FYI.

This story is over 5 years old.

nieuws

Gelekte documenten laten zien hoe IS aan z’n geld komt

Uit een gelekte begroting blijkt dat de Islamitische Staat de lokale bevolking moet bestelen om aan voldoende inkomen te komen.

Hoewel het algemeen bekend is dat de Islamitische Staat (IS) inmiddels veel instellingen heeft die andere staten ook hebben – zoals scholen, politie, professionele media en een leger – is het een kwestie van blinde speculatie hoe IS deze instellingen kan betalen. Het lijkt erop dat onlangs gelekte documenten inzicht geven in de financiën van de extremistische groepering. In de Syrische provincie Deir Ezzor blijkt dat de IS meer geld steelt van de mensen die onder hun heerschappij leven dan dat ze belasting heffen, om de salarissen van de strijders en andere operationele kosten te kunnen betalen.

Advertentie

De documenten, waarin de bronnen van de kosten en opbrengsten in de provincie tussen 23 december 2014 en 22 januari 2015 staan vermeld, werd openbaar gemaakt door Aymenn al-Tamimi, een collega bij UK Middle East Forum, die momenteel ergens bij de Syrische grens zit. Het zijn de allereerste financiële documenten van IS die openbaar worden gemaakt. Volgens het kasboek haalde IS tussen december 2014 en januari 2015 meer dan zeven miljoen euro binnen in de regio Deir Ezzor, een olierijke provincie in het oosten van Syrië dat sinds begin 2014 onder controle staat van IS. Bijna 45 procent van deze fondsen is afkomstig uit, zoals IS het noemt, "confiscatie". Alle andere bronnen van inkomsten bestaan uit handel, belasting en olieverkoop. "Als je tot drie keer aan toe de gebeden mist, wordt je winkel in beslag genomen," licht Tamimi toe. "Als je verboden goederen zoals sigaretten vervoert, nemen ze het geld dat je bij je hebt in beslag." De overgrote meerderheid van deze inbeslagname vond plaats langs de grenzen van de provincie, waar de IS-strijders reizigers lijken te strippen van hun kostbaarheden, als prijs voor een veilige doorgang. "Dit document is geen goede propaganda voor IS," zegt Tamimi. "Het zet de groepering niet in een goed daglicht als je leest dat ze hun inkomen vooral genereren door mensen te bestelen."

IS heeft de neiging zichzelf af te schilderen als een wonder van staatsmanschap; in propagandacampagnes wordt niet alleen gekoketteerd met de militaire overwinningen van de groep, maar ook met een zogenaamd perfect werkende bureaucratie. Het afgelopen jaar heeft IS met succes alledaagse diensten zoals sanitaire voorzieningen en een bestaand leger opgebouwd. Quinn Mecham, politicoloog aan de Brigham Young University, heeft de groepering zelfs getypeerd als een islamitische 'start-up'.

Advertentie

"Het idee van 'we bouwen iets op' is een cruciaal punt voor IS-supporters," zei hij.

