Nederlandse amapianoliefhebbers gingen los tijdens Pianoland

Het is vrijdagavond op station Amsterdam Centraal. Het licht is ongezellig en het personeel staakt. Een handjevol gefrustreerde forenzen en toeristen doolt rond totdat er eindelijk weer treinen gaan rijden. Maar niet iedereen wacht op een trein naar Enkhuizen of Veenendaal de Klomp: rond een pilaar hangt een plukje uitbundig uitgedoste mensen die straks naar Pianoland zullen worden begeleid. Eén van hen ben ik. 

Pianoland heeft niks te maken met een verre bestemming of de NS-piano. Het is, samen met het Rotterdamse Amapiano NL, één van de eerste Nederlandse feesten waar uitsluitend amapiano gedraaid wordt, een genre van elektronische muziek dat afkomstig is uit de townships in Zuid-Afrika. De locatie van het feest blijkt de Amstelpassage, één van de tunnels onder de sporen die is afgesloten voor de toevallige passant. Wel komen er deze avond honderden amapiano-liefhebbers. Twee dansers ergens middenin de menigte staren elkaar diep in de ogen en zakken duizelingwekkend diep door hun knieën op lome synthesizer-baslijnen. Het publiek moedigt hen aan met minstens zulke intense blikken, gejoel en de koele luchtstromen van hun waaiers. Verder naar voren buigt een vijftal met vissershoedjes en zonnebrillen synchroon op en neer op de beat. Uit een rookgordijn van vape- en zweetdamp komt een fotocamera tevoorschijn, en een lach vol gouden tanden. “Mijn lens is helemaal beslagen, dit heb ik nog nooit meegemaakt.” Het is Luciano de Boterman, die na jaren werken als nachtclubfotograaf met zijn compagnons August en Tanamera een eigen reeks feesten heeft opgericht. Al zijn uitgaanservaring zit erin verwerkt.

Amapiano werd een wereldwijde en onontkoombare hype tijdens de lockdown, toen de aanstekelijke dansbewegingen die bij het genre horen op TikTok verschenen, en dj’s sets gingen draaien vanaf hun balkon. Luciano was toen al een tijdje fan. “Rond 2018 hoorde ik er voor het eerst van, en vanaf 2019 luisterde ik bijna alleen maar amapiano.” Ook tijdens zijn werk in de jongerenhulpverlening schalde er amapiano uit de speakers. “Mijn collega August was er ook fan van, en die zat heel erg in de scene van de illegale feesten. Hij drong er al een tijdje op aan: laten we een amapianofeest organiseren. Ik wilde dat niet, want ik wilde het sexy. Een legaal amapianofeest, zonder gezeik, op een mooie locatie.” Op de verjaardag van August ging Luciano alsnog overstag. “Toen hebben we, samen met DJ Waxfiend en nog een andere vriendin, een feest georganiseerd in een zaaltje in Zuidoost, en dat was een geweldig succes. Dat was het begin van Pianoland. Vanaf toen hebben we het elke maand gedaan.” 

DJ Waxfiend was op dat moment al langer bezig met het populariseren van amapiano, je zou hem zelfs de grondlegger van de Nederlandse scene kunnen noemen. “Waxfiend is vooral bekend geworden met hiphop en dancehall. Ik ging vaak met hem mee naar festivals. Overal waar hij ook maar lichte toestemming had, begon hij amapianosets te doen.” De plannen van Waxfiend om feesten te organiseren waar naast amapiano ook andere “Afrikaanse riddims” als gqom en afrohouse werden uitgesteld tot na de pandemie. Inmiddels programmeert hij dj's uit deze hoek op grote festivals als Lowlands en bij Paradiso-dependance Parallel. Terwijl amapiano zo een steeds groter publiek bereikt, willen de overgebleven organisatoren van Pianoland er juist zijn voor een harde kern van liefhebbers. 

“Op een gegeven moment werd dit feest te groot. Ik zit al heel lang in de industrie en ik heb altijd het gevoel gehad: hoe ik het zou willen, dat is niet hoe het normaal is. Ik wil niet dat iedereen zomaar een kaartje kan kopen en lekker kan feesten, ik wil echt dat mensen het gevoel hebben dat ze op een feest thuishoren.” Daarom moet elke potentiële bezoeker van tevoren een google-document invullen. “Daar staan vragen in als: hoe ken je ons, wat voor gevoel krijg je bij Pianoland, waarom wil jij bij Pianoland zijn? En je moet je Instagram delen.” Het publiek wordt geselecteerd op enthousiasme en liefde voor amapiano. Ook streven de organisatoren naar een publiek van divers pluimage en heeft Pianoland een spirituele component. “Niet uit één specifieke traditie, het is bij elkaar geraapt,” vertelt Luciano. “Ik ben zelf niet spiritueel, mijn collega's wel. Maar we delen wel dezelfde waarden. Zij zeggen: we moeten op dezelfde frequentie zijn, op hetzelfde energielevel.” 

