Je hoeft niet dezelfde persoonlijkheid als je partner te hebben om gelukkig te zijn

Op veel datingsites worden mensen aan elkaar gekoppeld op basis van overeenkomsten, met het idee dat mensen die op elkaar lijken een grotere kans hebben op een succesvolle relatie. Klinkt logisch: als je veel gemeen hebt, zul je samen ook meer lol hebben.

Er bestaat veel onderzoek dat dit idee ondersteunt. Sociaal psychologen concludeerden ruim een halve eeuw geleden al dat gelijkenis belangrijk is bij aantrekkingskracht: de mensen die we het meest mogen, zijn de mensen waarvan we denken dat ze het meest op ons lijken.

Maar zo eenvoudig is het niet, want hoewel gelijkenis inderdaad een belangrijke rol speelt als we ons aanvankelijk aangetrokken voelen tot iemand, is het op zichzelf geen garantie voor een gelukkige relatie.

Onderzoekers van Michigan State University publiceerden onlangs een onderzoek in het Journal of Research in Personality. Het onderzoek begon in 1968 en er werden 2.578 Amerikaanse koppels voor gevolgd, voornamelijk heterostellen met een gemiddelde leeftijd van 51 jaar, die gemiddeld 22 jaar getrouwd waren. Er werd gekeken naar tevredenheid binnen de relatie en hun psychische gesteldheid. Tevens werd er getest in hoeverre hun persoonlijkheid overeenkwam met die van hun partner, waarbij de ‘Big Five’-persoonlijkheidsschaal werd aangehouden.

De Big Five kenmerken zijn: openstaan voor nieuwe ervaringen, consciëntieusheid (georganiseerd en gedetailleerd denken en doen), extraversie (extravert en sociaal zijn), sympathie (veel zorg en aandacht voor anderen hebben) en neuroticisme (niet goed om kunnen gaan met stress en stemmingswisselingen ervaren).

De onderzoekers zagen dat mensen die meer consciëntieus, extravert en instemmend zijn – maar minder neurotisch – over het algemeen gelukkiger waren met hun partner. Ook mensen wiens partner meer consciëntieus en minder neurotisch was, waren gelukkiger.

Met andere woorden: de persoonlijkheidskenmerken van mensen (en hun partners) spelen een rol op het gebied van hun relaties en hun algemene tevredenheid met het leven – maar hoe zit het dan met dezelfde persoonlijkheden hebben? Dat maakte weinig verschil. De onderzoekers concludeerden dat de effecten van overeenkomst in persoonlijkheid klein en inconsistent waren. Het is zelfs zo dat iemands eigen persoonlijkheid zelf vaak meer invloed had op hun geluk in hun relatie.

Deze resultaten komen overeen met andere onderzoeken die op dit gebied zijn verricht. Zo is er bijvoorbeeld een eerder onderzoek gedaan waarbij werd gekeken naar de factoren die belangrijk zijn bij het voorspellen van voldoening in relaties en het algemene leven. De belangrijkste factor hierbij bleek je eigen persoonlijkheid te zijn, gevolg door de persoonlijkheid van je partner, en tot slot de overeenkomsten in persoonlijkheid tussen jou en je partner. Nogmaals: het belang van gelijkenis als factor, kwam er zeer zwak uit in dit onderzoek.

Uit een meta-analyse van meer dan driehonderd onderzoeken naar gelijkenis en aantrekkingskracht uit 2008 kwam eveneens naar voren dat – hoewel gelijkenis inderdaad gekoppeld is een aanvankelijke aantrekkingskracht – het effect van gelijkenis op aantrekking en tevredenheid in langere relaties ‘niet detecteerbaar’ is.

Er is echter een belangrijke kanttekening aan dit verhaal: hoewel daadwerkelijke gelijkenis geen relevante voorspeller lijkt te zijn van het succes in relaties, is waargenomen gelijkenis dat wél. In andere woorden, wanneer mensen ervan overtuigd zijn dat zij qua persoonlijkheid op hun partner lijken (of dit nu daadwerkelijk wel of niet waar is), voelen zij zich gelukkiger.

Nog een kanttekening: er is ook onderzoek gedaan naar verschillen in persoonlijkheid. Daaruit bleek dat de verschillen een voorspellende factor kunnen zijn in het succes van een relatie. Het gaat hierbij voornamelijk om verschillende dominante en onderdanige kenmerken, waarbij mensen gelukkiger zijn wanneer hun partner de tegenovergestelde kwaliteiten bezitten dan dezelfde. Het idee dat tegenpolen juist aantrekken, komt dus niet helemaal uit de lucht vallen.

Dit alles vertelt ons dat er reden genoeg is om sceptisch te zijn over datingsites waarbij algoritmes worden gehanteerd die enkel en alleen op zoek gaan naar overeenkomsten om je ‘ideale match’ te vinden. De waarheid is dat objectieve gelijkenissen niet zoveel uitmaken als het gaat om liefdesgeluk, en dat het hebben van bepaalde persoonlijkheidskenmerken (zoals hoge consciëntieusheid en lage neuroticiteit) veel belangrijker is.

Hierbij komt kijken dat wanneer mensen aan elkaar gematcht worden op basis van alle persoonlijkheidskenmerken, dit zelfs een tegenstrijdig effect kan hebben, zeker wanneer tegenovergestelde kenmerken juist wenselijk zijn. Dit betekent natuurlijk niet dat online daten kansloos is. Sommige stellen ontmoeten elkaar online en leven nog lang en gelukkig.

Maar als je dat pad gaat bewandelen, wees dan op je hoede voor de claims die sommige datingsites maken, waarbij gelijkenis en compatibiliteit zogenaamd het allerbelangrijkste is. Stap erin met het besef dat relatie-wetenschappers niet alles weten, en dat de persoonlijkheid van je perfecte match – zeker op lange termijn – niet altijd een voorspelling is voor jullie geluk.