpelweg niet werkt?

Toen journalist Zoë Beaty na negen weken een abortus onderging, ging ze naar huis om haar miskraam af te wachten. Ze wachtte en wachtte, maar er veranderde niks – ook na een aantal dagen niet. Ze durfde niet naar haar werk te gaan omdat ze niet wilde dat de miskraam daar plaats zou vinden, en van de kliniek mocht ze pas terugkomen als de periode van twee weken na de behandeling was verstreken. Dus er zat niks anders op dan thuis te blijven.

“Het was heel frustrerend,” zegt ze. “Ik wist dat ik nog steeds zwanger was, ik voelde het in mijn buik zitten, maar totdat de kliniek dat twee weken later bevestigde nam niemand me serieus. Het liep nogal uit de hand, voor mijn gevoel. Ik had er nooit zo bij stilgestaan dat abortussen niet zouden kunnen werken, en toen ik ernaar googelde vond ik alleen wat pseudo-religieuze onzin dat het een ‘teken’ was, maar daar had ik natuurlijk niks aan.” Uiteindelijk werd Zoë na elf weken zwangerschap geopereerd, en werd de zwangerschap beëindigd.

Het kan gebeuren dat je na de medicatie weliswaar begint met bloeden, maar dat de zwangerschap zich gewoon blijft voortzetten. Of je daarna je zwangerschap nog kunt stoppen verschilt per land: in Nederland mag dat na maximaal 24 weken, tenzij er “zeer zwaarwegende medische redenen” voor zijn. In Ierland mag je daarentegen slechts tot 12 weken een abortus laten plegen – het was er tot voor kort zelfs nog illegaal.

Zelf heb ik geen moment spijt gehad van mijn abortus, omdat het de juiste beslissing was voor zowel mij als voor mijn eventuele kind. Abortus is een veilige, medische procedure en de meeste vrouwen krijgen er helemaal geen complicaties bij. Toch had ik van tevoren graag beter geïnformeerd willen zijn over wat er allemaal met mijn lichaam zou kunnen gebeuren. Ik wens geen enkele vrouw toe wat mij is overkomen. Zoals Dr. Neubauer zegt: “De enige manier waarop we elkaar kunnen helpen is om er open en eerlijk over te zijn, en erover te praten