Ik reed jarenlang mee op de gevaarlijkste migrantentrein van Mexico

De beveiliging bij de Mexicaanse goederentreinen was streng. Toen we ineendoken om onszelf onzichtbaar te maken bij een controlepost van de politie, weerklonken er holle knallen vanaf de kliffen boven ons. Plotseling kwam er rook van de remmen. Er moest een noodstop gemaakt worden. Meelifters sprongen er aan weerszijden af. Terwijl ik van de ladder klom, zag ik een soldaat – zijn geweer was op mijn hoofd gericht. Ik besloot te rennen. Ik sprintte over de vochtige aarde van een maïsveld. De kogels schoten door de lucht, ik zag hoe ze de mais doorboorden. Ik had geen andere keus; ik ging op de grond liggen met mijn handen op mijn hoofd. 

Na mijn vrijlating kwam ik erachter dat de trein door een kartel was aangevallen, dat er een vuurgevecht was ontstaan. Ze hadden me voor een migrant aangezien. Ik had vermoord kunnen worden. Niet verrassend, want we waren in de Acultzingo-vallei in Centraal Mexico, ook wel bekend als de ‘treinroofhoofdstad van de wereld’. Ondanks alle gevaren zou ik steeds terugkeren naar deze plek. Ik zou de enorme uitdagingen zien waar migranten mee te maken krijgen in de gevaarlijke reis naar de VS.

Mijn tienertijd was ingewikkeld, ik vond het moeilijk om mijn schooltijd door te komen, en ik kwam vaak in aanraking met de politie. Ik werd naar een pupil referral unit gestuurd, een soort school in het VK voor kinderen met gedragsproblemen of een crimineel verleden. Ik voelde me ontheemd. Ik reisde af naar Londen om daar in in een kraakpand te gaan wonen, en me te begeven in de punkscene. Via een honderd jaar oud boek, The Road van Jack London, las ik over het concept ‘treinhopping’. Na een google search op internet, ontdekte ik dat er nog steeds een gemeenschap van mensen in de VS als hobo’s leven. 

Een jaar later, op mijn zestiende, vloog ik naar Oregon om zelf eens op een goederentrein te springen. Het was een risico, maar als ik nu terugkijk naar de camcorderbeelden van de eerste keer dat ik meereed op een goederentrein, zie ik het montere gelaat van een tiener die zich lange tijd doelloos en alleen had gevoeld. Het was de meest meeslepende ervaring van mijn leven. En wat begon als een simpel avontuur, groeide uit tot een obsessie. 

Ik groeide op in de arbeidersklasse van Groot-Brittannië, ik was het land amper uit geweest – mijn ritten op goederentreinen waren de eerste keren dat ik een woestijn, dennenwoud of berg zag. Veel van de treinhoppers die ik op het spoor heb ontmoet waren weggelopen tieners, die de rommelige levens van hun ouders of de voogdij van commerciële verzorgingshuizen en jeugdinrichtingen zijn ontvlucht.

Door de treinhoppergemeenschap raakte ik geïnteresseerd in politiek. Ik dacht veel na over de dynamieken rondom migratie. Vrijheid is in onze geschiedenis iets geweest waarvoor je moest lijden, of zelfs sterven. Het is verworden tot iets heiligs. Maar in de moderne samenleving van de VS hoef je maar zelden iets op te offeren. Vrijheid is voor de meesten gegarandeerd. Ten zuiden van de grens, in Mexico, ziet de zoektocht naar vrijheid er voor veel mensen erg anders uit. 

Sinds de jaren tachtig heeft Mexico geen treindienst voor passagiers meer gehad. Maar rondom een goederentreinnetwerk dat loopt tot de VS en Canada is er een enorme, industrie ontstaan: illegale migratie – en het is big business. Elke maand vervoeren de goederentreinen van Mexico nietsvermoedend duizenden ongedocumenteerde mensen uit Latijns-Amerika en daarbuiten, en ze noemen deze treinen la bestia, oftewel Het Beest.

