Noem de bewoners van dit Gents kraakpand geen krakers

In onze serie De Stad Kraakt brengen we een bezoekje aan bezette plaatsen en gekraakte panden. De bewoners vertellen ons hoe het dagelijkse leven in een kraakpand eruit ziet, en hoe ze opkomen voor hun rechten.

Het landhuis en zijn grote tuin liggen er wat verlaten bij. Het is er drassig, de eerste bloemknoppen komen er nog maar net door en het gebied oogt grijs. Maria (48) is één van de tien huidige inwoners van het landhuis, een ‘kraakpand’ net buiten stad Gent. Maar het landhuis een ‘kraakpand’ noemen, doet de werkelijkheid eigenlijk geen eer aan. “Ik identificeer me niet als kraker, daar draait het ook niet om.”, legt Maria uit. Ze woont ondertussen al vier jaar in het landhuis. “Dat is gewoon een stempel die de buitenwereld ons toedicht. Het woord kraker heeft zo’n negatieve connotatie en we verschillen ook van een klassiek kraakpand. Onze gemeenschap is veel complexer. We nemen een unieke plaats in op de rand van de maatschappij. Een maatschappij die ons niet echt moet, maar waar we met onze initiatieven zo veel aan teruggeven.” 

Het landhuis is inderdaad veel meer dan een kraakpand. De tuin van het herenhuis is door de bewoners omgetoverd tot een volkstuin, die werd ingedeeld in een vijftigtal kleine tuintjes. Wie dat wil, kan hier een stukje grond huren om er vervolgens mee te doen wat hij/zij beoogt. Of het nu is om bloemen te planten, groenten te kweken of gewoon een plekje te bezitten weg van de vuile motorlucht in de stad: alles kan en mag. De combinatie van het krakersaspect en de volkstuinen maken van het landhuis een unieke plek: het is een gemeenschap, die mensen met allerlei verschillende achtergronden samenbrengt. 

Wanneer Maria het heeft over ‘een maatschappij die ons niet echt moet’, verwijst ze naar Stad Gent. Het stadsbestuur heeft lang geprobeerd om hen uit het landhuis te krijgen, om zo plaats te maken voor de nieuwe oefenvelden voor voetbalploeg KAA Gent. Die plannen zijn momenteel van de baan, maar heel gerust zijn de inwoners er niet op. Begrijpelijk: Gent treedt al enkele jaren streng op tegen krakersinitiatieven. Tijdens mijn bezoek passeert er ook af en toe een politiecombi, die wel heel traag voorbij het landhuis rijdt. Of de bewoners bang zijn voor een uitzetting? “Voorlopig bezorgt de stad ons niet veel last. De focus ligt nu op andere krakersintiatieven, maar het landhuis kan zomaar terug aan de beurt zijn. We zijn nooit echt ‘veilig’.”, vertelt Maurice (27), een andere bewoner.

Ook Peter (48) zou het jammer vinden mocht dit alles verdwijnen. Hij is zelf geen kraker of tuinier, maar woont in het Gentse en komt meermaals per week over de vloer. Het valt meteen op dat hij een nauwe band heeft met het landhuis en zijn bewoners: hij slaat met iedereen een praatje, voelt zich duidelijk thuis en vertelt met veel passie over het hele project. “Ik vind het moeilijk om onder woorden te brengen waarom het landhuis me zo begeesterd, maar het is iets met de atmosfeer die hier hangt: die vind ik nergens anders.”

Peter helpt zowel in de volkstuinen als met de projecten van de inwoners, waaronder de feestjes. Die staan vanzelfsprekend on hold vanwege de coronacrisis, maar het domein lijkt klaar om er weer in te vliegen: er hangen nog slingers, er staan overal bordjes die aangeven waar je iets kan kopen en achter het landhuis staat een grote vuurschaal met hout. Verder staat er ook een grote hangar. Op de bovenverdieping vind je de keuken en logeerkamers, op het gelijkvloers een workshop en een feestzaal. Die laatste ligt er rommelig en verlaten bij. “Normaal houden we hier in de zomer bijna wekelijks evenementen”, zegt Ruth (28), die nu zo’n jaar in het landhuis woont.  “Die zijn meestal totaal verschillend: punkconcerten, dubfeestjes, ska en goa,… Noem maar op. Er komt dus een heel divers publiek over de vloer. Het is altijd leuk om te zien hoe verschillende subculturen elkaar hier ontmoeten: punk, metal, dub, reggae enz. Ze worden door de samenleving vaak in hokjes gestoken, hier bestaat dat niet. Iedereen is hier welkom, zolang je respect toont.”

Respect: het komt vaak terug en is voor de inwoners een codewoord. Sociale status bestaat niet in het landhuis. Iemands verleden, achtergrond, job, talenten of gebreken zijn niet belangrijk. “Je oogst wat je zaait en dat geldt niet enkel voor het tuinieren.”, vertelt Maria. “Wie zich verheven voelt boven anderen, zal het hier niet lang uithouden”. Peter beaamt dat: “iedereen is gelijk en respect voor elkaar en de natuur staat centraal”.

Hij leidt me naar de achterkant van het landgoed. We lopen tussen de tuintjes, waarin een paar mensen aan het werk zijn. Er wordt heen en weer gesjouwd met planken en potten en er heerst een bevredigende stilte: een verademing voor wie net uit de drukke stad komt. Die rust is voor Peter een aantrekkingskracht. “Van jongs af aan zijn we geconditioneerd en gedragen we ons naar de normen en waarden van de maatschappij. Onze samenleving is heel rationeel en alles moet snel gaan. Hier gelden andere regels en die maken van het landhuis een serene plek.”

