Ik word steeds somber als het lekker weer is

In Vraag het VICE beantwoordt schrijver Djanlissa Pringels met de hulp van psychologen, experts en ervaringsdeskundigen, jullie levensvragen. Of die nu gaan over onbeantwoorde liefdes, irritante huisgenoten of het gevoel van verlammende onzekerheid dat je overvalt na een avondje zuipen. Wil je ook dat we je vraag beantwoorden? Stuur een e-mail naar djanlissa.pringels@vice.com.

Hoi VICE,

Al jaren worstel ik met een terugkerend probleem: zodra de zon schijnt en het warmer is dan 25 graden, word ik ongelukkig.

Als kind vond ik de zomer nog geweldig. Ik speelde urenlang buiten met vrienden, of ik ging zwemmen. Maar nu blijf ik op een warme dag het liefst zo lang mogelijk in bed liggen. Als ik thuiskom van mijn werk, sluit ik de gordijnen en speel ik op mijn Playstation tot ik weer naar bed kan, het liefst zo vroeg mogelijk. Ook in het weekend hou ik mijn ramen en deuren dicht en lig ik vooral doelloos te scrollen op de bank. 

Het is niet alsof ik niets te doen heb: vrienden vragen me vaak genoeg of ik mee ga naar een terrasje of een zwemplek. Maar de gedachte aan zo’n vreselijk hete en lange dag vind ik overweldigend. Ik weet dat naar buiten gaan me goed doet, zeker als ik in de schaduw blijf. Maar het lukt me niet altijd genoeg moed te verzamelen om de zon te trotseren. 

Het klinkt misschien bizar, maar op zulke warme dagen voel ik me melancholisch, eenzaam en leeg. Ook ben ik moe, zelfs als ik niets heb gedaan. Ik besef dat ik mijn mooie jonge jaren verspil aan moedeloos scrollen, maar het lukt me niet dit patroon te verbreken. En hoewel ik niet de energie heb om naar buiten te gaan, krijg ik vaak toch last van FOMO. Ik weet namelijk dat veel mensen de tijd van hun leven hebben, maar mij lukt het niet om dat ook te doen. Dat verlamt me. Deze zomer was ik zelfs bang dat ik in een depressie was geraakt: er zijn dagen geweest dat ik niet douchte en alleen maar snacks aan het eten was.

Maar zodra de dagen weer kouder en korter werden, verdween dat nare gevoel in mijn buik meteen. Ik kreeg weer energie, organiseerde leuke avonden met vrienden en begon weer te sporten. Ik voelde me hoopvol. Ik ga duidelijk veel beter op knusse en koele herfstdagen. 

Ik weet dat er nog genoeg warme dagen zullen komen in mijn leven, dus dit probleem zal weer terugkeren. Ik hoop ook van harte dat deze nazomer niet te lang duurt. Ik begrijp niet goed hoe de hitte zoveel impact kan hebben op mijn gemoedstoestand. Hoe komt het dat ik zo melancholisch word door hete dagen? En kan ik er iets aan doen?

Groetjes,

Q.

Beste Q.,

Dat je mentale gezondheid tijdens bepaalde seizoenen verandert, is niet zo gek. In de psychologie wordt er gesproken van een ‘seizoensgebonden depressie’, waarbij je gemoedstoestand lijkt te verslechteren tijdens een specifiek seizoen en alle weersomstandigheden die daarbij horen. Vooral de donkere dagen rond kerst kunnen een domper zijn. Desgevraagd zou één op de drie Nederlanders worstelen met een winterdip. Somberheid in de zomer komt minder vaak voor, maar toch vaker dan je misschien zou denken: één op de duizend Nederlanders zegt zich steeds somber te voelen zodra de dagen warm en lang worden. Maar wat moet je met die gevoelens? En waar komen ze vandaan?

Er is natuurlijk niets mis mee om meer van winterdagen te houden dan van de zomer. Sommige mensen worden vrolijk van bakken in de zon, om middernacht in een t-shirt op een terras zitten en alle andere mogelijkheden die de lange zomerdagen met zich meebrengen. Anderen floreren vooral wanneer ze een warme trui aan kunnen trekken en binnenshuis kunnen cocoonen. Vooral als je behoefte hebt om je sociale batterij op te laden, dan kan een knusse regenachtige zaterdagavond precies zijn wat je nodig hebt. Als je zin hebt om op de bank een film te kijken, een boek te lezen of een puzzel te leggen, dan moet je dat natuurlijk lekker doen – of het nou dertig graden is of niet. 

