Jihadisten uit een artikel van VICE UK.Deze week bleek dat ook jongens van Hollandse bodem in staat zijn om zichzelf op te blazen ter meerdere eer en glorie van jihad. Het heersende idee is dat jongeren die eenmaal geradicaliseerd zijn maar moeilijk terug te halen zijn naar de echte wereld. Er zijn nu plannen om een succesvol Duits programma naar Nederland te halen, om zo radicalisering te stoppen.De Nederlandse initiatiefnemer is de organisatie Arq, een groep van organisaties die zich bezighoudt met de gevolgen van schokkende gebeurtenissen en psychotrauma. Afgelopen maart reisden vertegenwoordigers van de groep af naar Duitsland om daar te zien hoe een Duits deradicaliseringsprogramma werkt. Dat programma heet HAYAT en was zo indrukwekkend dat Arq het dolgraag naar Nederland wil halen. Ook het ministerie van Veiligheid en Justitie heeft interesse getoond.Jan Schaart is bestuurslid van Arq en was mee op de reis. Hij zag tijdens het werkbezoek dat ze in Duitsland een stuk verder zijn dan hier op het gebied van deradicalisering: “Ze hebben een grote expertise, mede door hun geschiedenis met extreemrechts en ook door het grote draagvlak onder de Duitse islamitische gemeenschap.” Het HAYAT-programma komt dan ook voort uit een methode om extreemrechtse Duitse jongeren van het duistere pad weg en terug naar het licht te leiden.Het aantal extreemrechtse jongeren in Duitsland is vele malen hoger dan het aantal jihadisten – maar de laatste tijd staan de jihadisten meer in de schijnwerpers. Ook in Nederland, waar nog geen antwoord is gevonden op de vraag hoe jongens die naar Syrië willen aan Nederland gebonden blijven, door hen een baan te laten zoeken of op school te laten blijven. Of hoe ze weer het normale leven kunnen oppakken als ze in Syrië geweest zijn en levend terugkeren.We spraken met Daniel Koehler van het Institute for the Study of Radical Movements (ISRM), de hoofdresearcher van het programma.VICE: Wat is het verschil tussen het deradicaliseren van een neonazi en van een radicale moslim?
Daniel Kohler, ISRM: Bij radicaliserende moslims willen we niet dat ze de islam verlaten. We gebruiken juist elementen uit de islam in onze gesprekken. We willen vooral dat militante islamitische interpretaties afgewezen worden. Bij neonazi's weten we dat 99% van de ideologie fundamenteel fout is, dus werken we aan het afwijzen van de hele ideologie.
Jihadisten uit een artikel van VICE UK.Wat zouden we in Nederland kunnen verwachten van het HAYAT-programma?
Veel landen worstelen over hoe om te gaan met deze jonge moslims. Wij willen drie dingen met ze. Als ze nog in Duitsland zijn, focussen we op voorkomen dat ze vertrekken. Als ze al vertrokken zijn, willen we alles op alles zetten om te voorkomen dat hij gaat vechten. Als laatste willen we, wanneer iemand besluit terug te komen, ervoor zorgen dat dat in een positieve gecontroleerde omgeving gebeurt.Hoe weten jullie wanneer iemand wil vertrekken?
Meestal vindt een familielid ons via internet en worden we gebeld. Soms zelfs van buiten Duitsland. Andere keren is het een leraar of maatschappelijk werker die bezorgd is over iemand.Wat gebeurt er dan?
Dan proberen we een relatie op te bouwen met de familie en soms ook met de persoon in kwestie. Maar we proberen vooral de familie advies te geven en te helpen om de situatie zo goed mogelijk in te schatten en het radicaliseringproces te stoppen.Dus het gaat jullie vooral om de familie, niet de potentiële jihadist?
We hebben een zo compleet mogelijk beeld nodig van de radicaliserende moslim, dus moeten we ook echt de familie leren kennen. Daarnaast kunnen leraren, hulpverleners of maatschappelijk werkers ons vaak ook meer vertellen. Bijvoorbeeld over familieconflicten die het radicaliseringproces voeden en die dus weggenomen moeten worden.Heb je een voorbeeld?
Nou, wat je veel ziet is dat als iemand is bekeerd tot de islam en hij ineens anders gaat eten, zich anders gaat kleden en geen alcohol meer drinkt, de familie op haar beurt overdreven reageert.Hoe dan?
We hebben ouders gezien die de Koran hebben afgepakt en verstopt of het kind verbieden vijf keer per dag te gaan bidden. Als er constant geruzie is tussen familieleden en de bekeerling, kan hij in de armen gedreven worden van andere mensen die dit familieconflict gebruiken als bewijs van de internationale strijd tegen moslims.Zijn veel jihadisten bekeerlingen?
De bekeerlingen zijn zeker aan het toenemen. Ongeveer een kwart van de jihadisten zijn bekeerde moslims. Dat is veel. De meesten zijn tweede en derde generatie immigranten uit Turkije en het Midden-Oosten. Er zijn er ook een aantal uit Somalië en Pakistan.Hoe werkt dat deradicaliseren in de praktijk?
Ons hoofddoel is dus om de emotionele band binnen de familie te versterken om zo de motivatie voor het willen vechten te verbreken. Met één jongen die al naar Syrië vertrokken was hebben we elke email en sms die hij achterliet gelezen. We analyseerden ze gezamenlijk en bereidden elk gesprek via Skype goed voor. Tijdens deze familiegesprekken op Skype deden we alles om een gevoel van begrip en acceptatie over te brengen. Soms is de simpele vraag van een zus aan haar broer “wat heb je vandaag ontbeten?” een heel effectieve manier om de banden aan te halen.Echt waar?
