Hoe het is om chronisch eenzaam te zijn

"Mensen zouden opkijken als ze wisten hoe alleen je je voelt," zei mijn therapeut tijdens een recente sessie. En ze heeft gelijk. Op het eerste gezicht lijk ik open, sociaal en vriendelijk. Ik raak aan de praat met vreemden in de rij bij de Starbucks, kom altijd bekenden tegen in mijn straat, en ben het schoolvoorbeeld van een gangmaker — opgewekt en gewapend met anekdotes die mijn vrienden het bier doen uitproesten. Ik krijg zelfs de meest stugge en terughoudende mensen overstag, en ik grap regelmatig dat er maar een korte lijst mensen is die immuun zijn gebleken voor mijn charmes.

En toch voel ik me vaak ontzettend alleen. Ik ken veel mensen, maar slechts een paar daarvan beschouw ik als goede vrienden — en zij hebben de neiging nogal onbereikbaar te zijn. Het duurt dagen of soms weken voor ze een telefoontje of berichtje beantwoorden. Het is moeilijk afspraken met ze te maken, en soms verliezen we voor langere tijd al het contact

Hoe ontmoedigend dit ook kan zijn, vaak snap ik het wel. Ik ben ook niet de makkelijkste om een afspraak mee te maken, het duurt soms een tijd voordat ik een telefoontje beantwoord; en als ik me rot voel, of gestrest of angstig, kan ik ook een tijdje volledig onbereikbaar zijn. En natuurlijk zou ik kunnen proberen mijn kleine vriendenkring te verbreden voor wanneer mijn beste vrienden te druk zijn of mijn roep om aandacht onbeantwoord laten, maar over het algemeen doe ik dat gewoon niet.

Ik ga vaak door fases waarin ik besluit eens actie te ondernemen en plannen maak om met nieuwe mensen om te gaan, maar ondanks de moeite voelt het vaak alsof ik standaard sta ingesteld op een staat van eenzaamheid en isolatie, en ik hier direct op terugschakel. Ik ervaar zo nu en dan genoegende momenten van verbinding, maar het lijkt alsof dit niet blijft hangen. Over het algemeen voel ik me uiteindelijk vooral alsof er een barrière tussen mijzelf en alle anderen bestaat, waar ik simpelweg niet doorheen kom.

Op het eerste gezicht lijkt eenzaamheid niet zo vreselijk. Maar ik heb ook last van depressie, en deze mix van depressie en continu alleen zijn is niet goed voor me. Hoewel ik nooit een zelfmoordpoging heb ondernomen, heb ik door de jaren heen wel verschillende vlagen van suïcidale gedachten gehad. Ik heb me wel eens flink wanhopig gevoeld. Er zijn veel verschillende factoren die hieraan hebben bijgedragen, maar eenzaamheid speelde een heel grote rol — wanneer ik me meer verbonden zou hebben gevoeld met anderen, zou de pijn op mijn zwakke momenten misschien wat makkelijker te verdragen zijn geweest.

Eenzaamheid is niet altijd even makkelijk te bespeuren; dat iemand er aan de buitenkant uitziet als een open, sociaal persoon, betekent dat niet altijd dat-ie niet eenzaam is. Terri Girvin, een barvrouw uit New York, is op haar werk omringd met mensen — en toch voelt ze zich regelmatig alleen. "Ik ben een open persoon, en betrokken bij veel dingen. Toch breng ik veel tijd alleen door, in de angst dat ik dat altijd zal blijven," zegt ze.

Altijd maar "aan" moeten zijn op werk zorgt ervoor dat ze de dagen wegstreept, waardoor ze meer tijd alleen doorbrengt dan ze eigenlijk zou willen. Doordat ze gebroken is na de lange avonden en veel oppervlakkige kletspraat op haar werk, verlangt ze naar diepere connecties, maar heeft ze ook tijd alleen nodig om weer op te laden. Omdat socializen en gesprekken over koetjes en kalfjes aanvoelen als een verlengstuk van haar baan, ziet ze hier vaak toch vanaf.

Girvin geeft haar drukke rooster de schuld van haar eenzaamheid, maar geeft ook toe dat ze er misschien tot op zekere hoogte zelf voor koos om barvrouw te worden, omdat het de lijn van haar geïsoleerde gevoelens doortrekt. "Ik heb een handige baan gekozen om mijn geïsoleerde gevoel te rechtvaardigen," zegt ze. Girvin voelde zich als kind vaak een outsider, omdat ze opgroeide in een gezin vol jongens, en vraagt zich af of ze de dynamiek uit haar kindertijd opnieuw creëert in haar dagelijkse volwassen leven.

Hoewel ze zich graag minder eenzaam zou willen voelen, weet ze niet goed hoe ze dat moet aanpakken. "Ik voel me afgescheiden van de rest van de samenleving, en ik weet niet zeker hoe ik dat moet veranderen," zegt ze.

Hoewel eenzaamheid een gevoel van isolatie teweeg brengt, lijkt het toch een universele ervaring. Zo noemde de New York Times het zelfs een epidemie. Ook wees een recent interview met eenzaamheidsonderzoeker John Cacioppo van de Universiteit van Chicago uit dat eenzaamheid in opkomst is. Onderzoek wijst uit dat in de jaren zeventig en tachtig 11 tot 20 procent van de Amerikanen zich eenzaam voelde, terwijl dit percentage in 2010 40 tot 45 procent was. Marc Katz, rabbijn en auteur van The Heart of Loneliness: How Jewish Wisdom Can Help You Cope and Find Comfort zegt dat eenzaamheid prominent aanwezig is in onze samenleving, en dat de effecten ervan verwoestend kunnen zijn. "Chronische eenzaamheid is als een diepe, onderliggende honger die soms onverzadigbaar en erg pijnlijk is," zegt hij.

