Een groep yogasnuivers protesteerde gisteren op de Dam door te snuiven

Vorig jaar zei hoofdcommissaris Erik Akerboom van de Amsterdamse politie op een drugsconferentie dat Nederland een land van ‘cocaïne-yogi’s’ was geworden. De Telegraaf nam de term over en vertaalde het naar het sappige woord ‘yogasnuivers’. Sindsdien staat het voor het type mens dat doordeweeks alleen rauw voedsel eet, ‘s ochtends in het park hardloopt en vecht voor een betere wereld en plasticvrije oceanen, om vervolgens in het weekend al die principes opzij te zetten en zichzelf een gat in de neus te snuiven.

Voor sommige mensen is dat best een accurate beschrijving van hun gemiddelde week, maar de term wordt ook vaak gebruikt door mensen die vinden dat als je dan tóch zo bezorgd bent om het welzijn van de wereld, je net zo goed met drugs kan kappen. Poppi, een drugsmuseum in oprichting, vond dat idee nogal de plank misslaan, en organiseerde gisteren een yogasessie op de Dam, waarbij mensen werden uitgenodigd om wit spul (lees: bloem) te snuiven. Poppi is een initiatief van Mainline, een organisatie die zich inzet voor een leefbaardere wereld voor drugsmisbruikers. Volgens Machteld Busz, de directeur van Mainline, was het doel van deze actie vooral om de dialoog te openen over drugsgebruik in Nederland, en om aan te tonen dat je zo’n complex probleem niet kan aanpakken door gebruikers te vertellen “dat ze dan maar gewoon moeten stoppen”.

VICE belde met Busz om te vragen waarom termen als ‘yogasnuiver’ volgens hen zo problematisch zijn, en hoe we problemen rondom drugsgebruik wél zouden kunnen oplossen.

VICE: Waarom besloten jullie massaal te gaan yogasnuiven op de Dam?
Machteld Busz: We wilden aandacht vragen voor het debat rond drugsgebruik. We horen eigenlijk steeds vaker dat drugsgebruikers publiekelijk worden aangeklaagd. Dat mensen ‘yogasnuivers’ zouden zijn is daar een voorbeeld van. Ook minister Grapperhaus maakte een soortgelijke opmerking, en vorige week zei ook de Amsterdamse fractieleider van de PVDA nog dat de mensen op de Zuidas met drugs moeten stoppen, omdat ze er criminele praktijken mee ondersteunen.

Geen onredelijke opmerking, toch?
Wij beseffen ook wel dat er in Nederland een groot drugsprobleem is. Dat zie je bij milieuschade door drugsdumping of problemen met zwart geld, waardoor er machtsstructuren ontstaan die je helemaal niet wilt hebben. Dat is echt een serieus probleem, maar we vinden het veel te simpel om te denken dat je dat kunt oplossen door maar gewoon massaal te stoppen met gebruiken.

Vind je dan dat de gebruiker geen verantwoordelijkheid heeft?
Dat vinden we helemaal niet, maar het is een oversimplificatie. Mensen zullen altijd drugs gebruiken en er is geen alternatief in het legale circuit, dus je moet daar toch andere oplossingen voor bedenken die recht doen aan de complexiteit van het probleem. Dat is eigenlijk onze oproep van de yogasessie op de Dam.

Pleiten jullie voor de legalisering van alle drugs?
Niet direct, maar we pleiten wel voor een nuchter debat hierover en een goede oplossing, en dat gebeurt op deze manier niet. We hebben de waarheid ook niet in pacht, maar als we kijken naar hoe we in de jaren tachtig en negentig omgingen met drugsproblemen, is er best veel veranderd. Er waren toen vooral problemen aan de kant van de gebruikers: veel jonge mensen waren door onwetendheid verslaafd aan heroïne en kwamen op straat terecht. Daar ontstond een soort kleine overlevingscriminaliteit, met veel overlast en onveiligheid. Toen was de eerste reactie ook: stop nou gewoon maar met gebruiken. Dat lukte veel mensen niet. De overheid ging toen samenwerken met politie, gezondheidszorg en politici om een oplossing te vinden. Ze richtten bijvoorbeeld gebruikersruimtes in, waar mensen veilig drugs konden nemen. Dat was erg controversieel, maar zorgde er wel voor dat ze in een zorgsysteem terecht konden komen.

In eerste instantie zaten veel mensen hier niet zo op te wachten, maar het heeft wel geholpen: het gevoel op straat is veel veiliger en drugsgebruikers worden veel beter geholpen. Dat konden we alleen maar doen door samen te werken, niet door naar elkaar te wijzen en drugsgebruikers te veroordelen. Dat moeten we nu ook doen. Als je gebruikers gaat afzetten als ‘yogasnuivers’, die zich nergens iets van aantrekken en enkel aan genot denken, krijg je niet de dialoog op gang die nodig is om het enorme probleem rondom drugsproductie in Nederland aan te pakken.

Denk je dat het een doel moet zijn om Nederland drugsvrij te maken?
Nee, dat kan ook niet. Ik denk dat er altijd drugs zullen zijn en er altijd een groep zal zijn die hierdoor in de problemen komt. Met alcohol zie je dat ook. De productie van crystal meth heeft hier ook voet aan de grond gekregen en dat gaat niet plots veranderen met het beleid dat we nu voeren. We moeten dan wel serieus overwegen om het te reguleren. We weten niet precies hoe dat zal werken, dus we moeten er geleidelijk mee experimenteren. En als overheid moet je wel lef hebben om dit toe te laten.

Denk je dat mensen die in het weekend even zorgeloos een pilletje poppen zich bewuster zouden moeten zijn van wat drugs aanricht?
Je kan gewoon niet overzien waar je drugs allemaal al geweest is. Als je direct geconfronteerd wordt met het feit dat mensen vermoord worden door de pil die je neemt, pas je natuurlijk wel op, maar dat gebeurt niet zo vaak. Voor veel mensen is het ook een brug te ver om goed te beseffen wat het effect van pil is; we zijn ook niet zo geneigd om op lange termijn te denken.

Gebruik je zelf ook weleens wat?
Haha, nou laat ik het zo zeggen: ik ben moeder, dus daar heb ik weinig tijd voor. Maar los daarvan doet het er ook niet zo toe, want het gaat nu om een maatschappelijk probleem. Ik werk al zeven jaar bij Mainline en weet daardoor goed wat de negatieve effecten kunnen zijn van zwaar drugsmisbruik. Daar maak ik ook geen grappen over. Omdat we veel internationaal werken weet ik ook wat slecht beleid in een land kan aanrichten. Nederland kan weer een voorloper zijn om nieuw en gedurfd beleid in te voeren, maar daar hebben we wel iedereen voor nodig. Ook de yogasnuivers.