Er wordt in Nederland ouderwets gekeuveld over etnische zuivering, wtf?

Etnische zuivering is weer een hot gespreksonderwerp in Nederland. Geert Wilders wil minder Marokkanen, Jan Roos verzuchtte deze week in een interview vermoeid dat hij allochtonen niet kan wegtoveren, en mensen in nette pakken debatteerden over de praktische en juridische hordes die genomen moeten worden om moslims uit ons land te kunnen schoppen. Want dat het moet gebeuren, daar zijn ze het wel min of meer over eens.

Dat laatste gebeurde maandag in het Amsterdamse debatcentrum De Balie, waar het ging over oplossingen voor het probleem van 'ze' (moslims) die 'ons' (witte Nederlanders) haten. Bernadette de Wit zat in het publiek en stelde voor om maximaal 1 tot 2% moslims in Nederland toe te staan, en te beginnen met "beroepsmoslims" uit te zetten. Gespreksleider Geerten Waling vroeg of dat "juridisch een beetje rond is te krijgen", de Leidse hoogleraar Paul Cliteur vond het controversieel: hij wou "wat voorzichtiger beginnen". Hij noemde niet waar hij wilde eindigen. Schrijver/filosoof Wim van Rooy had al eerder op de avond voorgesteld om al die vervelende internationale verdragen maar links te laten liggen. Mensenrechten zitten alleen maar in de weg.

Laten we even duidelijk zijn waar men het over had: de verwijdering uit ons land van mensen op basis van hun etnische of religieuze kenmerken. Een misdaad waar Radovan Karadžić vorig jaar nog voor is veroordeeld, nota bene in Den Haag. Bij de term 'etnische zuivering' denk je aan Rwanda, Servië en Myanmar – maar voor dit soort voorstellen die in Nederland worden gedaan is simpelweg niet echt een ander of milder woord te bedenken.

Niemand die hierbij betrokken was heeft trouwens achteraf zijn excuses aangeboden, of ook maar enige blijk van zelfreflectie gegeven. Cliteur noemde in Trouw het voorstel "niet zo'n heftige opmerking" en betreurde dat je "al zo weinig mag zeggen". Tegenover NRC zei hij dat het belangrijk was dat deze stemmen gehoord werden. De Balie en directeur Yoeri Albrecht vonden dat we het vooral over het vrije woord moesten hebben – ook als men voorstelt om moslims massaal het land uit te zetten moeten we dat niet luidkeels afkeuren.

Je zou denken dat het na zeventig jaar onderwijs over nazi's toch wel vanzelfsprekend is dat etnische zuiveringen fout zijn, maar het is inmiddels redelijk normaal om over hele bevolkingsgroepen als probleem te spreken. En als een groep een probleem is, dan kan je er maar beter minder van hebben, zo lijkt de nogal veel voorkomende gedachte te zijn.

Laat ik daarom nog maar even stap voor stap uitleggen wat er nou precies verkeerd is aan etnische zuivering, en waarom dit niet zo maar een voorstelletje is:

A) Burgers hun eigen land uit zetten is fout, want zo maak je het hen onmogelijk om hun leven te leiden. Het schendt daarom ook mensenrechten en internationale verdragen, zoals de Geneefse Conventies.

B) Dat verandert niet voor burgers waarvan je denkt dat ze gevaarlijk zijn. Dat snappen we ook heel goed als het over witte Nederlanders gaat: geen politicus die suggereert dat kindermisbruikers als Benno L. het land uit moeten, ook al maken ze nog zo veel slachtoffers.

C) Een rechtsstaat straft mensen voor wat ze doen, niet voor wat ze denken. Als Piet Jansma denkt dat verkrachting helemaal oké is, straffen we hem daar niet voor. ISIS gaaf vinden, morele principes boven de wet stellen, hopen dat Wim van Rooy morgen tegen een lantaarnpaal aanloopt – allemaal niet strafbaar.

D) We straffen mensen al helemaal niet voor wat andere mensen doen of denken. Ook niet als die andere mensen tot dezelfde bevolkingsgroep horen. Je gaat ook niet alle witte mannen bestraffen omdat vooral zij de bankencrisis hebben veroorzaakt.

E) Mensen hun eigen land uitzetten omdat ze behoren tot een bevolkingsgroep waarvan je denkt dat een deel potentieel gevaarlijk is, of normen en waarden hanteert waar je het niet mee eens bent, doen we dus al helemaal niet. Dat is een kernwaarde van iedere gezonde samenleving.

F) Het is niet alleen een schending van de morele en juridische beginselen van onze samenleving, een etnische zuivering eindigt in het ernstigste geval ook in een daadwerkelijke genocide. Dat klinkt fors, maar genocide begint nou eenmaal nooit met massamoorden en concentratiekampen – het begint met het problematiseren en dehumaniseren van bevolkingsgroepen.

En ja, dit klinkt allemaal weer zo vreselijk serieus en ernstig. Zo gevaarlijk. Helemaal niet passend bij een rustig debat tussen hoogopgeleide mensen in een nette setting. De vorm van het debat vermomt dan ook waar het echt over gaat, we verwachten niet dat een hoogleraar gezellig mee gaat in dit soort suggesties. Als een stel kaalgeschoren koppen het over "moslims raus" hadden gehad, was het al lang duidelijk.

Ook de woordkeuze en de framing van de deelnemers zelf verbergen het onderwerp. Er werd gesproken over het verschil tussen 'islamkritiek' en moslimhaat, zoals vrijwel altijd, en meermaals werd bevestigd dat er ook echt wel aardige moslims in Europa wonen. Toch ging het – zodra er over oplossingen moest worden gepraat – gewoon over alle moslims.

Het is een bekend fenomeen: bij ophef zeggen dat het alleen maar over kritiek op 'de islam', of zelfs 'de radicale islam' ging, maar dat zijn schaamlapjes. Jan Roos begon in De Volkskrant over het wegtoveren van allochtonen, Geert Wilders zou nooit zijn veroordeeld voor zijn visie op de islam – hij wilde specifiek minder Marokkanen. Moslims, allochtonen, Marokkanen: iedereen die niet wit is kan slachtoffer worden van de wens om Nederland weer homogener en witter te maken.

Normaal gesproken ligt hier een taak voor een kritische pers, maar we zijn al vijftien jaar vooral bezig met het 'benoemen van het probleem', en dat kritische wil niet echt vlotten.

Waar De Telegraaf koppen als 'asielplaag' en 'asieltuig' gebruikt, weigeren journalisten steevast om te schrijven wat uitspraken van politici als Wilders en Roos echt betekenen. Er zit nogal een verschil tussen "PVV scandeert: minder Marokkanen" en "Wilders roept op tot etnische zuiveringen", terwijl het tweede de lading net zo goed dekt. Het debat in De Balie werd grotendeels genegeerd, ondanks veel ophef op Twitter, waar al die journalisten dat gewoon meekrijgen. Pas toen de Amsterdamse gemeenteraad het er over had gingen kranten zich er mee bemoeien, en dan vooral vanuit het oogpunt van de gemeenteraad: kan iemand hier vervolgd worden voor discriminatie?

Er was één uitzondering: het AD had het er woensdagochtend al over. Zij schreven dat het ging om een 'moslimquotum' dat 'tongen los maakte'. Alsof het over het nieuwste filmpje van Arjen Lubach ging.