Ik werk tijdens de feestdagen bij een telefoonlijn voor eenzame mensen

Als je moederziel alleen en eenzaam bent, en behoefte hebt aan een luisterend oor, kun je bellen naar de Luisterlijn. Op ieder moment van de dag zit er iemand klaar om je sores aan te horen. Zoals Gerben (30), die als vrijwilliger bij de Luisterlijn werkt. Tijdens de feestdagen wordt er vaker gebeld dan in de rest van het jaar.

“Ik heb een vrij technische baan in de IT-wereld, en miste het om sociaal werk te doen, dus besloot op zoek te gaan naar vrijwilligerswerk naast mijn baan. Na wat googelen, kwam ik terecht bij de Luisterlijn – een telefoonlijn waar eenzame mensen, of mensen die gewoon even behoefte hebben aan een luisterend oor naartoe kunnen bellen voor een goed gesprek. De ene beller is een oude vrouw die al de hele dag niemand heeft gezien en even haar dag wil bespreken, de volgende is iemand die wil praten over een vreselijk trauma.

Voordat ik mocht beginnen moest ik een opleiding doen. Ik kreeg uitleg over hoe ik moest omgaan met iemand die zelfmoord wil plegen, hoe ik zonder oordeel naar iemand kon luisteren en welke onderwerpen ik moest vermijden als ik iemands situatie nog niet goed ken. Na een paar maanden mocht ik beginnen.

Rond Kerst krijgen we veel meer telefoontjes van mensen die zich eenzaam voelen. Uit een onderzoek van het Leger des Heils bleek dat een op de vier Nederlanders zich in die periode eenzaam voelt. De feestdagen kunnen erg confronterend zijn, als je niemand hebt om kerst mee te vieren. Vaak gaan mensen nadenken over waar ze staan in hun leven, en of ze wel geliefd zijn.

Kort geleden belde ik met een vrouw van 55, die dit jaar Kerst in haar eentje zal moeten vieren, ondanks het feit dat ze een goede band heeft met haar zoon. Ze is een vaste beller van de Luisterlijn en belde me omdat ze geen zin meer had in het leven, en zocht naar troost. Ze had een zwaar verleden achter de rug: ze worstelt met anorexia en heeft een heftige postnatale depressie gehad. Haar schoondochter heeft nu ook een postnatale depressie en telkens als ze haar schoondochter ziet, wordt ze weer geconfronteerd met de trauma’s uit haar verleden. Dat zorgde uiteindelijk voor een gigantische ruzie, waardoor ze nu volledig vervreemd is van haar familie. Ze kijkt erg op tegen de feestdagen, en hoopt dat de dagen snel voorbij zullen gaan. Met oud en nieuw zal ze hoogstwaarschijnlijk thuis op de bank zitten en naar het vuurwerk kijken. Daarna kruipt ze in bed. Ik vertel haar dan dat ze er gerust van mag balen dat haar familie haar niet komt bezoeken, en dat ze zichzelf geen schuldgevoel mag aanpraten. Ik had het gevoel dat dat haar goed deed.

Gisteren sprak ik een vrouw van rond de dertig, die net uit een relatie van elf jaar kwam. Haar leven is een zooitje. Ze was in aanraking gekomen met de politie en moest allerlei papierwerk in orde maken. Alle mensen met wie ze altijd de feestdagen vierde waren verbonden met haar ex, met haar eigen familie heeft ze geen contact. En dan had ze ook nog eens een longontsteking, waardoor er overal in huis zakdoekjes lagen, en er in die rommel geen plek was voor een kerstboom. Haar frustratie daarover was, zo bleek al snel, in werkelijkheid vooral angst om dit jaar eenzaam de Kerst door te brengen. Het enige wat ik kon doen, was haar vertellen dat ze misschien kon beginnen met de zakdoekjes in de vuilnisbak gooien. Daarna hadden we het over wat ze voor zichzelf kon koken op kerst. Tegen het einde van het gesprek klonk ze al wat hoopvoller, en praatte ze enthousiast over de rollade die ze op Eerste Kerstdag voor zichzelf gaat maken.

Een van de verhalen die ik moeilijk los kon laten, was die van een vader met MS – een tragische ziekte die je lichaam langzaam kapot maakt. Door zijn ziekte heeft hij bijna alles verloren: zijn vrouw heeft hem verlaten, zijn vrienden vinden het moeilijk om bij hem te zijn en hij kan niet meer werken, waardoor hij in een diepe financiële put zit. Zijn enige lichtpuntje is zijn dochtertje, die hem ook zal bezoeken tijdens de feestdagen. Daar is hij alleen ook weer heel gestresst over, omdat Kerst vieren geld kost en hij dat helemaal niet heeft. Daarbij is hij ook bang dat hij een slechte dag zal hebben, waardoor hij de hele dag in bed zal moeten liggen.

Hij belt het hele jaar door dagelijks met de Luisterlijn, omdat hij niemand anders heeft om over zijn angsten en eenzaamheid te praten. Er is weinig wat je kan zeggen tegen iemand die eenzaam is en weet dat hij zal sterven. Het enige wat ik kan doen, is met hem op zoek gaan naar lichtpuntjes in zijn leven. Toen ik hem vroeg wat hem de laatste tijd het meest inspireerde, zei hij: “Het vorige gesprek met jullie.” Na een uur praten was hij al minder triest. Hij besefte dat hij zijn dochter op Kerst ook gelukkig kon maken met een pannenkoek en een gezellige avond op de bank.

Die verhalen over lichamelijke aftakeling en dood vind ik confronterend, omdat ze je laten beseffen hoe kwetsbaar het leven is. Ik sprak weduwen die hun hele leven lang Kerst vierden met hun echtgenoot en nu plotseling helemaal alleen zijn. Je kunt weinig doen – ik vertel die mensen dat ze zich er gerust shit om mogen voelen, en dat het simpelweg ook vreselijk is. Vaak helpt dat wel, want die mensen willen gewoon hun verhaal vertellen en dat is vaak al genoeg.

Dat merkte ik ook bij een man die ik onlangs een uurtje aan de lijn kreeg. Al tien jaar lang belt een man tijdens de feestdagen naar de Luisterlijn, omdat de feestdagen hem altijd herinneren aan zijn beste vriend, een muzikant die rond die periode overleden is aan een overdosis. Samen luisterden we naar zijn muziek, en hij vertelde over zijn leven. Hij wilde me ook een boodschap meegeven over hoe zwaar het is voor een muzikant en hoe verlokkelijk drugs kan zijn. Later hoorde ik dat hij soms wel vier keer per dag naar de Luisterlijn belt om dit verhaal te vertellen. Zijn vrienden en familie hoeven het verhaal niet meer te horen, omdat ze het al zo vaak hebben gehoord, maar door erover te blijven praten met ons, heeft hij het gevoel dat zijn vriend niet vergeten zal worden.

Al deze zwaarmoedige gesprekken rond de feestdagen kunnen best lang aan me blijven kleven. Maar dan herinner ik mezelf eraan dat ik dit niet enkel en alleen voor een ander doe. Ik krijg ook zoveel boeiende, mooie verhalen te horen. En als ik ooit MS krijg of mijn vriendin overlijdt, hoop ik dat iemand ook een half uurtje voor mij zou klaarstaan.

De Luisterlijn is dringend op zoek naar vrijwilligers. Aanmelden kan via deluisterlijn.nl . Als je wil bellen naar de Luisterlijn voor een goed gesprek, kan dat op 0900-0767. Je kan ook sturen via de chat op deluisterlijn.nl (van 10.00-22.00, 365 dagen per jaar).