Maar uit de gelekte documenten uit Deir Ezzor blijkt dat het project toch minder rooskleurig in mekaar zit dan gedacht werd. Ongeveer 63 procent van alle uitgaven van IS – bijna 4,5 miljoen euro – gaat naar de ondersteuning van het leger in de vorm van salarissen en "basisuitgaven". Nog eens 10 procent gaat naar de politiemacht. Zo is er nog zo'n 1,8 miljoen euro over om de IS-bureaucratie, de gezondheidszorg en de sociale diensten te financieren. Daarmee komt IS gevaarlijk dicht in de buurt van een "mislukte staat", zegt Mecham. De afgelopen maanden heeft Mecham geprobeerd om de 'staatcapaciteit' van IS te kwantificeren. Staatcapaciteit is een term die politieke wetenschappers gebruiken om het effectief functioneren van overheidsinstellingen te beschrijven. Mecham schat dat de Islamitische Staat de zestiende meest gefaalde staat van de wereld is. "Ze lopen voor op meer dan een dozijn staten die zelfs in de VN zitten," zei hij. "Maar toch doen ze het niet echt goed." De documenten uit Deir Ezzor laten op gedetailleerde wijze de beperkingen van IS zien, vooral als het gaat om het benutten van de olievoorraden. Nadat IS afgelopen zomer door het noorden van Syrië naar Irak denderde, probeerden analisten te schatten hoe de groep inkomen genereert uit de olievelden en de in beslag genomen banktegoeden in het nieuwe territorium. Terwijl de deposito's van de bank, die oplopen in de miljarden, een eenmalige infusie van inkomen waren, hadden de olievelden de potentie een nieuwe bron van inkomsten te zijn, die IS de komende jaren drijvende zou kunnen houden. In het afgelopen jaar bleek uit een aantal schattingen dat de olieproductie van IS in alleen Syrië zo'n 44.000 vaten per dag oplevert, netto zo'n 3,5 miljoen euro – al zijn er geen concrete documenten opgedoken om deze schattingen te kunnen bevestigen. IS bezit de meest productieve olievelden in Deir Ezzor in Syrië, maar het kasboek toont een veel zwakkere oliecapaciteit dan voorheen werd gedacht. "Als IS kapitaal, mankracht en kennis had, zouden deze olievelden behoorlijk winstgevend kunnen zijn," zegt David Butter, een vooraanstaand expert op het gebied van energie, economie en het bedrijfsleven in het Midden-Oosten. "Maar goed, als, dus."

Butter zegt dat de olievelden in Deir Ezzor piekten in de jaren negentig, en dat het exploiteren van de olievelden nu grote investeringen en technische kennis vereist – dingen waar IS niet voldoende over beschikt. Hij schat dat IS met minder dan de helft van z'n capaciteit in de velden werkt, wat betekent dat de energiesector van IS veel zwakker is dan eerder werd gedacht. De documenten laten zien dat IS slechts 58.900 euro per dag verdient aan de olie- en gasbronnen in Deir Ezzor. "Met een gezondere schatting kom je op niet meer dan 5 tot 10 procent van de geschatte 3,5 miljoen euro aan inkomen per dag."

In plaats van een perfect werkende olieproductie, haalt IS slechts een klein deel van de olievoorraden uit de grond, waardoor lokale inwoners flink bij kunnen verdienen met het smokkelen van olie. "Het zou me niet verbazen als ze de olie verkopen aan handelaren voor slechts 5 of 10 euro per vat," aldus Butter. Zelfs als de cijfers uit Deir Ezzor nauwkeurig zijn, betekent dat overigens niet dat IS een acuut geldprobleem heeft. "De Islamitische Staat heeft genoeg geld," zegt Daniel Glaser, adjunct-secretaris voor terroristenfinanciering van de US Treasury Department, aan een ronde tafel in het Aspen Institute. Treasury is verantwoordelijk voor het uitvoeren van Amerikaanse sancties tegen IS en het blokkeren van de aanvoer van hun grondstoffen. Andere officials wilden niet meewerken aan interviews met VICE News. Hoewel Treasury terughoudend is over de hoeveelheid geld die IS binnenbrengt, speculeert Glaser dat het over zo'n 443 miljoen euro aan olie-inkomsten per jaar beschikt, een getal dat Tamimi betwist.

De vraag of de oliewinningen op de lange termijn voor genoeg inkomsten zullen zorgen is essentieel, omdat dat bepaalt of het economische model van IS tot in de eeuwigheid houdbaar is. Op basis van deze documenten lijkt dit totaal niet het geval te zijn. Naast de olie-inkomsten hanteert IS een belastingsysteem, maar dat zorgt voor slechts 23 procent van het totale inkomen – nog minder dan de olie-inkomsten.

"Het zal moeilijk zijn om deze inkomensstroom te behouden én voldoende steun van de bevolking te waarborgen," aldus Mecham. "Uiteindelijk zullen ze niet meer de middelen hebben om te groeien."