Maar, zoals je beschrijft in je brief, bezorgt je verlangen om thuis te blijven je een miserabel gevoel als het buiten warm is. En als je je elke zomer somber en eenzaam voelt, dan kan het geen kwaad om eens stil te staan bij dat gevoel. 

Jean-Pierre van de Ven, psycholoog bij MIND Korrelatie, benadrukt dat het niet de zon is die je ongelukkig maakt. Maar warme en lange zomerdagen kunnen een vergrootglas zetten op onderliggende mentale onrust.

“Ik kan je geen diagnose geven aan de hand van je brief, maar als je bij mij op consultatie zou komen, zou ik je symptomen onderzoeken,” vertelt hij. “Langdurige somberheid kan namelijk op allerlei zaken wijzen, waaronder depressie of depressieve gevoelens, een burn-out of een angststoornis.”

“Het feit dat je je niet lekker voelt, valt meer op in de zomer. Het steekt duidelijker af bij de mensen om je heen. En daardoor ga je je waarschijnlijk ook meer zorgen maken. Je denkt: waarom ben ik niet blij? En dat geeft meer druk, waardoor je weer angstiger wordt,” legt Van de Ven uit. Met andere woorden: het wordt moeilijker om aan jezelf te verkopen dat je de hele avond een serie gaat bingen wanneer er zoveel andere mogelijke activiteiten zijn – die jij misschien vermoeiend of eng vindt.

Ook kan er volgens Van de Ven een lichamelijke oorzaak schuilgaan achter je onrust. Volgens onderzoek zouden lichtere en warmere dagen bijvoorbeeld impact kunnen hebben op je slaappatroon, vooral als je ‘s ochtends vroeger wakker wordt door het licht. Die vermoeidheid kan een effect hebben op je gemoedstoestand. “Het kan zijn dat je lichaam niet goed tegen warmte kan,” zegt Van de Ven. “In dat geval raad ik je aan om hierover met je huisarts in gesprek te gaan.”

Misschien zit je niet lekker in je vel? Volgens onderzoek zou een kwart van de Nederlandse jongeren ontevreden zijn over hun lijf. En als je niet tevreden bent met je lichaam, kan het confronterend zijn om omringd te worden door gebruinde blote basten en minuscule kledingstukken. Ook wordt er in de zomer van alles georganiseerd, zoals festivals, wat ook een bepaalde druk met zich meebrengt. “Als je geldzorgen hebt, kan je het vervelend gaan vinden om naar buiten te gaan, omdat er daar misschien van je verwacht wordt dat je geld uitgeeft,” zegt Van de Ven. “Of je vindt het sociale element van buitenshuis zijn verontrustend, omdat je niet goed weet hoe je je tussen mensen moet gedragen.” 

Met andere woorden: je zomerdagenfrustratie kan verschillende oorzaken hebben, met verschillende oplossingen. “Als je twijfelt of je een depressie of een angststoornis hebt, raad ik aan om de hulp van een therapeut in te zetten,” vertelt Van de Ven. “Als je middenin die depressie zit, is de kans groot dat je een combinatie van medicatie en cognitieve gedragstherapie krijgt. Als je tegen een depressie aanhikt, dan zal je aangeraden worden om terug naar de basics te gaan. Dat betekent dat je goed moet eten, goed moet slapen, voldoende moet bewegen en je dagen indeelt volgens een schema. Ook als je een burn-out hebt raad ik je aan om samen met een dokter een plan op te stellen. Als je echt doodmoe bent, dan houdt het even op en dan moet je het rustig aan doen.” Als je het allemaal nog niet zo goed weet, kan je ook eerst gratis en anoniem contact opnemen met een hulpverlener van MIND Korrelatie.

Het is sowieso goed om te beseffen dat je nooit aan alle mogelijke buitenactiviteiten hoeft deel te nemen. Soms is het genoeg om tien minuten buiten te wandelen na zonsondergang. Vanaf daar kan je het langzaam opbouwen. Er is namelijk geen vast draaiboek voor de zomer. Als je geen geld wil uitgeven, kan je ook fietsen, zwemmen en wandelen zonder een cent uit te geven. Als je bepaalde kleding niet comfortabel vindt, dan hoef je die niet te dragen. Je kan je zomerdagen indelen naargelang waar jij behoefte aan hebt. En als dat inhoudt dat je thuis met een boek wil doen alsof het al herfst is, dan kan dat gewoon – zolang het je gelukkig maakt.