FYI.

This story is over 5 years old.

Creators

HBO's Westworld stelt precies de vragen die we moeten stellen over kunstmatige intelligentie

Een pretpark vol mensachtige robots, waar je als bezoeker naar hartenlust mag moorden en verkrachten.
Afbeeldingen met dank aan HBO

Voor eeuwen is de mens in gelijke mate gefascineerd en doodsbang geweest door het idee van kunstmatige intelligentie. We willen dat het van ons houdt, we willen er seks mee hebben, we willen het doden, maar we zijn er heilig ook van overtuigd dat het ons gaat willen doden. Kortom, genoeg materiaal voor een serie, zou je denken. Westworld, de nieuwe sciencefictionserie van HBO geproduceerd door JJ Abrams en Bryan Burk en gebaseerd op de film van Michael Crichton uit 1973, behandelt al die zaken niet alleen, maar gooit er ook nog een compleet nieuwe retoriek in.

Advertentie

Voor diegenen die nog moeten beginnen: de serie speelt zich af in een dystopische toekomst waarin mensen op vakantie gaan naar Westworld, een hightech pretpark gemodelleerd naar het Wilde Westen. Het pretpark is ontworpen door wetenschappers en wordt bevolkt door verraderlijk mensachtige robots. Zonder al te veel weg te geven is na twee afleveringen duidelijk dat deze omgeving niet bepaald het beste in de bezoekers naar boven brengt: de meesten plunderen, verkrachten en moorden zich een weg door het stoffige Wilde Westen.

Afgelopen week woonde The Creators Project een screening bij van de tweede aflevering in het Savannah College of Art and Design, gevolgd door een paneldiscussie gehost door de beroemde astronaut Leland Melvin. Het onderwerp? Hoe Westworld verkent wat de evolutie van kunstmatige intelligentie voor de mensheid kan betekenen.

“Er is een opstand in de maak. Het is als Planet of the AI’s,” zei Melvin, half-grappend, als startschot voor zijn gesprek met schrijver Talynn Kell, Amanda Ray, hoofd van de Multicultural Science Fiction Organization en Shafeeq Rashid, maker van de podcast Black Astronauts.

Kell antwoordt al snel: “We zijn zeer gewelddadige wezens, en als we het hebben over de kunstmatige intelligentie die we ontwikkelen, dan is die juist heel idealistisch en ontworpen om juist niet gewelddadig te zijn. Waarom zouden die robots ons nog nodig hebben als wij degenen zijn die de planeet om zeep helpen?"

Advertentie

Haar sentiment weerklinkt in de tweede aflevering “Chestnut,” die weinig doekjes windt om de erbarmelijke staat van de mensheid. Twee nieuwe 'gasten' arriveren in Westworld: de hedonistische Logan (Ben Barnes), die met geweren in de aanslag voor een tweede keer een tripje naar het pretpark heeft geboekt, en William (Jimmi Simpson), die in de knel zit met de vraag of we al dan niet empathie zouden moeten voelen voor de robots.

Het duurt niet lang voordat ook deze twee zich in een saloon te goed doen aan drank, prostituees en knokpartijtjes. De keuze voor de Wilde Westen-setting is allesbehalve toevallig. Rashid: "Het viel me op dat het bordeel gevuld is met vrouwen van verschillende huidskleuren en culturen, terwijl de meerderheid van de bezoekers van Angelsaksische afkomst is. Ze komen om er zich zonder schuldgevoel te vergrijpen aan mensen die niet op henzelf lijken."

Ook het tijdstip van het verschijnen van de serie komt niet uit de lucht vallen. We beleven een uitzonderlijk intolerante periode in de Amerikaanse geschiedenis, een waarin het niet meer vanzelfsprekend is om in het goede van de mens te geloven. Een overkoepelend thema in "Chestnut" is de vraag of het vermogen om te lijden als graadmeter gebruikt kan worden voor hoe 'echt' iemand is. De ironie hierbij is dat veel van de menselijke personages minder pijn en wroeging vertonen bij het zien van de wreedheden dan de robots. Het roept de vraag op of gesimuleerde emotie op dat moment 'echter' is dan instinct? Of in ieder geval moreler?

Advertentie

“Zodra kunstmatige intelligentie autonoom wordt, houdt het op een machine te zijn,” beargumenteert Ray. “Die ontwikkeling gaat nu steeds sneller. We hebben natuurlijk al heel veel films gezien waar een soort Frankenstein gebouwd wordt. Maar dit gaat veel dieper dan alleen maar je maker willen vermoorden."

Met iedere nieuwe aflevering van Westworld wordt duidelijker hoezeer de mensen eigenlijk lijken op de robots die ze creëren. Zoals "Chestnut" demonstreert, kunnen zulke intelligente systemen zelfs ethischer uit de verf komen dan wij, omdat ze niet gebonden zijn aan aardse verlangens. "These violent delights have violent ends," luidt de zin die in de aflevering een aantal keer herhaald wordt. De robots in Westworld kennen alleen de menselijke invulling van zonde. Waarom zouden ze niet proberen zich ervan te ontdoen?

“De robots die we vandaag de dag maken zijn in essentie gemaakt van dezelfde dingen als wij. Dezelfde thermodynamische brei, dezelfde koolstof, hetzelfde sterrenstof. Een bewustzijn is het enige dat mist," zegt Rashid. "Zodra ze dat hebben, verdienen ze het om net als andere levensvormen rechten te hebben. Het is geen organisch leven, maar ze hebben onafhankelijke gedachten. Het is niet toevallig dat de hoofdontwerper van het park Ford heet. Het doet denken aan Brave New World en andere dystopische sciencefictionliteratuur, en hoe de introductie van de lopende band veranderde hoe we het consumentisme zagen. Als Elon Musk of Google de nieuwe robot-wereldorde op ons loslaat, zal dat veranderen hoe we naar de wereld en mensenrechten kijken."

Waar het in Westworld heengaat is voor nu de vraag. De aflevering eindigt in ieder geval met een scène waarin we Dr. Ford (Anthony Hopkins) horen zinspelen op het idee om religie in de wereld van Westworld te introduceren, specifiek het christendom. Bekijk de volgende aflevering aanstaande zondag 16 oktober op HBO.