​Vijf ongefundeerde voorspellingen voor 2016 (die wel gaan uitkomen)

Het einde van het jaar is traditioneel de tijd om terug te kijken op het voorbije jaar. Maar wat er allemaal is gebeurd, dat weten we al. Laten we daarom vooruitkijken op wat ons volgend jaar allemaal te wachten staat. Dit zijn vijf dingen in technologie en wetenschap waarvan wij denken dat ze volgend jaar gaan gebeuren. Niet dat we zeker weten dat ze écht gaan gebeuren, maar wel waarschijnlijk. Hoe dan ook, doe er je voordeel mee. (Voor digital natives met weinig tijd, onderaan elke voorspelling staat een tl;dr)

Op het gebied van Virtual Reality staat ons nogal wat te wachten. Oculus Rift: eerste kwartaal 2016. Playstation VR: eerste helft 2016. HTC Vive: april 2016. En waarschijnlijk volgen er meer.

Hoewel de meeste techblogs vorig jaar 2015 hét jaar van VR doopten, gaat het begin volgend jaar pas écht beginnen. En hoe. Drie grote bedrijven komen eindelijk met brillen, die door vroege testers beschreven worden met woorden als "spectaculair," "indrukwekkend" en "heftig." Het gaat komend jaar echt gebeuren.

Maar wat gaat er dan eigenlijk precies gebeuren? Volgens mij is dat voor vrijwel niemand nog duidelijk. VR is zo anders dat niemand eigenlijk nog weet waarvoor mensen de brillen zullen gebruiken en óf de brillen echt veel gebruikt gaan worden. VR zou namelijk prima kunnen lijden aan het beamer-effect; je koopt er een omdat het vet is om films op groot scherm te kijken, maar uiteindelijk lig je meestal toch op de bank met je laptop op je borst omdat dat ook wel prima is. Het grote verschil is dat VR de mogelijkheid geeft om content weer te geven die niet op een plat scherm werkt.

Het zal succes van VR zal dus waarschijnlijk vooral afhangen van de content – games, films, apps – die de verschillende platforms gaan bieden. Het is afwachten of het lukt om iets te maken dat volledig losstaat van de bestaande apparaten, iets waarvoor je zo'n bril uit de kast wil halen en op wil zetten. Dat betekent niet alleen er waarschijnlijk nog een hoop moet gebeuren om VR uniek te maken, voorbij het hoge gimmickgehalte, maar ook dat er een grote fragmentatie gaat plaatsvinden tussen de platforms.

Als content zo belangrijk is, dan zullen de VR-makers die in ieder geval in het begin niet veel met elkaar willen delen, waardoor de keuze voor een bepaald platform dus onder andere bepaald wordt door welke games en apps de verschillende platforms bieden bij verschijning – net zoals dat nu bij smartphones of consoles het geval is.

Dit zou er in het begin best wel eens voor kunnen zorgen dat VR niet zo snel van de grond komt als veel mensen denken. Ten eerste is de groep consumenten die grof geld wil neertellen om zich op te sluiten in een antisociale virtuele omgeving al beperkt. Ten tweede heb je voor zowel de Rift als de Vive een redelijk goede computer nodig, wat de groep gegadigden nog iets kleiner maakt.

Playstation VR heeft daar minder last van, omdat je PS4 in principe al de mogelijkheid biedt om de bril direct aan te sluiten. Ook heeft Sony al veel ervaring met het aanbieden van exclusieve content, wat de positie van Playstation VR voordelig maakt.

Oh en nog iets: niemand weet eigenlijk nog waar hij naar moet kijken bij het uitkiezen van een VR-bril. Is het de resolutie, de lensdikte of het kijkveld? Of de refresh rate, de bewegingssensoren, het gewicht misschien? En wat is de invloed van die factoren op de computer die je moet hebben? Het is alsof je compleet opnieuw moet leren om beeldschermen te evalueren!