Niet alle vormen van eenzaamheid zijn hetzelfde, en er is een belangrijk onderscheid tussen twee verschillende types. "Een staat van eenzaamheid" is tijdelijk, en verbonden aan een externe omstandigheid, zoals alleen zijn op een regenachtige dag, legt Sean Seepersad uit. Hij is professor menselijke ontwikkeling en familiestudies aan de Universiteit van Connecticut en voorzitter en CEO van het Web of Loneliness Institute, een non-profitorganisatie die zicht richt op het vergroten van het bewustzijn over eenzaamheid, en zich inzet voor onderzoek, ingrepen, en steun. Een staat van eenzaamheid is makkelijk op te lossen door bijvoorbeeld een vriend op te bellen.

En dan is er nog chronische, of "karakteristieke eenzaamheid," die in de persoon zelf zit. "Deze mensen hebben hier al jaren mee te maken, het is moeilijk er vanaf te komen, en wordt veelal veroorzaakt door dingen die men doet en karaktereigenschappen die men heeft waardoor het moeilijk is om intieme relaties met anderen te aan te gaan of te behouden," zegt Seepersad.

Hoewel we vaak horen dat het medicijn tegen eenzaamheid het maken van plannen is, ligt het vaak wat ingewikkelder dan dat. Niet elke vorm van contact verzacht de pijn. Socializen kan vaak zelfs eenzaamheid verergeren. Soms kan ik thuiskomen na een avond met vrienden, en voel ik me nog eenzamer dan normaal. Net als Girvin ervaar ik ook dat ik "aan" moet zijn bij anderen, dus bouw ik een muur om me heen om mezelf te beschermen. Sociale plannen zorgen er dus vaak voor dat ik juist word herinnerd aan hoe moeilijk het voor me is met mensen een band op te bouwen op een dieper niveau. Vervolgens ontmoedigt dit me om plannen te maken, aangezien het mijn eenzame gevoel vaak alleen maar versterkt.

Zoals Katz me vertelt, is dit omdat het echte medicijn tegen eenzaamheid niet het doorbrengen van tijd met mensen is, maar dat het belangrijker is echt "gezien" te worden en te worden gewaardeerd om wie je bent. Hij zegt dat als je op feestjes wordt omringd door mensen die echt zouden kunnen zien wie je bent, je zo je eenzaamheid kunnen verzachten. Maar als ze je níet zo zien, kan dat je erg kwetsen. En als je al moeite hebt om aansluiting bij andere mensen te vinden, zegt Seepersad, bevind je je in een kamer vol mensen door wie je je niet minder alleen voelt. Kwaliteit gaat boven kwantiteit, als het aankomt op vriendschap. Volgens Seepersad zijn banden die diep, eerlijk en intiem zijn de sleutel tot het verbreken van eenzaamheid, zelfs als je zulke banden maar met een paar mensen hebt.

Er is geen snelle oplossing voor eenzaamheid, maar Katz zegt dat er middelen zijn die je kunnen helpen ermee om te gaan, en die hopelijk de frequentie van je eenzaamheid verminderen. Een soort connectie met een hogere macht of iets groters dan jijzelf, het gevoel een doel te hebben, werken aan een liefdevolle relatie met jezelf en je eigen gezelschap leren waarderen, kan je comfort bieden in tijden van eenzaamheid. "Dit alles zou je moeten helpen, maar uiteindelijk betekent eenzaamheid dat je andere mensen nodig hebt," zegt hij. "Deze manieren kunnen je helpen je naar het punt te brengen waarop je mensen om je heen hebt die jou zien zoals je bent."

Katz zegt ook dat we vaak een meer pessimistische kijk op anderen hebben dan ze eigenlijk verdienen, omdat we bang zijn dat als we hen in moeilijke tijden om hulp vragen, ze ons zullen afwijzen. Maar de verhalen die we onszelf over anderen vertellen zijn vaak niet waar, en de meeste mensen reageren vaak positiever dan we zouden denken. In de zeldzame gevallen waarin ze dat niet doen, heeft dat volgens Katz meestal meer met hen te maken heeft dan met onszelf — misschien zitten ze in een moeilijke periode, of heeft het iets te maken met hun eigen kwetsbaarheid en intimiteit — en moet je dit niet persoonlijk opvatten, of het je ervan laten weerhouden je tot anderen te wenden voor hulp.

Ik denk dat Katz gelijk heeft: de weinige keren dat ik door de weerstand die ik voelde heen drukte en het onderwerp met vrienden besprak, en zei dat het me kwetste als ze niet reageerden op mijn telefoontjes, berichtjes en pogingen om af te spreken, verontschuldigden ze zich vrijwel altijd en legden ze uit wat er aan de hand was waardoor ze zo onbereikbaar waren geweest.

"Het vereist een heleboel lef om echt hulp te vragen op een manier dat je gezien wordt door anderen, maar het is noodzakelijk dat we dit doen," zegt Katz. In zijn ogen wordt een van de hoogste niveaus van vriendschap bereikt door verbinding in moeilijke tijden. "De mensen die ik mijn eigen verdriet heb laten zien, en andersom, zijn zonder twijfel de mensen die ik mijn beste vrienden noem," zegt hij. "Het is erg moeilijk, maar we kunnen onze eenzaamheid gebruiken als een manier om contact met elkaar te maken."