Twintig jaar Chemistry: een hommage aan de hoogtijdagen van de clubcultuur van de jaren negentig

Midden in de gouden jaren van de housemuziek gebeurde er in het centrum van Amsterdam iets magisch in club Escape. Als we de verhalen mogen geloven, moet het legendarisch geweest zijn. In maart 1995 werd door Eelko Anceaux en DJ Marcello de eerste editie van Chemistry georganiseerd, een clubavond die muzikaal gezien de grenzen tussen house en techno wist te doorbreken. Elke zaterdagavond was de club aan het Rembrandtplein de plek waar je moest zijn om de nieuwste clubmuziek op het grensvlak tussen house en techno te horen. Chemistry bevond zich lange tijd in de top der clubavonden, maar in 2010 besloot het bedrijf vanwege financiële tegenslagen het voor gezien te houden.

Zaterdag 14 november wordt in de Marktkantine teruggekeken op twintig jaar Chemistry. Het idee van de avond is 'Then, Now or Never', een eenmalige nacht voor iedereen die er ooit is geweest, of nooit is geweest. Het is al twee maanden uitverkocht en de verwachtingen zijn hoog. Op de line-up vind je een mix van dj's die sinds de beginjaren van Chemistry dansvloer na dansvloer in vervoering brachten en dj's voor wie clubavond hun muzikale opvoeding was. Gaan we zaterdag legendarische tijden herbeleven? We vroegen het aan organisator en medeoprichter Eelko Anceaux, en Victor Coral, dj en organisator van dochterclubavond RUSH.

Het doel van Chemistry was in 1995 voor Eelko Anceaux en Marcel Bakker, bekend als DJ Marcello, vanaf het eerste moment duidelijk: "We wilden de wereld veroveren. We hadden het gevoel dat er meer in de housecultuur zat dan toen het geval was en voelden dat er behoefte was aan een nieuwe, grote club in het centrum van de stad. Letterlijk en figuurlijk tussen de Roxy en de iT in."

Eelko merkt op dat het toen wel anders was dan nu. "Vroeger zag je elkaar op je wekelijkse clubavond, donderdag in de RoXY bijvoorbeeld, of zaterdag bij Chemistry. Dat was de ontmoetingsplek, de plek waar je nieuwe muziek voor het eerst hoorde. Het was muziek die door dj's bij elkaar was gescharreld in obscure platenzaakjes. Je had het gevoel onderdeel uit te maken van een soort revolutionaire kracht die de wereld aan het veroveren was. Dat gaf een goed gevoel. Het idee van een ontmoetingspunt is met de komst van internet en Facebook veranderd. Nu kies je online waar je elkaar ontmoet."

De basis voor Victor Corals carrière in de dance begon bij Chemistry. Victor: "Chemistry heeft een ongelooflijke indruk op me gemaakt, maar dat geldt vast niet alleen voor mij - een hele generatie clubbers is erdoor gevormd. De clubavond is ontzettend vernieuwend geweest op allerlei vlakken. Zij hadden de slogan: 'underground music for overground ears.' Het was hip, maar toegankelijk. Als je 'normaal' deed aan de deur, er zin in had en op tijd kwam, kon je gewoon binnenkomen. Chemistry had daarnaast een collectief karakter. Ze hadden geweldige resident-dj's, acts en performers, en stonden aan de wieg van vj-cultuur. Het totaalplaatje klopte en dat maakte het bijzonder."

Dat de strijd tussen underground en mainstream niets nieuws is, wordt duidelijk als Eelko aanhaalt dat er al in de beginjaren van Chemistry mensen waren die alles met afgunst bekritiseerden. "Mijn stelling is dat underground nu nauwelijks nog bestaat. Vroeger waren er muziekstijlen die nog niet bekend waren en echt ondergronds konden bestaan. Maar de discussie was er toen al. Voor puristen was Chemistry in 1995 al een soort sellout, want het was grootschalig en het was in het centrum van de stad in plaats van in een donkere ravekelder. Maar dat had natuurlijk met romantiek en afgunst te maken."

Er wordt vaak kritiek geleverd op het alsmaar groeiende aantal festivals in Nederland. Die festival clutter zou volgens sommigen de ondergang van de Nederlandse clubs betekenen. Maar Anceaux ziet het anders: "Vroeger in de beginjaren van Chemistry stond voor mijn gevoel de club bovenaan in de piramide. Daar begon alles en dat vertaalde zich langzaam naar het grote publiek en naar festivals. In de beleving van veel mensen zijn festivals nu hét ding. Clubs lijken minder belangrijk te worden, maar ik heb het idee dat dit sinds een paar jaar weer aan het veranderen is, clubs krijgen weer aanzien."

Victor voegt daar aan toe: "Ik ben zelf een liefhebber van de clubcultuur. Het blijft magisch om de hele nacht samen in één ruimte te zijn en los te gaan tot het licht weer aangaat. Dat is een belangrijk onderdeel van de oorspronkelijke housecultuur. Je ziet nu met festivals, die overigens ook fantastisch kunnen zijn, dat de aandacht meer versplinterd is. Met verschillende podia en een brede randprogrammering zijn mensen toch minder samen. Maar er is altijd sprake van cycli; in de cultuur, in de kunst, in de muziek, in het uitgaan. Op een gegeven moment zullen er ook weer mensen zijn die van de festivals terug willen naar iets met minder opsmuk. Ik zie al een kleine tegenbeweging en geloof zeker in de toekomst van de club, naast het festivalaanbod. Echte clubs dan wel, die kiezen voor een duidelijke muzikale koers en gedragen worden door een hecht team. Dat is toch de kracht van alle succesvolle clubs."

Cultureel entrepreneur Eelko heeft sinds de jaren negentig tal van feesten en evenementen georganiseerd, maar zaterdag is speciaal. "Ik voel nu dezelfde spanning als bij de eerste keer twintig jaar geleden. Je hebt het gevoel dat het druk wordt en dat de mensen enthousiast zijn, maar er is altijd die spanning over hoe het zal uitpakken."

De line-up is een mix van grootheden die Chemistry in de gloriedagen van de juiste muziek voorzagen en artiesten die opgroeiden binnen Chemistry. Eelko: "De artiesten moesten mensen zijn die veel affiniteit hebben met het publiek. Carlos Valdes en Sandrien zijn letterlijk en figuurlijk groot geworden bij Chemistry. Daar hebben ze het enthousiasme meegekregen voor wat ze nu nog steeds doen. Marcello is altijd mijn compagnon geweest bij Chemistry. Benny Rodrigues was een jong talent uit Rotterdam en draaide rond 2000 voor het eerst bij Chemistry. De artiesten op de line-up zijn niet in een hokje te plaatsen, dat is ook de filosofie van Chemistry. De sound die wij in de nineties brachten was vrij nieuw. Het was geen techno, het was geen house, het was van alles wat, en dat werd toen tech-house genoemd."

Victor is twee dagen ziek geweest, maar hij is op tijd hersteld om zijn vinylkelder uit te pluizen en de pareltjes eruit te halen: "Elke dj gaat ongetwijfeld zijn notoire anthems spelen, maar het wordt geen pure house-classics avond. Het valt me wel weer op, bij het voorbereiden van mijn set, hoe sterk en origineel veel producties uit de 90's zijn. Ondanks de opgepompte afmixtechnieken van tegenwoordig blijven ze met gemak overeind. Ik denk dat het niettemin een feest der herkenning gaat worden met veel oude bekenden. Maar ik hoop dat er ook veel jongere bezoekers zullen zijn die Chemistry alleen van alle verhalen kennen en het nu eindelijk eens met eigen ogen willen zien. Ik ken dat frustrerende gevoel te laat geboren te zijn maar al te goed."

Zaterdag kun je tijdens Chemistry in de Marktkantine oude tijden herbeleven en het heden vieren in twee zalen. Eelko verwacht twintig jaar Chemistry te vieren met de eindknal die het verdient: "De Marktkantine heeft een vergelijkbare setting als de oude Escape. Het is een grote zaal met een balkon, een diep podium en een goed geluidssysteem. Het wordt een groot feest."

Meer informatie en de volledige line-up van Chemistry Then, Now or Never vind je hier.