Daarnaast is VR een redelijk heftige ingreep in je leven. Als je in VR zit, dan kan je niet communiceren met de mensen om je heen (tenzij daar een nieuwe klasse games voor wordt bedacht zoals Keep Talking and Nobody Explodes). Dat is aan de ene kant fantastisch, maar aan de andere kant zal het een hoop mensen afschrikken.

Dat laatste is waarschijnlijk ook de reden dat AR (augmented reality, of mixed reality) een grote groei kende in 2015. Microsofts HoloLens is waarschijnlijk niet het enige product dat ergens in de komende tijd uit gaat komen, dat ergens tussen VR en AR in zit, maar dat ook nog een plekje moet vinden in het menselijke beeldschermenspectrum, dat zich uitstrekt van smartphone tot IMAX. Of leeft het ernaast? Ik weet het niet! We gaan het in ieder geval in de komende maanden zien en volgens mij wordt dat hartstikke leuk.

Oh, en dan mis ik eigenlijk nog het belangrijkste dat nodig is: iemand die ontdekt waar VR (of AR) echt goed voor is, anders dan een keertje overdonderd worden door de nieuwe ervaring.

Tl;dr: Zo goed als niemand heeft in 2016 een VR-bril thuis.

Veel mensen hebben met het kopen van een smarttelevisie hun eerste Internet of Things-apparaat al in huis gehaald. Veel mensen zullen daarna doorgaan voor de slimme thermostaat of brandmelder. En vanaf daar gaat het waarschijnlijk snel, vooral gezien de absurde hoeveel smartdingen die nu vooral via crowdfundingsites de wereld in worden gekwakt. Een smart-springtouw? Yeah! Een smart-kribbe? Prima! Een smart-toilet? Voor 4,500 euro is-ie van jou!

Zoals we al zagen in ons interview met de man achter Internet of Shit, een twitteraccount dat bijhoudt wat voor onzin er allemaal gebouwd wordt met 'smart' ervoor, zou dit voor een hoop problemen kunnen gaan zorgen.

Nu er elke dag wel íets wordt gehackt, lijkt het logisch om niet alles dat belangrijk is in je huis aan te sluiten op het internet. Vooral niet als een of ander willekeurig bedrijf verantwoordelijk is voor de beveiliging van die apparaten.

Naast nieuwe mogelijkheden om het je thuis helemaal naar je zin te maken – al dan niet op afstand via je smartphone – biedt het IoT een schat aan mogelijkheden om je het leven zuur te maken. Dat komt niet alleen doordat je gegevens bekend zijn bij bedrijven (iets wat zich op onprettige wijze ontvouwde bij de hack van vreemdgangerswebsite Ashley Madison eerder dit jaar), maar ook omdat er apparaten in je huis staan waar van buitenaf invloed op uitgeoefend kan worden.

Dat zal bij een smart-springtouw natuurlijk niet heel erg zijn, maar wat nou als het smart-fornuis betreft dat plotseling aan wordt gezet? En een smart-rookmelder, die op dat moment ook uitgezet wordt? Of stel je voor dat je internet uitvalt als het buiten tien graden vriest. Wat doe je dan, met je smart-thermostaat?

Hoe meer apparaten mensen in huis halen waarvoor ze accounts nodig hebben, en hoe meer gegevens je online achterlaat, hoe groter de kans dat die gegevens op een gegeven moment gestolen worden. Noem het de Wet van Duh. Die wet zou volgend jaar best wel eens voor serieuze problemen kunnen gaan zorgen.

Tl;dr: Iedereen wordt gehackt in 2016.

Enorm veel wetenschappers hebben zich het afgelopen jaar al beziggehouden met CRISPR/Cas-9. Deze relatief nieuwe techniek om genen zeer specifiek, snel en goedkoop aan te passen heeft de potentie om de wereld om ons heen totaal te veranderen – en dat kan ook gebeuren door een hobbyist in een keukenlab.