Aan het begin van het feest staat August dan ook bij de garderobe om elke bezoeker te reinigen met Palo Santo en wierook. Naast de rituele reiniging draagt ook Captain Lullaz flink bij het bereiken van een gedeelde frequentie. De uit het Verenigd Koninkrijk afkomstige gastvrouw Captain Lulaz doet vanaf het begin al wat strakke danspasjes met andere amapiano-enthousiastelingen op de nog lege dansvloer. Ook checkt ze de hele avond de vibe via de microfoon: “Can you feel it?” waarop het antwoord steevast “yebo” is. DJ Doulou (oftewel Joshua Christodoulo), die later vanavond een set zal draaien blaast ondertussen op een scheidsrechtersfluitje terwijl hij zijn energieke dansbewegingen vertoont. 

Ik spreek de dj even later terwijl hij buiten het station een sigaretje gaat roken. Hij is één van de weinige Zuid-Afrikanen in de Nederlandse scene, en woont hier al een aantal jaar. “Ik heb hier rechten gestudeerd, maar ik wilde liever iets met muziek doen,” vertelt hij. “Ik luisterde altijd al naar de muziek van thuis. Als ik mijn vrienden, mijn familie en de mensen mis, zet ik amapiano op en dan ben ik meteen weer energiek.” Na zijn afstuderen besloot hij dj te worden. “Ik werkte bij Thuisbezorgd en oefende de hele pandemie. Het eerste amapianofeest in Nederland dat ik bezocht was Ziongate, in januari 2020. Daar hoorde ik amapiano voor het eerst op grote speakers, en toen wist ik: dit wordt heel groot.” En Josh groeide met amapiano mee: zijn dj-agenda is inmiddels flink volgeboekt.

Een vrouw die zich voorstelt als Steffany komt even bij ons staan. Ze houdt van amapiano omdat het een mix is, vertelt ze. “Net als ik. Mijn vader is Ivoriaans, mijn moeder half Israëlisch en half Frans. Ik ben opgegroeid in Duitsland en heb gestudeerd in Londen.” Ook roemt ze de Nederlandse scene, die volgens haar veel laagdrempeliger is dan die in haar huidige thuisstad Parijs. “Daar moet je weten wat je doet, of je doet het niet.” Josh vind vooral de spiritualiteit in Nederland opvallend. “Dat verraste me wel. In Zuid-Afrika gaan gaan we naar die feesten om dronken te worden, en er zijn hiphop-elementen. Bij Konka, een grote club in Soweto, hebben ze viptafels en een bottle-service: het gaat erom dat je het best gekleed bent en geld hebt.” 

Hij denkt dat dit verschil in context ermee te maken heeft dat veel amapiano-liefhebbers in Nederland de teksten niet kunnen verstaan, maar wel (verre) Afrikaanse roots hebben. “Veel van de teksten gaan over feest, of over seks, of over verliefdheid. Maar ze wel zijn gezongen in Afrikaanse talen als Zulu en Xhosa: de talen waarin hun voorouders misschien wel hebben gesproken. De talen die ze misschien zelf wel zouden hebben gesproken als de geschiedenis anders gelopen was.” Zelf verstaat hij de teksten overigens ook niet tot in detail. “Ik ken maar een paar woorden. Ik heb me nog afgevraagd of dat een probleem was, maar de magie komt uiteindelijk van de hele groep. Ik zou wel graag ook een keer in Zuid-Afrika draaien. See if they fuck with the way I play the same way Europeans fuck with me.”

We storten ons weer in het feestgedruis. Josh zal het podium delen met zijn MC Sdeda. “De beste MC die er is, als je het mij vraagt. Toen ik hem tegenkwam was ik opgelucht dat ik eindelijk een andere Zuid-Afrikaan in de Nederlandse scene tegen was gekomen.” Nadat eerst nog even alle beentjes (en telefoons) de lucht in zijn gegaan voor de uit Zuid-Afrika overgevlogen amapiano-sensatie Mellow and Sleazy blijkt Sdeda de sfeer inderdaad tot nog grotere hoogte op te stoken. Met een draadloze microfoon in zijn hand loopt hij door het publiek, met zijn ogen daagt hij iedereen die hij tegenkomt uit om met hem in een cirkel te dansen. Amapiano blijkt prima te werken tussen de NS-informatieborden.