In 2018 ontmoette ik een Amerikaanse treinhopper genaamd Owen, die vervreemd was van zijn streng religieuze familie en al sinds zijn achttiende op de rails leefde. Hij stond erom bekend dat hij video’s van zijn vrachthopping op het internet uploadde, en hij had ervaring met onopgemerkt reizen. Nadat ik het jaar daarvoor treinen in Mexico had bestierd wilde ik meer te weten komen over de emotionele en fysieke lasten van deze reis – en de mensen die ervoor kiezen om via Het Beest te migreren. 

Ik hoopte dat Owen en ik onze reis zouden kunnen vastleggen, om de mensen die we hadden ontmoet een greintje meer zeggenschap te geven, hun verhalen te vertellen die deze verborgen wereld anders nooit zouden verlaten. Je snapt wel dat er maar weinig journalisten op de trein zelf meerijden. Na één telefoongesprek spraken Owen en ik af om een treinreis door Mexico te maken, en de migratieroute naar de Amerikaanse grens te volgen. 

We ontmoetten elkaar in Mexico-Stad en reisden zuidwaarts met de trein naar ons startpunt. Het uitzicht was oprecht betoverend, maar dat leidde ons niet af van de risico’s. Terwijl we door een tunnel in de bergen van Veracruz reden werden we gespot door een politiekonvooi. Ze fouilleerden ons en pakten geld, oortjes en andere kleine dingen van ons af, maar lieten ons uiteindelijk gaan. Dankzij Owen maakten we contact met een machinist in de regio die, wonderbaarlijk genoeg, de volgende trein naar het zuiden zou besturen. Bij zonsondergang sprongen we op de bewegende locomotief en reden we tot diep in de nacht met de bemanning mee, tot een groep plaatselijke bewoners de trein stopte om graan te stelen. 

De volgende dagen waren een waas van angst en uitputting. Dag en nacht reden we op de trein, verborgen. We legden alles vast. We waren goed voorbereid door onze ervaring in de VS, en er ontstond een kameraadschap tussen ons en de tientallen andere mensen met wie we noordwaarts reisden. De meesten waren asielzoekers uit Centraal-Amerika; sommigen waren Mexicaanse hobo’s. Eén man had nog steeds zijn tuinarchitectuur-uniform uit Texas aan: hij hoopte naar de VS terug te keren om zijn kinderen weer te kunnen zien, die Amerikaanse burgers zijn – een veelvoorkomend verhaal.

Deze vreemdelingen waren verbonden door hun streven, maar vertrouwen was schaars, en veel van de mensen die we ontmoetten, hadden verhalen over bedrog door mensen met wie ze meereden. De Mexicaanse Sergio vertelde ons over een aanval van bandieten, die hem met stenen sloegen om zijn bezittingen van een paar dollar te stelen. 

Er kwam een onverwacht einde aan onze reis toen we diep in de nacht in Sinaloa van de trein afstapten. Ik struikelde en mijn enkel brak. De mannen met wie we dagenlang hadden gereisd klommen weer in de trein, we zagen ze nooit meer.

Ik keerde een paar maanden later terug naar Mexico, dit keer zonder Owen, maar met een auto. Ik schreef over de ervaringen van de mensen die ervoor kozen om op Het Beest mee te rijden. Ik reisde het hele land door, niet alleen om persoonlijke verhalen op te graven, maar ook om de overkoepelende dynamieken op te schrijven, die de migratie van het land definiëren. 

Kinderen van slechts tien jaar oud reisden alleen vanuit Centraal-Amerika. In de buurt van het spoorwegemplacement vonden we vrouwenondergoed dat aan de bosjes hing. Plaatselijke bewoners zeiden dat dit was achtergelaten als een verschrikkelijk teken van verkrachting. Sommige vrouwen, zelfs degenen die met hun partners reizen, legden uit dat ze al voor hun aankomst in Mexico waren begonnen met anticonceptie nemen, uit angst voor seksueel geweld op de trein. Dit was de realiteit, maar het voelde voor hen alsof de politie een grotere dreiging was voor hun toekomst. 

Een man die ik bij een opvang ontmoette, Oscar, vertelde me over het geweld dat hij heeft meegemaakt terwijl hij met zijn tienjarige zoontje van Honduras naar Mexico reisde. We wisselden contactgegevens uit, en een paar weken later belde hij me met het nieuws dat ze bij de Amerikaanse grens ontvoerd waren. Hij zei dat het kartel hem onder druk zette om de organen van zijn kind te verkopen. Pas toen hun familie 2500 dollar (2276 euro) had betaald, werden ze vrijgelaten. 