Het grote voordeel – en tegelijkertijd het engste – aan CRISPR/Cas9 is dat het mogelijk is om in te grijpen in cellen die óf in een organisme, óf erbuiten leven. Je zou dus in principe een genetisch defect bij mensen kunnen oplossen in een bevruchte eicel, maar wonderlijker, ook in een volwassen mens. CRISPR/Cas 9 geeft namelijk de mogelijkheid om nieuwe stukjes gezond DNA in cellen in te bouwen, in plaats van de kapotte genen. Die nieuwe stukjes worden dan volledig onderdeel van het DNA en kunnen dus ook doorgegeven worden aan eventueel nageslacht. Met CRISPR/Cas9 kunnen we ineens winnen van de basisregels van overerving.

Designerorganismen liggen hiermee binnen handbereik – of dat nou muggen zijn die alleen mannetjes voortbrengen om malaria uit te roeien, granen die kunnen groeien onder slechte omstandigheden of mensenbaby's met alleen de gewenste uiterlijke kenmerken. Maar vergeet ook de mogelijke superbacteriën, monstertomaten en turbovirussen niet!

De techniek is zo simpel, dat er al wetenschappers zijn die kits verkopen om thuis mee te spelen. Je zou dus aan je keukentafel je eigen, unieke organisme kunnen maken.

De techniek is ook zó simpel en populair, dat er afgelopen maand een conferentie plaatsvond in Washington, waar 's werelds meest vooraanstaande eenwetenschappers en bio-ethici probeerden te bepalen of we CRISPR/Cas9 op mensen moeten gaan testen. Hun conclusie: ja, mits het gebeurt bij menselijke cellen die niet gebruikt worden om iemand zwanger te maken. Ook mag het gebruikt worden om genetische defecten bij volwassenen (zoals sikkelcelanemie) te behandelen, zolang het niet doorgegeven wordt aan het nageslacht.

Deze ontwikkeling is nog een beetje onder de radar ge bleven bij het grote publiek, maar je kunt je voorstellen dat deze techniek een hoop controverse kan gaan opleveren als mensen er extremere dingen mee gaan doen. Gezien de explosieve groei in het aantal papers die over CRISPR/Cas9 geschreven worden kan dat niet lang meer duren.

Tl;dr: Het debat over genetische manipulatie laait weer op.

2015 was een gek jaar voor media, en het lijkt erop dat 2016 nog gekker gaat worden! Publiceren op andere platformen, zoals Facebook, was iets wat nog geen twee jaar geleden ondenkbaar was, waar media moord en brand over schreeuwde, maar is nu opeens supernormaal. Buzzfeed, The Atlantic, The New York Times, National Geographic en veel meer grote mediabedrijven publiceren nu artikelen direct op Facebook in ruil voor een snellere laadtijd en een deel van de advertentie-inkomsten die ze krijgen van Facebook. Dat is een gigantische stap in de mediawereld – van een uitgevergebaseerd model met eigen salesafdeling naar een platformmodel zonder – maar ook eentje die waarschijnlijk opvolging krijgt in 2016.

Gedreven door dalende advertentie-inkomsten (banners kosten serieus geen drol meer), zoeken uitgevers nu naar steeds meer manieren om nog meer kijkers te trekken, die nog meer content tot zich nemen, om op nog meer verschillende manieren advertenties te verkopen, en dat gaat tot gekke dingen leiden joh!

Nu het hek van de dam is, gaan we vermoedelijk veel meer publicaties krijgen die zich verschansen in het uitgevermodel (zoals de NRC en De Correspondent) en publicaties die het platformmodel omarmen en nieuwe manieren opzoeken om hun publiek te volgen over verschillende sociale media (VICE zweeft daar met een eigen televisiekanaal eigenlijk een beetje tussen in).

Er worden waarschijnlijk ook een hoop nieuwe manieren bedacht om te publiceren. Er bestaan al Facebook- en YouTube-gerichte kanalen die geen eigen site hebben, en dat kan zich alleen nog maar meer verspreiden. Ik zie bijvoorbeeld een Facebook Messengerkanaal helemaal zitten, waarin artikelen worden verspreid als een soort chatberichten, waar je meteen op kan reageren, en kunt interacteren met andere lezers.

