Update: We hebben Julius Jaspers, jurylid van Topchef, gesproken over zijn kant van het verhaal.
Verjaardagen en andere feestjes zijn het epicentrum van sterke verhalen. Meestal kun je waanzinnige verhalen het best met een buslading zout nemen. Je klopt de verteller eens op de schouder, roept iets als “ja ja, het is goed met je” en neemt schuddebuikend nog een slok van je biertje. Onlangs vertelde een vriend me een verhaal waarop ik precies zo reageerde. Alleen bleek het echt waar te zijn.
Videos by VICE
Hij vertelde dat er in Nederland drie jongens zijn die er een sport van maken om absurde Wikipediapagina’s te maken. Een van hun verzinsels is de zogenaamde traditionele Urker vistaart: zoute taart van makreel, zuurkool en metworst. Een combinatie die zo goor klinkt dat precies nul mensen met een normaal cognitief vermogen zich eraan zouden wagen. Behalve chef-kok Robert Kranenborg, chef-kok Julius Jaspers en een handvol nerveuze deelnemers van Topchef die het gerecht afgelopen september opnamen in hun serie De Twaalf Provincies. In elke aflevering geven ze een traditioneel gerecht uit elke provincie een twist, en ja hoor, voor Flevoland was dat de Urker vistaart.
Dankzij deze aflevering denkt heel Nederland nu dat Urker vistaart inderdaad, zoals de deugnieten op de Wikipediapagina schrijven, “stamt uit de tijd dat Urk nog een eiland was,” en “door de lokale bevolking ook wel de smaak van de Zuiderzee genoemd wordt.” Ik spoorde twee van de jongens op om hen hier alles over te vragen. Uit angst een boze brief te krijgen van Robert Kranenborg of met drietanden achtervolgd te worden door een boze menigte Urkers of Wikipedia-moderators, blijven de smiechten liever anoniem.
MUNCHIES: Ha schurken, hoe ontstond de Wikipediapagina?
Dave*: Toen we nog op de middelbare school zaten. Tijdens loze lesuren waarin we huiswerk moesten maken, waren we vaak aan het kloten op de computers.
Michiel*: We gebruikten Wikipedia vaak voor allerlei flutverslagen en kwamen erachter dat je heel makkelijk zelf een pagina kunt aanmaken.
Dave: Zo ontstond er een wedstrijd: wie het meest absurde Wikipedia-artikel kon schrijven. Meestal met z’n drieën, maar soms haakten ook andere klasgenoten aan. Zo schreef ik een artikel over ‘Pater Rudi Weissbier,’ het bier van een man die zogenaamd zijn hele leven onder een brug in Pilsen had geleefd en uiteindelijk besloot bierbrouwer te worden. Helaas werd dit artikel, net als alle andere, te ongeloofwaardig en er snel weer afgehaald.
Michiel: Daar baalden we van, dus probeerden ons volgende artikel realistischer te maken. We kozen een willekeurig dorp, Urk, en gingen brainstormen. Urk is onlosmakelijk verbonden met vis, dus zo kwamen we bij de vistaart. We voegden allerlei geschiedkundige feitjes toe, zodat je je er echt een beeld van kon vormen. En het werkte: de pagina bestaat nu al negen jaar.
Michiel: We leefden in voortdurende angst dat onze pagina, onze creatie, gewist zou worden. Iedere Wikipediapagina heeft het tabblad ‘overleg’, waar mensen vragen kunnen stellen. We kregen om de haverklap reacties van moderatoren die zich afvroegen of de taart wel echt bestond. Als eigenaar van het artikel kun je die comments gewoon verwijderen, dus dat deden we.
Dave: We hebben echt geluk gehad. Er is een hele rare, felle community van mensen die de godganse dag op Wikipedia zit om te controleren of de boel niet beflikkerd wordt.
Michiel: Ons geluk zat waarschijnlijk in het feit dat niemand uit Urk Wikipedia-moderator wordt. Je wordt er visser of gaat misschien in de bouw werken.
Die foto in het artikel maakt het wel geloofwaardiger. Hebben jullie de taart zelf gemaakt?
Michiel: Nee. Een vriend had net zijn horecabaan opgezegd en mocht van de kok als afscheidscadeau een willekeurig gerecht kiezen. Hij vond onze pagina fantastisch, dus hij koos voor Urker vistaart. De kok heeft toen maar een recept bedacht, want daar staat niks over in ons artikel. Die vriend zei dat het supersmerig was. Zelf hebben we het nooit geproefd, maar hij nam er wel een foto van voor onze Wikipediapagina.
Hoe kwam je er achter dat Topchef er een aflevering aan had gewijd?
Michiel: Toen ik met wat vrienden bier zat te drinken. Ik vertelde dit verhaal en ze gingen meteen googlen omdat ze er niks van geloofden. Toen vonden ze deze uitzending. Ik wist er niks van en kon mijn ogen niet geloven. Ik heb direct Dave gebeld, proestend van het lachen. De rest van de avond heb ik het filmpje steeds weer opnieuw gekeken.
“We wilden het meest smerige recept ooit verzinnen, iets wat niemand ooit zou willen maken. In de aflevering hebben ze dus logischerwijs de metworst uit het recept gelaten, spinazie toegevoegd en zuurkool op een apart schaaltje gelegd om het allemaal een beetje eetbaar te maken.”
Maar hoe kwam Topchef bij jullie gerecht terecht?
Dave: Een Wikipedia-moderator had aan ons artikel de tag ‘gerechten Flevoland’ toegevoegd. En in die categorie staat alleen de ‘Urker vistaart’. Kennelijk kent Flevoland helemaal geen traditionele gerechten. De researchers van Topchef moeten op Wikipedia gezocht hebben, en toen ze bij Flevoland waren, kwamen ze bij ons terecht.
Michiel: Het leukste onderdeel van het Topchef-filmpje is dat ze expliciet zeggen dat ze hun eigen variant van het oorspronkelijke gerecht maken. Er was natuurlijk nergens een recept te vinden! We wilden het meest smerige recept ooit verzinnen, iets wat niemand ooit zou willen maken. In de aflevering hebben ze dus logischerwijs de metworst uit het recept gelaten, spinazie toegevoegd en zuurkool op een apart schaaltje gelegd om het allemaal een beetje eetbaar te maken.
“Op de laatste dag dat ik nog gratis met het OV mocht reizen ben ik naar Urk gegaan om te kijken of het al een beetje was opgepikt. Ik ging wat restaurants af, en overal bluften ze dat ze de Urker vistaart wel kenden, maar “helaas niet serveerden”.
Dave: Uiteindelijk heeft de uitzending ons verzonnen verhaal sterker gemaakt. Toen iemand weer eens in een reactie vraagtekens zette bij de echtheid van ons artikel, refereerde iemand anders aan de Topchef-aflevering en zei dat het dus wel echt moest zijn.
Michiel: Het maakt wel weer glashelder duidelijk dat je eigenlijk nooit volledig op Wikipedia moet vertrouwen. Zeker niet als je je scriptie schrijft, of zo.
Hebben jullie ooit echte Urkers erover gesproken?
Dave: Ja, op de laatste dag dat ik nog gratis met het OV mocht reizen ben ik naar Urk gegaan om te kijken of het al een beetje was opgepikt. Ik ging wat restaurants af, en overal bluften ze dat ze de Urker vistaart wel kenden, maar “helaas niet serveerden”. We hoopten eigenlijk dat de vistaart echt onderdeel van de Urkse cultuur zou worden. Want zo ontstaat cultuur: iemand schreef ooit iets op, dat werd oneindig aangehaald en is zo een eigen leven gaan leiden. Wij namen alleen een shortcut door Wikipedia te gebruiken.
Michiel: Precies. Maar nadat dit artikel online komt, is de kans natuurlijk klein dat de Urker vistaart echt zal gaan bestaan. Maar, zoals de vader van een vriend altijd zei: “De waarheid moet een goed verhaal niet in de weg staan,” en dat is hier natuurlijk goed op toepasbaar.
Daar ben ik het helemaal mee eens. Bedankt, jongens!
*De namen in dit artikel zijn gefingeerd, maar bekend bij de redactie.
LEES OOK: We vroegen Julius Jaspers naar zijn kant van het Urker vistaart-verhaal
