De onthullingen over massasurveillance van Edward Snowden hebben onverwachts het effect gehad dat mensen juist minder willen lezen over massasurveillance.Dit impliceert tenminste empirisch bewijs uit een studie die onlangs werd uitgevoerd door wetenschappers aan de Oxford University. De onderzoekers probeerden nieuwe inzichten te vergaren in het zogenaamde 'chilling effect,' door Wikipedia's statistieken van voor en na Snowden's openbaarmakingen te observeren. Het chilling effect wordt door privacy pleiters vaak beschreven als een negatief gevolg van grootschalige controle en massasurveillance door de staat. Mensen zouden na kennisneming hiervan namelijk minder geneigd zijn om te zoeken naar 'verdachte' termen.Resultaten uit de studie lieten zien dat webverkeer gericht op privacygevoelige onderwerpen significant is afgenomen na de "exogene shock" die auteur Jon Penney beschrijft. De onthullingen van de massasurveillance programma's van de NSA en de media hype die daarop volgde zouden deze shock hebben veroorzaakt.Privacygevoelige artikelen werden uitgezocht met behulp van een lijst van termen die door het Department of Homeland Security (DHS) worden gebruikt om sociale media te screenen op terrorisme en andere verdachte activiteiten. Zo zijn bezoeken aan Wikipedia-artikelen die een van de 48 door de DHS aan terrorisme gerelateerde termen bevatten – zoals "al Qaida", "carbomb" en "Taliban" – met 20 procent gedaald. Vergelijkbare resultaten zijn vorig jaar verkregen uit een studie van Massachusetts Institute of Technology. Hieruit bleek dat gebruikers van Google beduidend minder zochten naar termen gerelateerd aan privacy en staatsveiligheid die hen eventueel verdacht zouden laten lijken.Een nog schrikbarender resultaat uit de studie wijst op een langetermijneffect. De daling in bezoeken aan Wikipedia-artikelen met deze 48 termen zijn ver voorbij de initiële shock van Snowden's onthullingen namelijk nog merkbaar. Dit suggereert dat er een permanent effect optreedt dat het leesgedrag van Wikipedia-gebruikers beïnvloedt. "De openbaarmaking van de NSA/PRISM surveillance-activiteiten zijn niet alleen mogelijk verbonden aan een plotseling 'chilling effect'. Ook op de lange termijn, en misschien zelfs permanent, zijn bezoeken aan de betreffende Wikipedia pagina's teruggedrongen," beschrijft Penney.Hoewel de studie overtuigende argumenten naar voren brengt, blijft empirisch bewijs van 'chilling effects' een lastig concept. Tal van andere factoren kunnen het gedrag van Wikipedia-gebruikers beïnvloeden, factoren die misschien wel niks te maken hebben met angst voor sancties vanuit de overheid.De resultaten worden desondanks wel ondersteund door eerder onderzoek waaruit blijkt dat inspectie vanuit de overheid burgers meer neigen naar zelfcensuur en conformiteit. In het specifieke tijdvak dat daarbij in beschouwing genomen wordt, duidt Penney's studie in ieder geval op aanwijzingen voor negatieve bijwerkingen van privacygevoelige overheidsprogramma's.
Advertentie