Verder lijkt het me ook totaal niet vreemd als grote bedrijven als Amazon Blendle-achtige diensten gaan aanbieden, wat een hele logische uitbreiding zou zijn van hun dominantie op de e-bookmarkt. Facebook als spin in het contentweb zou dat ook prima kunnen doen (ze hebben met Facebook Notify de eerste stap al gezet).

Het komt erop neer dat alle publicaties weer op zoek moeten naar nieuwe manieren om content te verspreiden, en daar gaat iedereen op inspringen.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over Amazon en Netflix als contentmakers! Beide bedrijven hebben hun distributiekanalen al op orde en storten zich nu in het maken van originele series, films en zelfs nieuws. Dit is interessant, want hiermee worden ze zowel diverser als specifieker, omdat mensen een beperkt aantal abonnementen nemen en dus gaan kiezen op basis van de content die gemaakt wordt door een bepaald kanaal.

Nu ben ik compleet aan het speculeren, maar deze beslissing zou er zo maar voor kunnen zorgen dat hun abonneegroei op een gegeven moment stagneert en ze weer op zoek moeten naar andere methodes om hun videocontent te verspreiden, waardoor ze eigenlijk in dezelfde situatie terechtkomen als de meeste publicaties nu! De geschiedenis verloopt in cirkels!

2016 wordt een raar jaar voor media.

Tl;dr: ¯\_(ツ)_/¯

De beperkende factor in robots is op dit moment niet zo zeer hun intelligentie, maar de technologie om de robots te laten bewegen. De mechaniek in robots is vergeleken met biologische mechaniek vreselijk lomp, beperkt en zwaar – en loopt met de jaren steeds harder achter op de sensorische mogelijkheden die computers nu bieden. Beeld- en spraakherkenning zijn inmiddels redelijk geavanceerd, en worden met de dag beter. Omgevingen lezen en begrijpen gaat ook steeds beter en redenerend vermogen is dichterbij dan ooit.

Een deur openen zonder om te vallen is voor de meeste robots echter nog teveel gevraagd – tenzij ze er specifiek voor gemaakt zijn.

Huidige mens- of dierachtige robots lijken dus superdom, maar dat komt voornamelijk omdat hun 'lichamen' zo lomp zijn. Helaas lijkt er, ondanks het onderzoek naar 'soft robots,' niet heel veel vooruitgang te zitten in de mechaniek waarmee robots aangedreven worden (en de batterijen die die mechaniek moeten voeden).

Waar wel vooruitgang wordt geboekt, is in het brein van de robot. 2015 was in veel opzichten het jaar van AI, waarin er opmerkelijke sprongen zijn gemaakt in het ontwerpen en begrijpen van kunstmatige breinen die getraind worden om dingen te leren, in plaats van vooraf geprogrammeerd te worden om taken uit te voeren. Zo heeft Google een systeem gebouwd dat zonder aanwijzingen leerde om Atari-spellen te spelen, maakte Facebook software die aan blinden kan omschrijven waar ze naar kijken, en bouwde Microsoft een vertaler voor Skype die live gesprekken kan begrijpen en vertalen.

Dit komt aan de ene kant door de toenemende beschikbaarheid van grote hoeveelheden data in de 'cloud', en aan de andere kant door neurale netwerken die steeds goedkoper worden. En dat houdt voorlopig niet op: computers gaan het komende jaar sneller en beter dan ooit leren om nieuwe dingen te doen, zelfs dingen die mensen niet kunnen.

Daar zijn uiteraard een hoop mensen bang voor. Sommigen omdat ze voor hun baan vrezen, anderen omdat ze bang zijn voor AI die per ongeluk de wereld gaat domineren.

Beide scenario's zijn niet uitgesloten (al zal het in 2016 waarschijnlijk nog niet zo ver komen), maar tenzij er opeens supergrote sprongen gemaakt worden in kunstmatige spieren, zal die overheersing niet worden uitgevoerd door Terminator-achtige mensrobots.

Tl;dr: Robots zijn dom, en dat blijven ze nog wel even.