Ja, het laat een oprechte interesse zien in zijn welbevinden zonder te oordelen over wat hij doet en dat hij in Syrië is. Alles wat we kunnen gebruiken om twijfel te zaaien en een alternatief te bieden voor vechten, gebruiken we.Met hoeveel families werken jullie?
Op dit moment zijn er 55 actieve zaken over van een totaal van 73 sinds we begonnen zijn in 2011. We gaan volgende maand in Londen starten met een pilotproject van HAYAT, en zijn ook in gesprek met andere landen als Zweden, Frankrijk en Canada. En er is ook grote interesse vanuit Nederland.Hoe groot is de kans dat jullie ook in Nederland kunnen beginnen?
We hebben goede hoop. We hebben veel overheidsorganisaties en andere clubs gesproken. Het is nog niet uitgemaakt wie het voortouw gaat nemen en het gaat financieren, maar we zijn druk bezig om dit programma in Nederland op poten te zetten.
Advertentie
Advertentie
Daniel Kohler, ISRM: Bij radicaliserende moslims willen we niet dat ze de islam verlaten. We gebruiken juist elementen uit de islam in onze gesprekken. We willen vooral dat militante islamitische interpretaties afgewezen worden. Bij neonazi's weten we dat 99% van de ideologie fundamenteel fout is, dus werken we aan het afwijzen van de hele ideologie.
Veel landen worstelen over hoe om te gaan met deze jonge moslims. Wij willen drie dingen met ze. Als ze nog in Duitsland zijn, focussen we op voorkomen dat ze vertrekken. Als ze al vertrokken zijn, willen we alles op alles zetten om te voorkomen dat hij gaat vechten. Als laatste willen we, wanneer iemand besluit terug te komen, ervoor zorgen dat dat in een positieve gecontroleerde omgeving gebeurt.Hoe weten jullie wanneer iemand wil vertrekken?
Meestal vindt een familielid ons via internet en worden we gebeld. Soms zelfs van buiten Duitsland. Andere keren is het een leraar of maatschappelijk werker die bezorgd is over iemand.Wat gebeurt er dan?
Dan proberen we een relatie op te bouwen met de familie en soms ook met de persoon in kwestie. Maar we proberen vooral de familie advies te geven en te helpen om de situatie zo goed mogelijk in te schatten en het radicaliseringproces te stoppen.
Advertentie
We hebben een zo compleet mogelijk beeld nodig van de radicaliserende moslim, dus moeten we ook echt de familie leren kennen. Daarnaast kunnen leraren, hulpverleners of maatschappelijk werkers ons vaak ook meer vertellen. Bijvoorbeeld over familieconflicten die het radicaliseringproces voeden en die dus weggenomen moeten worden.Heb je een voorbeeld?
Nou, wat je veel ziet is dat als iemand is bekeerd tot de islam en hij ineens anders gaat eten, zich anders gaat kleden en geen alcohol meer drinkt, de familie op haar beurt overdreven reageert.Hoe dan?
We hebben ouders gezien die de Koran hebben afgepakt en verstopt of het kind verbieden vijf keer per dag te gaan bidden. Als er constant geruzie is tussen familieleden en de bekeerling, kan hij in de armen gedreven worden van andere mensen die dit familieconflict gebruiken als bewijs van de internationale strijd tegen moslims.Zijn veel jihadisten bekeerlingen?
De bekeerlingen zijn zeker aan het toenemen. Ongeveer een kwart van de jihadisten zijn bekeerde moslims. Dat is veel. De meesten zijn tweede en derde generatie immigranten uit Turkije en het Midden-Oosten. Er zijn er ook een aantal uit Somalië en Pakistan.Hoe werkt dat deradicaliseren in de praktijk?
Ons hoofddoel is dus om de emotionele band binnen de familie te versterken om zo de motivatie voor het willen vechten te verbreken. Met één jongen die al naar Syrië vertrokken was hebben we elke email en sms die hij achterliet gelezen. We analyseerden ze gezamenlijk en bereidden elk gesprek via Skype goed voor. Tijdens deze familiegesprekken op Skype deden we alles om een gevoel van begrip en acceptatie over te brengen. Soms is de simpele vraag van een zus aan haar broer “wat heb je vandaag ontbeten?” een heel effectieve manier om de banden aan te halen.Echt waar?
Ja, het laat een oprechte interesse zien in zijn welbevinden zonder te oordelen over wat hij doet en dat hij in Syrië is. Alles wat we kunnen gebruiken om twijfel te zaaien en een alternatief te bieden voor vechten, gebruiken we.Met hoeveel families werken jullie?
Op dit moment zijn er 55 actieve zaken over van een totaal van 73 sinds we begonnen zijn in 2011. We gaan volgende maand in Londen starten met een pilotproject van HAYAT, en zijn ook in gesprek met andere landen als Zweden, Frankrijk en Canada. En er is ook grote interesse vanuit Nederland.Hoe groot is de kans dat jullie ook in Nederland kunnen beginnen?
We hebben goede hoop. We hebben veel overheidsorganisaties en andere clubs gesproken. Het is nog niet uitgemaakt wie het voortouw gaat nemen en het gaat financieren, maar we zijn druk bezig om dit programma in Nederland op poten te zetten.