Een paar 3D-printers en wat doorklikken op webshops geeft iedereen de mogelijkheid om thuis zelf een robot in elkaar te zetten waarmee je kunt gaan opereren. Althans, dat is ontwerper Frank Kolkman van het OpenSurgery-initiatief binnen vijf maanden gelukt.Nu is het niet de bedoeling dat zijn zelfgemaakte operatierobot vanaf nu in mensen gaat snijden. Het initiatief is eerder een oproep aan de gezondheidszorg om in te zien dat de huidige strikte regelgeving binnen de medische technologie inmiddels wel aan vernieuwing toe is. Eindeloze patenten kunnen namelijk de innovatie van medische apparatuur en medicijnen in de weg zitten, met een bijkomend hoog kostenplaatje. En daar gaan we geen levens mee redden, terwijl operatierobots vanwege hun precisie een steeds belangrijkere rol innemen bij cruciale operaties.
Advertentie
Door filmpjes op YouTube te bekijken – waarbij onverzekerde Amerikanen zichzelf overgeven aan doe-het-zelf-medische hulp - werd Kolkman getriggerd om te onderzoeken waarom een doe-het-zelf-gezondheidszorg nog niet eens zo'n heel gek toekomstbeeld is voor de huidige maatschappij. Zijn zelfgemaakte operatierobot heeft dan wel 5.000 dollar gekost, maar is in verhouding een stuk goedkoper dan de huidige operatierobots op de medische markt, waarvan de prijzen kunnen oplopen tot wel 200.000 dollar.Tijd om met Frank te praten over het OpenSurgery-initiatief en zijn ergernissen over de gezondheidszorg.Motherboard: Hé Frank! Wat is voor jou de voornaamste reden geweest om in zo'n korte tijd een professionele operatierobot in elkaar te zetten?Frank Kolkman: Er is maar één bedrijf in de hele wereld die meer dan duizenden patenten heeft op operatierobots, waardoor dat bedrijf als enige deze operatierobots mag ontwikkelen. Alle onderdelen zijn beschermd – en ook de varianten daarop – maar deze onderdelen worden lang niet altijd in de praktijk gebruikt. Daardoor kunnen ze zelf beslissen wat het kost en staat de patiënt niet voorop. Artsen hebben daar ook weinig over te zeggen, terwijl zij met die apparatuur werken. De belastingbetaler neemt investeringen in de gezondheidszorg op zich en daar plukken de geprivatiseerde bedrijven de vruchten van. Zo wordt de gezondheidszorg voor veel mensen te duur en niet meer toegankelijk.
Advertentie
Is het dan wel mogelijk om een patentvrije operatierobot te maken?Er is een uitzonderingsregel binnen het patentrecht. Als je namelijk iets maakt voor onderzoeks- of privédoeleinden, dan telt het patentrecht niet. Maar wanneer is iets privé en wanneer is iets voor een onderzoek? Als ik bijvoorbeeld mijn kennis openbaar maak op een beschermde server, maak ik dan inbreuk op zo'n patent of niet? Het is een risicovol project, waarbij ik erg voorzichtig moet zijn. Je hebt namelijk niet de tijd en het geld om als open source project zonder winstoogmerk jarenlang in een rechtszaal te zitten. Daarom zijn de bestanden van de doe-het-zelf-operatierobot nog niet te verkrijgen en twijfel ik of ik dat wel moet doen. Ik ben momenteel wel samen met juridische specialisten de mogelijkheden aan het bekijken.Wie wil je met het initiatief bereiken?Ik wil met name de bedrijven die medische apparatuur en medicijnen ontwerpen binnen de gezondheidsindustrie bereiken, maar ook de producenten en chirurgen. De producenten moeten gaan nadenken over hoe ze hun producten toegankelijker kunnen maken. Misschien door bepaalde onderdelen openbaar te maken, of anders na te gaan denken over hoe ze met patenten om kunnen gaan, maar het is ook belangrijk dat chirurgen de ruimte krijgen om mee te denken over deze discussie. Het is niet mijn intentie om de robot volledig gebruiksklaar te maken. Ik wil alleen aangeven dat er potentie in zit, dat je met weinig investeringen en met simpele medische gereedschappen hetzelfde effect kunt bereiken als professionele apparatuur dat kan. In onderontwikkelde regio's waarbij directe toegang tot een ziekenhuis niet altijd mogelijk is, kan dit ideaal uitpakken.
Advertentie
En wat kan de consument dan doen?In de claimcultuur, waar we zelf voor hebben gezorgd, willen we altijd de arts verantwoordelijk stellen als er iets misgaat, want het is een beroep met veel verantwoordelijkheden. Ik vind dat de consument niet gevrijwaard moet blijven van deze verantwoordelijkheden, de consument moet ook verantwoordelijkheid nemen in het verhaal.Moeten we nu thuis allemaal gaan nadenken over doe-het-zelf-operaties?Ik zou doe-het-zelf-gezondheidszorg in eerste instantie niet aanraden. Naast een juridisch probleem is er natuurlijk ook een psychologisch probleem. Want ben je überhaupt bereid om een operatie uit te voeren in je eigen huis? En wil je wel zo ver gaan? Het zou weliswaar met behulp van een chirurg zijn, maar stel je voor dat deze mensen zichzelf kunnen opleiden en zo een zeker niveau van professionaliteit bereiken. Als professionals in de chirurgie deze ideologie gaan delen, dan kunnen zij ook onderdeel worden van een gemeenschap. Dan kan zo'n ontwikkeling erg snel gaan.Frank Kolkman staat met zijn DIY Surgical Robot op Discovery Festival op vrijdag 25 september in NEMO. Klik hier voor het hele programma en kaarten.