Ik testte de apparaten die werden gebruikt om homoseksualiteit en hysterie te 'genezen’

Boris van Galvin, de Nieuw-Zeelander die zichzelf de Gestoorde Professor noemt, heeft een verzameling van meer dan dertig nog werkende stroomstootapparaten. Ooit werden ze gebruikt als wondermiddel tegen allerlei huis-tuin-en-keukenkwaaltjes. In de handleidingen die erbij horen staan dingen als spierpijn, constipatie, staar, hysterie en parasieten vermeld.

"In een van de handleidingen staat dat het apparaat ook 'verstijving' geneest," zegt Boris, als hij een wagenlading leren tassen en houten dozen uitpakt. "Stel je voor: je ligt op de grond, schijnbaar dood, iemand geeft je een schok en je leeft weer. Ik weet niet zeker of als een soort defibrillator bedoeld is, of dat het gebruikt werd bij mensen in coma."

Zijn eerste stroomstootmachine kreeg hij per toeval van een vriend, die dacht dat het een oude radio was. "Ik zocht informatie over het toestel op en het bleek een originele doe-het-zelfmachine voor elektrotherapie te zijn, uit 1902. Ik heb 'm opgelapt, en toen had ik dus mijn eerste elektroshockmachine."

Boris begon met het verzamelen van stroomstootapparaten. Toen vrienden van hem een themafeest hielden, nam hij voor de lol zo'n apparaat mee. "Ik ging als de Gestoorde Professor, had mijn stroomstoter bij me, en iedereen had zoiets van: mag ik eens proberen hoe het voelt? Dus toen ben ik begonnen met mensen schokken te geven."

Het oudste model dat Boris in zijn collectie heeft komt uit de vroege negentiende eeuw. De meeste apparaten werken nog prima, en hij is bereid me een demonstratie te geven. Ik pak een stroomstok in mijn hand vast: het prikkelt. Boris draait het voltage wat omhoog en ik voel de elektriciteit bewegen onder mijn huid, op het ritme van een metronoom. Mijn spieren spannen en ontspannen zich. Het doet niet echt pijn, maar het voelt wel raar.

De apparaten vertellen bovendien een kleine geschiedenis van onderdrukking. Als je in het niet zo heel verre verleden tot een minderheid of een gemarginaliseerde groep behoorde – lhbtqi, psychisch gestoord, vrouw – dan bestaat er een grote kans dat een dokter aan je heeft voorgesteld om met stroomstoten je hersenen om te vormen.

Een groot zwart apparaat dat Boris me laat zien werd gebruikt om homoseksualiteit te 'genezen'. Het voltage op deze, zegt hij, is veel hoger dan op gewone doe-het-zelfapparaten. "Het is best akelig als je je voorstelt dat dit apparaat op mensen is gebruikt," zegt hij.

Veel van de apparaten zijn gebruikt om allerlei 'geestesziekten' te behandelen. "Dingen als schizofrenie, gedragsproblemen, dingen die we nu kennen als ADHD," zegt Boris. "Vroeger werd dat allemaal behandeld met schoktherapie. Zo van: rustig maar, hier heb je een schok om je te genezen."

Een van de apparaten heeft een handleiding waarin staat wat het juiste voltage is om hysterie aan te pakken, een psychiatrische stoornis waar alleen vrouwen last van konden hebben, vooral vrouwen die zich niet conformeerden aan sociale conventies over wat een 'goede' vrouw was.

"Wees voorzichtig, geef de patiënten geen onverwachtse schokken," staat er geschreven. "Behandel de patiënten vooral met de secundaire spoel. In de meeste gevallen is de verlammende werking van deze behandeling voldoende."

Behalve met stroomstoten werd hysterie ook behandeld met 'massageapparaten', waaronder de allereerste vibrators.

Elektriciteit wordt nog steeds gebruikt door medisch specialisten, onder meer bij de behandeling van de ziekte van Parkinson, maar vroeger was het echt nog een lomp middel.

"Het idee was: laten we elektroden op iemands schedel zetten en de boel onder stroom zetten. De wetenschap van nu toont aan dat er wel een kern van waarheid in die methode zat, maar hij was veel te algemeen. Iemand die ziek is maar gewoon een tik met een hamer geven werkt niet."

"Een van de toestellen die ik heb is ontworpen en gebruikt om homoseksuelen mee te 'bekeren', en het idee dat iemand dit heeft moeten doorstaan is verschrikkelijk. Alsof je iets probeert te maken wat niet kapot is."

Wat ironisch is, is dat de instrumenten die vroeger gebruikt werden om homo's mee te bekeren, nu gebruikt worden voor kinky sekspartijtjes.

"Een vriend van me zei dat ik eens naar een fetisjistenbal moest gaan. Ik had nog nooit van het woord 'fetisjistenbal' gehoord, maar ik dacht: oké."

Boris ging erheen met een van zijn apparaten, en binnen no-time stonden mensen in de rij om een schok te ontvangen.

"Het was een omgeving waarin iedereen geaccepteerd werd, zeer inclusief. Ik ben echt toevallig in die scene terechtgekomen, en ik was verbaasd over hoe open en begripvol iedereen was. Mensen zien je daar niet als 'vreemd'. Het is fijn om zo'n peil van begrip en acceptatie te zien, in de echte wereld zie je dat gewoon niet."