Ben ik depressief of gewoon heel verdrietig?

Mensen denken vaak dat ze depressief zijn wanneer ze verdrietig zijn, of verdrietig wanneer ze depressief zijn. Het kan heel makkelijk zijn de twee te verwarren, aangezien beide gemoedstoestanden voornamelijk gekarakteriseerd worden door een achteruitgang van iemands stemming. “Het is bij lange na niet het enige kenmerk, maar we associëren depressie met een verdrietige stemming,” zegt Guy Winch, psycholoog in new York en auteur van het boek Emotional First Aid: Healing Rejection, Guilt, Failure, and Other Everyday Hurts . “Maar ze staan niet gelijk aan elkaar.”

Natuurlijk kan het best weleens voorkomen dat je, na je relatie op een desastreuze manier verpest te hebben of je baas te hebben teleurgesteld, uitroept dat je depressief bent – maar hoe kun je bedroefdheid nu echt onderscheiden van een serieuze depressie? Hoe weet je of je gewoon in een bepaalde emotionele staat verkeert, of met een depressie kampt?

Probeer ten eerste terug te denken aan de laatste keer dat je je verdrietig voelde. (Sorry dat ik je deze gevoelens laat herleven.) Waardoor werden die gevoelens veroorzaakt? Misschien was er een familielid overleden, of maakte een van je vrienden een opmerking die totaal verkeerd viel. Wat het ook was, je voelde je waarschijnlijk verdrietig óver iets. “Verdriet is een normale, menselijke emotie,” vertelt Marwa Azab, docent psychologie aan California State University. “Het is een gezonde reactie op iedere vorm van verlies, teleurstellende uitkomst of kwetsende opmerking.”

Verdriet kan snel komen en gaan: meestal vervaagt het wanneer je weet te dealen met datgene wat je in de eerste plaats verdrietig maakte. Maar een depressie kan je gemoedstoestand en andere aspecten van je leven beïnvloeden, zonder aantoonbare reden – en het verdwijnt ook niet zomaar. “Het is meer een allesomvattende ervaring,” zegt Winch. “Een abnormale, emotionele toestand die een grote impact heeft op onze gedachten, gevoelens, percepties en gedragingen, op subtiele maar ook uitgesproken manieren.”

Volgens de DSM-5 moet je, om gediagnosticeerd te worden met een klinische depressie, een verdrietige, depressieve gemoedstoestand ervaren, óf een verlies van iets dat je eerder geluk opleverde. Daarbij moet je van tenminste vier andere symptomen op de lijst last hebben, waaronder vermoeidheid, een gebrek aan concentratie, te weinig of te veel slaap, suïcidale gedachten, veranderingen in eetlust of gewicht en een langzamere manier van bewegen of praten. Als je deze symptomen gedurende tenminste twee weken ervaart, is de kans groter dat er een depressie gediagnosticeerd wordt

Iedere persoon ervaart de ziekte op een andere manier. Sommige mensen huilen de hele dag, anderen voelen helemaal niets. “Het is alsof er een grijze filter op je zicht zit, zodat alle kleuren en levendigheid uit je leven weggezogen worden,” legt Winch uit. “Er blijft een flets wereldbeeld over, waarin we ons buitengesloten en ongeïnteresseerd voelen tegenover dingen waar we eerder veel om gaven.”

Bekijk ook: Running is the Worst Way to Get Fit.

Bepaalde factoren verhogen het risico op een depressie, zoals genetische aanleg – uit een recent onderzoek bleek dat je dubbel zoveel risico loopt als een van je ouders depressief is geweest. Ook loop je een hogere kans als je het slachtoffer van misbruik, geweld of armoede bent geweest, of als je een pessimistisch denkbeeld of een laag zelfbeeld hebt.

Ook op neurologisch niveau is er een verschil tussen bedroefdheid en depressie. In de hersenen van depressieve mensen stroomt er minder bloed naar het aandachtsnetwerk, en meer bloed naar de amygdala, het angstcentrum van de hersenen, vertelt Azab. “Dus het is niet verbazingwekkend dat iemand met een depressie veel meer gefocust is op het negatieve, want het angstcentrum wordt extra aangedreven,” vertelt ze.

Chemische onevenwichtigheden kunnen de symptomen tot op zekere hoogte verklaren, voegt ze toe. Depressie wordt geassocieerd met lagere levels serotonine (dat de slaap reguleert), dopamine (dat het belonings- en genotssysteem van de hersenen reguleert) en adrenaline (dat betrokken is bij de vlucht-of-vechtreactie van het lichaam).

Om een betrouwbare diagnose te krijgen, is het vereist om een psycholoog of medische professional te bezoeken – en dat is eigenlijk nooit een slecht idee, gezien het feit dat therapie een van de meest gebruikelijke behandelmethodes is voor depressie. Een andere optie is het slikken van een antidepressivum, en als dat ook nog niets uithaalt, elektroconvulsietherapie. (Tegenwoordig een stuk minder barbaars dan wat we allemaal in One Flew Over the Cuckoo’s Nest hebben gezien.)

Suïcidale gedachten moeten nooit genegeerd worden, maar als je symptomen relatief mild zijn en je niet zeker weet of je hulp moet zoeken, kun je volgens Winch zelf bepaalde stappen nemen om te zien of je stemming na een week of twee verandert.

Winch raadt aan om vier keer per week cardio te doen (hier wordt al lang discussie over gevoerd, maar onderzoek toont aan dat het helpt bij depressieve symptomen en toekomstige episodes zelfs kan voorkomen). Ook adviseert hij deel te nemen aan activiteiten waar je eerst plezier aan beleefde, zoals koken of afspreken met vrienden – zelfs als je daar helemaal geen zin in hebt.

Wat je ook besluit te doen, ga niet de hele dag thuis in je pyjama zitten mokken. “Dat is het slechtste dat je voor jezelf kunt doen, omdat daar een negatieve, mentale gesteldheid bij komt kijken,” zegt Winch, wiens TED Talk het belang van “emotionele hygiëne” uitlegt.

Azab raadt aan om gezond te eten, zeven of acht uur slaap per nacht te krijgen, en psychologische factoren zoals ontevredenheid over je job en ongezonde vriendschappen te elimineren (al is dat natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan). Als deze veranderingen na een week of twee nog geen enkel effect hebben op je hebben, maak dan een afspraak met een arts of therapeut.

Dit artikel verscheen eerder op TONIC NL