FYI.

This story is over 5 years old.

kunstenaar

Een eulogie van het indrukwekkende en bizarre werk van Chris Burden

Met de dood van Chris Burden eerder deze week verliest de kunstwereld een unieke eigenzinnige stem. We zetten Burdens meest spraakmakende werk op een rij.

Afgelopen woensdag was een donkere dag voor de kunstwereld. Het verloor namelijk een van haar meest creatieve en eigenzinnige kunstenaars: Chris Burden, die na een imposante carrière op 69 jarige leeftijd stierf.

De naam Chris Burden zegt je misschien niet veel, maar de tweehonderd en twee vintage straatlantaarns voor het Los Angeles County Museum of Art waarschijnlijk wel. Net als veel van zijn andere werken is zowel de samenstelling als technologie van Urban Light erg indrukwekkend. In korte tijd is dit publieke kunstwerk een van de bekendste toeristische trekpleisters van LA geworden. Regelmatig tref je hier selfie-makende toeristen of spelende kinderen, waardoor het een hele nieuwe publieke spot is geworden.

Advertentie

Maar wie was Burden eigenlijk? Hij begon zijn carrière als een performancekunstenaar. In 1971 presenteerde hij zijn eerste kunstwerk: Shoot. Een op z’n zachtst gezegd controversieel project, waarin hij een vriend vroeg om hem van een paar meter afstand met een .22 geweer in zijn arm te schieten. De kogel hoorde eigenlijk zijn arm te schampen, maar ging dwars door het midden. De gedachte achter het project was om mensen te laten ervaren hoe iemand in het echt reageert wanneer hij een kogel door zijn arm gejaagd krijgt. Deze stunt was hoogstwaarschijnlijk in de vergetelheid geraakt, ware het niet dat Burden het hele gebeuren liet vastleggen op Super 8 film. Het is een video geworden waar we het ook nu nog over hebben:

Tip: spoel door naar 1:20

Een artiest dus met een nogal excentriek karakter. Chris Burden kan ook gezien worden als de eerste kunstenaar die de televisie gebruikte om zijn kunst aan de wereld te laten zien. Zo kocht hij in de jaren zeventig zendtijd bij verschillende televisiestations om korte stukken van zijn werk te tonen:

De video’s die hij uitzond waren veelal schokkende en vage korte filmpjes, bedoeld om de aandacht van het grote publiek te trekken. Zo zie je bijvoorbeeld een halfnaakte man met zijn handen op z’n rug vastgebonden over de grond kruipen, zonder verdere uitleg, of slordig gemonteerde clips waarin Burden zelf duidelijk maakt dat de wetenschap ons in de steek heeft gelaten. In dezelfde stijl presenteert hij zich in het filmpje hierboven als een kunstenaar die we in het rijtje Van Gogh, Rembrandt en Da Vinci zouden moeten scharen.

Advertentie

In 1979 begon Burden zich ook steeds meer bezig te houden met meer (en grotere) mechanische en technologische werken. Dit resulteerde in The Big Wheel, waarin een motorfiets voor de aandrijving van een enorm wiel zorgt.

The Big Wheel heeft daarna eigenlijk een stempel gedrukt op de kunstwerken die hij in de jaren erna zou maken. Hij raakte gefascineerd door technologisch complexe systemen, die toch op een bepaalde manier afhankelijk bleven van de menselijke interactie.

Een van zijn meest complexe werken op dit gebied is Metropolis II, een miniatuurstad vol met flatgebouwen, zesbaanswegen en 1.100 autootjes die de toekomst van LA moesten voorstellen (op het gebied van infrastructuur dan). De auto’s begeven zich op zo’n 3 meter van de grond en worden door een magnetisch veld voortbewogen over een plastic baan dat iets weg heeft van een enorme achtbaan. Het kostte Burden meer dan vier jaar om het project te voltooien. Het kunstwerk kan maar twee keer dag gebruikt worden en wordt continu in de gaten gehouden door de bestuurder vanwege de verkeersopstoppingen die er kunnen ontstaan (zie filmpje).

Na Metropolis II zou Burden zich nog vooral bezig houden met grote (vaak mechanische) werken, zoals een 65 meter hoge wolkenkrabber gemaakt van Erector Set (soort lego maar dan van metaal), een vliegende wals en een enorme op afstand bestuurbare boot (weliswaar vastgebonden aan het New Museum in Manhattan).

Advertentie

Eigenzinnig? Zeker. Grootheidswaanzin? Waarschijnlijk wel. Maar Chris Burden was bovenal een creatief en begenadigd kunstenaar, één die zijn stempel heeft weten te drukken op de “public art” van Amerika.

Bekijk hieronder nog een greep uit Burdens werk: