Loop-finding-jazz-records van Jan Jelinek is voor altijd futuristisch

Laten we er voor het gemak niet omheen praten: Loop-finding-jazz-records van Jan Jelinek is een van de grootste mijlpalen in de muziekgeschiedenis. Zo, dat is eruit. Tot voor kort werd dit experimentele album uit 2001 voor minimaal vijftig euro verkocht op Discogs, maar nu is de plaat voor het eerst opnieuw uitgebracht, op Jelineks eigen label Faitiche. En dat is wel zo eerlijk, want iedereen zou dit album minimaal één keer moeten horen.

Als je geen doorgewinterde clubber bent, is de kans klein dat je LFJR ooit op een goed geluidssysteem hebt gehoord. De plaat – die volledig uit gemanipuleerde jazz-samples bestaat – leent zich namelijk bijzonder goed voor het begin en het einde van de avond, wanneer er louter freaks op de dansvloer te vinden zijn. Oceanic draaide het album laatst tijdens zijn openingsset in De School, Call Super stopte een track ervan in zijn fabric 92-mix en Ben UFO speelde Tendency terwijl de eerste zonnestraaltjes door de ramen van Panorama Bar kwamen.

Bredt, resident-dj en promotor van het beruchte Deep Sea Discotheque-feest in Den Haag, predikt ook maar al te graag over het meesterwerk van Jelinek. " LFJR is een van mijn favoriete openingsplaten," vertelt hij mij. "Het lijkt gemaakt voor de tussenmomenten van het bestaan, waar het bewustzijn en de argeloosheid elkaar in een bubbelbad van theorieën ontmoeten. Als het album een persoon was, zou hij/zij/het dingen zeggen als: 'Ik ben zo zelden te zien, dat ik misschien niet eens besta.'" Als je het album nooit gehoord hebt klinkt dit als iets dat je nooit zou kunnen bevatten, maar geef LFJR één luisterbeurt en het snijdt hout.

De Amsterdamse dj Pieter Jansen is ook groot fan. "Alle geluiden op de lp zijn gesampled van oude jazznummers. Dat concept had heel abstract en kut kunnen zijn, maar Jelinek maakt het toegankelijk." Toch maakt dat het geen simpel album, vindt Jansen. Volgens hem is de plaat door al zijn details alsnog een uitdaging voor de liefhebber.

Jip Warendorf, beter bekend als DJ Uninvited, is zo'n liefhebber. "Het is de ideale plaat om languit op de bank te luisteren en dan een beetje half in slaap te vallen. Het ultieme middel tegen een kater. Warendorf vindt Tendency het mooist, maar hij voegt daaraan toe dat je het album eigenlijk alleen in zijn geheel moet luisteren. Ook Ben UFO stelt in zijn radioshow (vanaf 32 minuten) dat LFJR een van zijn favoriete albums ooit is en dat je het van begin tot eind moet luisteren. In zijn totaliteit is de lp veel meer dan alleen maar een selectie toffe tracks: het is een portaal waardoor je pardoes in een andere, futuristische wereld terechtkomt.

Jelinek bewerkt zijn samples zo dat je er de originele liedjes met geen mogelijkheid in kunt herkennen. Wonderbaarlijk genoeg krijg je wel het warme gevoel dat zo mooi is aan oude jazzopnames. Op die manier creëert hij een kunstwerk dat over je heen valt als een comfortabel deken, maar tegelijk doet denken aan de opwinding van die knetterijsjes waar je in je jeugd zo dol op was.

Door alleen maar oude platen te gebruiken roept Jelinek vragen op over originaliteit. Het is een discussie die al tot in de treure is gevoerd, maar wanneer is een bepaald geluid van jou? In elektronische muziek is de grens tussen inspiratie en diefstal vaak behoorlijk dun. Veel muziek die nu uitkomt is niet meer dan een variant van iets wat in de jaren negentig al tig keer gedaan is. Oude jazznummers zijn de wortels van dit werk, maar Jelinek bouwt daar vervolgens een compleet eigen klank mee. Zo biedt hij een verfrissend perspectief in deze discussie.

Ten tijde van de eerste oplage van LFJR was het imperfecte 'glitchgeluid' erg populair. Labels als Mille Plateaux en artiesten als Alva Noto en Ryuichi Sakamoto brachten platen uit die de rafelrandjes van het productieproces verkenden. Ruis, rare tikjes en trillingen waren allemaal welkom in de muziek. Met zijn revolutionaire aanpak plaatst Jelinek zich stevig in de glitchscene van het begin van de 21 ste eeuw, en maakte per ongeluk een tijdloos werk.

Met dit in het achterhoofd is het volkomen logisch dat het album zelden om drie uur 's nachts door een Funktion-One schalt. De plaat bevat simpelweg te veel detail, te veel geroezemoes, om goed tot zijn recht te komen op een rokerige dansvloer. Bovendien is alleen op Tendency en Rock In The Video Age een regelmatige kick te horen. Op alle andere nummers zink je slechts weg in een bad van bubbels en abstracties. De meest briljante zet is dat Jelinek op sommige tracks plotseling de melodie een paar toonhoogtes omhoog of omlaag trekt. Dit zou als een gimmick kunnen voelen, maar op LFJR tilt het een aantal fraaie nummers naar een hemels niveau.

Die melodieën maken je behoorlijk melancholisch en doen daardoor erg denken aan wat Giegling doet. Het is dan ook geen wonder dat Kettenkarussell, dat recent een nieuw album uitbracht op het populaire Duitse label, Jelinek als inspiratiebron noemt.

Maar het album is niet alleen favoriet onder dj's en producers. Op YouTube, dé manier om deze dagen de mening van de gemiddelde luisteraar te peilen, vind je in de commentsectie reacties als: "Dit was de soundtrack voor elk stressvol moment in mijn leven, van examens tot begrafenissen en break-ups." Ook gebruiker 95iBall is onder de indruk: "Al na twaalf minuten zweven mijn hersenen mijn hoofd uit. Ze gaan op reis. Dag hersenen." MinimalPirate vat de existentiële vreugde die de lp oproept het best samen: "Ik ben blij dat ik besta."

Zo doet LFJR wat alleen de allerbeste elektronische muziek doet: menselijke emoties combineren met toekomstgerichte technologie. De plaat kijkt terug naar een rijk jazzverleden, maar gebruikt dat vervolgens om een volstrekt unieke visie op de toekomst te construeren. Het is een klassieker, vergelijkbaar met Lifestyles of the Laptop Café van The Other People Place of Pop van GAS. Resident Advisor geeft LFJR een zeldzame 4.7/5, wat, afgezien van de absurde cijfers achter de komma, meer dan terecht is.

Kortom: LFJR behoort tot het rijtje albums dat iedereen die uitgaat gehoord zou moeten hebben: op speciale momenten in de club of languit op de bank, terwijl je kater langzaam wegtrekt. Zestien jaar na de eerste uitgave is de plaat precies even futuristisch en warm als toen. Met een fantastisch klinkende persing en twee bonustracks is de heruitgave van LFJR klaar om opnieuw levens te veranderen. De heruitgave van Loop-finding-jazz-records van Jan Jelinek is verkrijgbaar bij Faitiche.