Het verhaal herhaalt zich maar al te vaak. Vreemdelingen waarschuwden me om geen interviews in Mexico meer te doen, maar ik bleef doorgaan – net als Owen, maar op een ander pad.

Samen hadden we Het Beest waarschijnlijk ruim 50 keer bereden. Hoewel ik nog steeds op de trein bleef stappen, voelde het alsof we ons geluk al hadden verspeeld. Aan het einde van een van Owens reizen verloren we online contact. Ik maakte me er geen zorgen om – tot ik een telefoontje kreeg van zijn broer. Owen was gekidnapt door het kartel en nog steeds vermist. Korte tijd later werd ik door Owen gebeld. Hij was terug in de VS, hij had geluk dat hij nog leefde. 

Hij was ontvoerd door Cartel Del Noreste, een zijtak van het beruchte Los Zetas-kartel, die door heel Mexico duizenden migranten hadden meegenomen, afgeperst en vermoord. Hij was met een Canadees op reis toen ze op een groot opstelterrein bij de Amerikaanse grens door bewakers van de trein werden gehaald – iets wat vaker voorkomt. Ze werden echter beiden op de grond gegooid en met stenen op hun hoofd geslagen. Daarna werden ze onder schot vastgebonden en in een auto geduwd, en werd alles behalve hun t-shirts en broek van ze afgenomen. Drie of vier dagen lang lagen ze op stukken karton in een illegaal kamp, onder de genade van gewapende tieners die onder invloed waren van crack. Er kwamen in die periode veel gevangen genomen migranten door het kamp, totdat Owen en zijn vriend door de leiders van het kartel werden vrijgelaten om niet te veel aandacht op de kidnap-operatie te leggen. 

Met al die uitbuiting op het Mexicaanse migratiepad wisten we dat we het risico liepen om ontvoerd te worden. Ik denk dat we eigenlijk verbaasd waren dat het nog niet eerder was gebeurd – ongeacht onze pogingen om het te voorkomen. Na al die jaren had het comfort van de goederentrein berijden ons gevoel voor risico vervormd. Later kwamen er afbeeldingen van Owens ontvoerder per ongeluk op zijn Flickr-account te staan – ze werden automatisch geback-upt vanaf zijn gestolen telefoon. We zagen de man in bed met zijn vrouw, en foto’s van zijn kinderen, allemaal met een geolocatie erbij. 

De laatste keer dat ik meereed met Het Beest was in 2022. Nadat ik in Mexico aan een documentaire had meegewerkt keerde ik terug naar de Acultzingo-vallei. Het regende pijpenstelen toen onze trein ‘s ochtends aankwam. Terwijl we door de mistige bergtoppen reden, stelde ik me de duizenden mensen voor die deze weg voor ons hadden afgelegd. Het voelde niet goed. Er waren nieuwe beveiligingscamera’s en militaire kampen opgezet, en het duurde niet lang voordat ik gespot werd. Ik probeerde mezelf te verbergen in een lasopening op de trein, maar het mocht niet baten – de politie vond me. Dit keer werd ik in een busje naar een deportatiecentrum gebracht. 

Nu de politieke druk vanuit de VS toeneemt, hebben de Mexicaanse autoriteiten het reizen op Het Beest meer dan ooit beperkt, en voeren ze regelmatig gewelddadige invallen op treinen uit. Laatst stopte de overheid treinen door het hele land om een golf van tienduizenden nieuwe migranten te behoeden voor letsel en de dood. Sindsdien heeft de Mexicaanse president Andres Obrador plannen aangekondigd om een decreet uit te vaardigen dat de terugkeer van passagierstreinen zou betekenen. We kunnen nog niet zeggen hoe dit de vooruitzichten van migranten die door Mexico reizen zou kunnen aantasten, maar één ding is zeker: ongeacht het beleid zullen de onderliggende omstandigheden die mensen aandrijven om een beter leven te zoeken, blijven bestaan – en daarmee ook de stroom van menselijke migratie bij de drukste migrantendoorgang op aarde. 

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE UK.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.