Deze advocaat wil in beslag genomen wiet terugeisen

Strafrechtadvocaat Sidney Smeets wil in beslag genomen hennepvoorraden van coffeeshops terugeisen bij het Openbaar Ministerie. Coffeeshophouders die worden gepakt met soms wel tientallen kilo's wiet krijgen namelijk steeds vaker geen straf opgelegd van de rechtbank. Volgens Smeets is het een logische vervolgstap om schadevergoedingen te claimen en de wietstash terug te vorderen. Ik sprak de advocaat over zijn plannen.

VICE: Coffeeshophouder of niet: het in bezit hebben van een grote hoeveelheden wiet is toch gewoon bij wet verboden?
Sidney Smeets: Ja het is strafbaar, maar er worden geen straffen voor opgelegd. In zaken waarbij een voorraad is aangetroffen die puur is bedoeld voor de bevoorrading van een coffeeshop is er de laatste jaren duidelijk iets aan het veranderen. Rechters kiezen eigenlijk voor twee opties: het OM wordt niet-ontvankelijk verklaard of de coffeeshophouder wordt wel vervolgd, maar krijgt geen straf opgelegd.

Kunt u een voorbeeld geven?
De bevoorrading van een coffeeshop via de zogeheten achterdeur is illegaal, maar wordt wel gedoogd. Over het puur rechercheren op de achterdeur zegt de rechter dan ook: dat kan niet. Dat is niet in lijn met het gedoogbeleid. Daarom is er in de afgelopen drie jaar ook geen rechter geweest die een straf heeft opgelegd in zaken waarbij het ging om aanvoer van wiet via de achterdeur.

Waarom doet de rechter dat niet?
Een coffeeshophouder moet bij de bevoorrading van zijn coffeeshop de wet wel overtreden. Als de politie dan vervolgens bij de achterdeur gaat staan, dan zal die wietvoorraad op een bepaald moment zeker voorbij komen. Maar dan kan het hele gedoogbeleid niet functioneren.

Maar de politie stuit toch ook wel eens per toeval of na onderzoek op een grote partij cannabis?
Dan wordt er dus weer gekeken of het gaat om de voorraad voor een coffeeshop. Als dat het geval is, oordeelt de rechter dat het OM wel een zaak heeft en mag vervolgen, maar wordt er uiteindelijk geen straf opgelegd. Ons kantoor heeft een coffeeshopeigenaar uit Utrecht bijgestaan. Zij was onderweg om haar twee shops te bevoorraden en werd aangehouden tijdens een verkeerscontrole. Vervolgens werd in haar auto een kilo softdrugs aangetroffen. Daarvan heeft de rechtbank gezegd: u bent strafbaar, maar het feit is niet strafwaardig. Voor een goede bedrijfsvoering van een coffeeshop moet u wel een voorraad aanhouden. U kunt dus niet anders dan de wet overtreden.

Alleen gaat het dan om een kilo wiet. Is de rechtbank ook zo coulant als het gaat om grotere hoeveelheden?
Of het nu gaat om vijf, twintig of honderd kilo, de rechter kijkt altijd of de voorraad past bij de exploitatie van een coffeeshop. Aan de hand van de omzet en voorraadlijsten kun je eenvoudig vaststellen hoe groot de voorraad van de coffeeshop moet zijn. De meeste rechters vinden een stash voor één tot drie maanden acceptabel.

Maar de coffeeshophouder ziet die in beslag genomen wiet dus niet meer terug?
Tijdens het proces worden de meeste voorraden inderdaad vernietigd. Of ze zijn onbruikbaar geworden.

Dus omdat in veel jurisprudentie naar voren komt dat rechters oordelen dat wietexploitanten een stash moeten kunnen aanhouden, is het volgens u een logische vervolgstap om de 'onterecht' in beslag genomen hennep terug te eisen bij het OM.
Ja, want volgens ons is er sprake van een hele hypocriete situatie. Aan de ene kant zegt de rechter dat de coffeeshopeigenaar niks verkeerds heeft gedaan, maar anderzijds is hij wel z'n voorraad kwijt. Je moet dat op de één of andere manier het hoofd bieden door die teruggave van dat beslag te eisen. Anders krijg je in theorie dat de politie of het OM een coffeeshophouder het leven hartstikke zuur kunnen maken door constant een stash in beslag te nemen.

Maar als coffeeshopexploitant weet je toch van tevoren waar je aan begint?
Dat stelde het OM ook in een zaak die voor de Haagse rechtbank speelde, maar dat was volgens de rechter een te makkelijke redenering. Je kunt niet zomaar zeggen: u heeft dit vak gekozen – u had er ook voor kunnen kiezen om schoenen te gaan verkopen.

Spelen er al concrete zaken waarin u de stash probeert terug te vorderen?
Er zijn twee zaken waarin we dat overwegen. Het zijn allebei zaken waarbij er een cannabisvoorraad in beslag is genomen en er alleen op de achterdeur is gerechercheerd. Maar het wordt zeker niet gemakkelijk om dat beslag terug te krijgen. Het OM zegt namelijk: als wij die wiet teruggeven, maken wij ons schuldig aan het verspreiden van cannabis en overtreden wij de Opiumwet. Om die reden gaat het Openbaar Ministerie daar niet aan meewerken. Waarschijnlijk draait het uit op een proefproces.

Bekijk ook 'De kronkels van het Nederlandse wietbeleid':

Wettelijk gezien is het dus vrij lastig om dat voor elkaar te boksen. Heeft u nog andere troeven?
Naast het terugeisen van het beslag, willen we ook schadevergoedingen claimen. Het grote nadeel van zo'n claim is dat het eigenlijk pas aan het einde van de rit aan bod komt. Het OM gaat in dit soort zaken eigenlijk altijd in beroep en in cassatie. Dat betekent in de praktijk dat het jaren kan duren voordat je een schadevergoedingsprocedure kunt starten.

Maar toch, die zaken zitten er dus wel aan te komen.
Zeer zeker. Ik hoop dat het dit jaar nog gaat gebeuren. Er lopen twee belangrijke zaken bij de Hoge Raad. Als de Raad die beslissingen in stand laat, hebben we een zeer sterke zaak en volgt er zeker een schadevergoedingskwestie, waarbij uiteraard die in beslag genomen voorraden worden meegenomen. Dat gaat om bedragen van tientallen duizenden euro's. Natuurlijk is het wel afhankelijk van de grootte van de stash.

Er bestaat geen wiet-index of een cannabiskoers. Hoe wordt de waarde bepaald van die cannabisvoorraden?
Net als iedere ondernemer moet een coffeeshopeigenaar ook een administratie bijhouden. Die bedragen zijn dus bekend bij de Belastingdienst.

Als er schadeclaims zouden worden toegekend, wat voor effect zou dat kunnen hebben op het softdrugsbeleid?
Het effect waar we op hopen is dat het OM nu eens ophoudt met die onzinnige inbeslagnames. Het uiteindelijke doel is dat de politiek met een beleid komt waarmee eindelijk de achterdeur van de coffeeshop eens wordt gereguleerd.