Ook voor Anastastios - ‘Tasos’ voor de vrienden - is het landhuis een toevluchtsoord om te ontsnappen aan onze hectische maatschappij. De excentrieke Griekse biker is trotse eigenaar van een Grieks restaurant in het centrum van Gent. Sinds vorige week heeft hij een volkstuintje. “Ik kom hier om stoom af te blazen en uit de sleur van de stad te geraken. The world’s gone to shit alright, wij mensen hebben de natuur eigenhandig kapotgemaakt. Dit soort plaatsen zijn de laatste waar mens en natuur nog vredevol samenleven, how it’s meant to be.”

Verbondenheid met de natuur is evenwel niet de enige reden waarom mensen naar het landhuis komen. “Iedereen die hier over de vloer komt, heeft daar zo zijn eigen redenen voor”, vertelt Ruth. Volgens haar is het net die diversiteit die het landhuis zo uniek maakt. “Je hebt de tuiniers: die komen van overal in Gent. Dan zijn er de inwoners van het pand: sommigen komen uit het buitenland en/of zijn hun thuis ontvlucht. Anderen, zoals ikzelf, wonen hier omdat ze zich meer kunnen vinden in deze levensstijl, waarbij het materiële van ondergeschikt belang is. Er zijn ook mensen die hier effectief vanuit een activistisch standpunt komen wonen. Tegelijkertijd vormen we een hechte gemeenschap die goed samen kan leven. Ik denk dat dat komt omdat we elkaar ruimte geven. Er zijn wel een paar algemene regels, over het watergebruik en wie wanneer de afwas doet bijvoorbeeld. Verder staat vrijheid centraal.”

Ruth en Maurice zijn allebei opgegroeid in wat ze omschrijven als “een klassiek Vlaams gezin.” Ze wonen vooral in het landhuis omdat het hen de kans geeft om ergens te wonen zonder zich blauw te betalen. Ruth is kunstenaar en al het geld dat ze verdient gaat naar haar atelier. Maurice is arbeidsongeschikt, en was op zoek naar een goedkope woning. Zo kwamen ze bij het landhuis terecht.

Het verklaart misschien ook waarom zij - in tegenstelling tot een paar andere bewoners - er meer voor openstaan om hun verhaal te vertellen. “Er zijn een paar bewoners die veel bagage met zich meedragen”, vertelt Peter. “Ze hebben dingen gezien en meegemaakt die geen deel uitmaken van onze leefwereld. Voor hen is het leven geen sinecure. Ze staan dus niet meteen te popelen om hun verhaal te vertellen. Daarvoor moet je eerst hun vertrouwen verdienen.”

Maria is één van de bewoners die al heel wat heeft meegemaakt. Ze woont samen met haar drie honden in een kleine, verroeste caravan naast het landhuis. Wanneer de deur van de caravan openzwaait, snellen de keffers blaffend naar buiten. “Dat zijn Rita, Charlie en Luca. Mijn drie baby’s.”, zegt ze vol trots. Het is duidelijk dat ze een speciale band heeft met haar ‘doggo’s’. “Voor hen ben ik hier komen wonen. Vind maar eens een betaalbare huurwoning waar je met drie honden mag intrekken.”

Maria is geboren in Griekenland, verhuisde daarna naar Ierland en woont nu al vier jaar in Gent. Ze studeert aan de Ugent en werkt momenteel aan haar masterthesis. “Ik voel me hier thuis. Ik kan hier tot rust komen en niemand zit op mijn kap. Alle bewoners hebben dingen aan hun hoofd, onafhankelijkheid is hier een must. Je bewandelt je eigen pad en leert jezelf ontdekken. Verwacht niet dat iemand iets voor jou zal opknappen. Dat is voor sommige mensen niet altijd makkelijk. Het gebeurt weleens dat iemand hier niet kan aarden en moet vertrekken.”

Net als haar bewoners is het landhuis helemaal zelfvoorzienend. Een regenput voorziet hen van stromend water. In de tuin telen inwoners groenten en fruit, voor zichzelf en om te verkopen. Ze gaan ook op ‘food heists’, waarbij ze eten uit vuilnisbakken van supermarkten en restaurants halen. “Soms komen we terug met eten dat honderden euro’s waard is, meestal is het niet eens over datum.”, zegt Maria. Zo’n ‘heists’ zijn eigenlijk illegaal. Onbegrijpelijk, vindt ze: “Ik snap niet dat men eten zomaar weggooit en dat het dan nog eens verboden is om dat tegen te gaan”. Het druist alleszins compleet in tegen de waarden van de gemeenschap. Verspilling bestaat hier niet, alles wordt gebruikt en gerecycleerd: in de woonkamer doet een versleten zeil dienst als diascherm, in de werkplaats hangt een oude fiets die klaar lijkt voor de schroothoop.

Het landhuis staat symbool voor iets dat in onze maatschappij niet vanzelfsprekend is: het bewijs dat we in staat zijn om harmonieus samen te leven, zowel met anderen als de natuur. De formule van het landhuis slaat aan. De wachtlijsten voor de tuintjes zijn ellenlang en in de zomer is het over de koppen lopen. “Eens je hier bent geweest, is het moeilijk om deze plek nog te vergeten”, vertelt Peter. Hij heeft gelijk. We zijn maar een kilometer verwijderd van de stad, maar qua mentaliteit is de afstand enorm. 

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.